Anonim Halk Edebiyatının Türleri ve Genel Özellikleri Nelerdir?

0
Advertisement

Anonim halk edebiyatının türleri ve ürünleri nelerdir? Anonim Halk Edebiyatının genel özellikleri, nazım şekilleri, hakkında bilgi.

Anonim Halk Edebiyatı

Anonim Halk Edebiyatı; İslâmiyetten önce Orta Asya’da başlayan sözlü edebiyatın bir devamıdır. Söyleyeni olmasına rağmen belli değildir. Halka mal olmuştur. Halkın duygu ve düşüncelerini ifade ettiği için halk sahip çıkmıştır.

Anonim halk edebiyatı ürünleri şunlardır:

a. Mani: Halk edebiyatının en çok kullanılan nazım şeklidir. Dört mısradan meydana gelen dörtlükler şeklindedir. Kafiyelenişi (aa-ba) şeklindedir. 7’li hece ölçüsüyle söylenir. Altılı, yedili mısralardan meydana gelenler de vardır. Aşk, tabiat, gurbet, ölüm gibi konularda maniler yazılır.

b. Türkü: Halk edebiyatının en yaygın nazım şekillerindendir. Türkü, şekil yönünden koşmaya benzer. Türküler daha çok anonim eserlerdir. Sahibi belli olan Türküler de vardır. Türküler ezgilerle söylenir. Kıtalar beş veya altı mısradan meydana gelir. Konu bakımından maniye benzerler.

c. Masal: Dünya edebiyatının en eski ve en yaygın türlerinden biridir. Olaylarda zaman, yer ve kahraman adları belli değildir. Olaylar ve kahramanlar olağanüstü olurlar. Masallar tekerlemeyle başlar, olaylar anlatılır ve dua ile biter.

Advertisement
  • Keloğlan masalları
  • Cin-peri masalları
  • Köse masalları

ç. Ağıt: Türk halk şiiri türlerindendir. Ölen bir kimsenin arkasından söylenen şiirlerdir.

d. Destan: Anonim olan destanlar genellikle yiğitlik konusunu işlerler. Bunun dışında rüşvet, kıtlık, salgın, isyan gibi konuları da işler. İslâmiyetten önceki destanlardan (epope) farklıdır.

e. Efsane: Bir olayı ya da durumu olağanüstü olarak anlatmak. Söylenti. Burada hayal gücü etkin bir rol almaktadır. Anadolu’da pek çok efsaneler anlatılmaktadır.

f. Ninni: Anonim halk şiiri türlerinden olan ninni yapı bakımından genellikle manilere benzerler. Küçük çocukları uyutmak için ezgili bir şekilde söylenirler.

g. Tekerleme: Genellikle ölçülü, kafiyeli, simetrili sözler.

ğ. Bilmece: Toplumların hoşça vakit geçirmek için zekalarıyla buldukları söz oyunu. Türk bilmecelerinin çoğu ölçülü, kafiyeli, aliterasyonlu, cinaslı bir sanat özelliği göstermektedir. Bilmeceler, toplumların değer yargılarını, dünya görüşlerini, zeka seviyesini, nükteci yönünü gösterir.

Advertisement

h. Ata sözü: Ne zaman ve kim tarafından söylendiği belli değildir. Uzun tecrübeler sonunda söylenerek halka mal olmuş değerli ve anlamlı sözlerdir. Ata sözlerinde çeşitli sanatlar da vardır. İslâmiyetten önce “sav” deniliyordu. Divanü Lügati’t-Türk’te İslam öncesi atalar sözlerine rastlanılmaktadır.

Kerem ile Aslı

1. Halk hikâyesi:

Hikâye türünün, en eski ve anonim olanlarıdır. Destandan modern hikayeye geçiş yolunda çok önemli bir yeri vardır. Olağanüstü yönleri ve manzum bölümleri bulunuşu da bunu göstermektedir. Dede Korkut hikayeleri, bu türün, hikayeden çok destana yakın olanları için tipik bir örnektir.

Orta Asya’da başlayan hikaye geleneğimiz, Anadolu’da günümüze kadar sürüp geldi. Bizde halk hikayelerini daha çok âşıklar anlatır,hikaye içindeki şiirleri de türkü gibi saz çalarak söylerler. En tanınmış halk hikayelerimiz: Kerem ile Aslı, Arzu ile Kamber, Ferhat ile Şirin…

i. Deyim: Kendi öz anlamından az-çok ayrı bir anlam taşıyan klişeleşmiş söz. Msl. Etekleri zil çalmak, Küplere binmek.

j. Fıkra: Bir olayı, bir görüşü ya da bir durumu anlatan anonim halk edb. türüdür. Fıkralarda mizah unsuru vardır. Amaç, insanı güldürerek ders vermektir. Nasrettin Hoca, İncili Çavuş, Bekri Mustafa, Bektaşi fıkraları bu türdendir.

k. Karagöz: Geleneksel halk oyunlarındandır. Deriden yapılma şekillerle perde arkasından bir kişi oynatır ve seslendirir. Önemli tipleri Hacivat ve Karagöz’dür.

l. Ortaoyunu: Belli bir metne bağlı olmadan seyirci ortasında oynanan geleneksel oyunlarımızdandır. Halkın ortak malıdır. Karşılıklı konuşmalardaki söz oyunları, hazır cevaplık ve şive taklitleri bu oyunun önemli özelliklerindendir. Önemli tipleri, Pişekar ve Kavukludur.

m.Meddah: Halk hikayelerini anlatan kimselere denir. Böyle hikayelere de meddah hikayeleri denir. Son devrin meddahları, kahvehanelerde yüksekçe bir yere çıkıp bastonuna dayanarak hikaye anlatan sanatkarladır.

ANONİM HALK EDEBİYATININ ÖZELLİKLERİ

  1. Sanatçısı belli olmayan, kulaktan kulağa sözlü olarak aktarılıp günümüze kadar ulaşan edebiyat ürünleridir.
  2. Mani, türkü, masal, ağıt, destan, efsane, ninni, tekerleme, bilmece, atasözü, halk hikayesi, deyim, fıkra, karagöz, ortaoyunu gibi türleri vardır.
  3. Nazım, nesir ve karışık olan şekilleri de vardır.
  4. Manzum eserler hece ölçüsüyle söylenmiştir. Daha çok yarım kafiye ile söylenir. Nazım birimi dörtlüktür.
  5. Dili yaşayan Türkçedir.
  6. Sanatçısı belli olmadığı için halka mal olmuştur.
  7. Eserlere, yörenin ağız özellikleri de yansımıştır.

Anonim Nedir? – Sözlük Anlamı

Anonim : 1. sıfat Adı sanı bilinmeyen
“Ah bir anonim olmak, kalabalık içine karışıp kaybolmak tadına kavuşabilseydik.” – F. R. Atay
2. Çok ortaklı
3. edebiyat Yazanı, yapanı, söyleyeni bilinmeyen, laedri

anonim ortaklık : Sermayesi paylara bölünmüş olan ve her ortağın sorumluluğu sermayedeki payıyla sınırlı bulunan ortaklık, anonim şirket
anonim şirket : Anonim ortaklık

Advertisement


Yorum yapılmamış

  1. easy mehndi designs on

    What’s Happening i am new to this, I stumbled upon
    this I have found It positively helpful and iit has aided me
    out loads. I’m hoping to give a contribution & aid other customers like iits aidd me.
    Good job.

Leave A Reply