Antalya Tarihi, Tarihçesi, Tarih Boyunca Antalya’da Yaşananlar, Tarihi Yerler

0
Advertisement

Antalya ilinin tarihi, tarihteki yeri. Tarih boyunca Antalya’da yaşamış olan medeniyetler, tarihi eserler, yerler hakkında bilgi.

antalya

Kaynak: pixabay.com

ANTALYA TARİHİ

Antalya’da tarih çağlarına girerken, kimlerin yaşadığı bilinmemektedir. İÖ 8. yüzyılın sonlarında Sisam Adası sömürgecileri Pamfilya’daki Side Kenti’ne yerleştiler. Side, Perge, Aspendos gibi kent adlarının yerli dillerden olması da Yunanlıların yeni kentler kurmayıp daha önce kurulmuş eski kentlere yerleştiklerini kanıtlar. Kesin olmamakla birlikte Frigler ve Lidyalıların Antalya Bölgesi’ne egemen oldukları söylenebilir. İÖ 6. yüzyılın ortalarında Persler, Pamfilya Bölgesi’ni de egemenlikleri altına aldılar. Büyük İskender İÖ 344’te Side’ye kadar ilerleyerek tüm kıyı şeridini ele geçirdi. Daha sonraki yıllarda Ptolemaioslar ve Seleukoslar arasında el değiştiren Pamfilya, İÖ 188’de yapılan Apameia Barışı ile Bergama Krallığı’na verildi. Bergama Kralı II. Attalos (İÖ 159-138) kendi adını vererek bir liman kenti olarak Attaleia Kenti’ni kurdu. İÖ 133’te Pamfilya Bölgesi, Roma İmparatorluğu sınırlarını katıldı. Ancak Romalılar Anadolu’nun Akdeniz kıyılarına başlangıçta pek önem vermediler. Bunun sonucu ortaya çıkan otorite boşluğundan yararlananlar Kilikya, Likya, Pamfilya ve Pisidya’da korsan prenslikler kurdular.

Hellenistik dönemin önemli ticaret merkezi olan Side, o günlerde korsanlar için iyi bir liman ve tutsak pazarı olmuştu. Akdeniz kıyılarında korsanların güçlenmesi Roma İmparatorluğu’nun ticaretine büyük bir engel oluşturuyordu. İÖ 103’te korsanlara açılan savaş 25 yıl kadar sürdü ve Roma’nın zaferiyle sonuçlandı. Bizans döneminde ise Antalya Kenti büyük gelişme gösterdi ve 5. ve 6. yüzyıllarda önemli bir ticaret merkezi olması nedeniyle çeşitli dönemlerde İslâm akınlarına uğradı. Halife Mütevekkil’in amirali Türk kökenli Fazl bin Karin, İS 860’ta Antalya’yı denizden saldırıyla ele geçirdiyse de kent kısa bir süre sonra Bizans’a bırakıldı.

Kent, Malazgirt Zaferi’ni izleyen yıllarda Türklerin eline geçtiyse de Birinci Haçlı Seferi’nden yararlanan Bizans İmparatoru I. Aleksios Komnenos kenti geri aldı (1103). Türklerin ikinci fethi de uzun ömürlü olmadı ve kent 1120’de yeniden Bizans’ın eline geçti. II. Kılıç Arslan Antalya’yı kuşattıysa da alamadı. Dördüncü Haçlı Seferi’nde Latinler İstanbul’u işgal edince Aldobrandini adlı bir Fransız Antalya’da bağımsızlığını ilan etti. Gıyasettin Keyhüsrev 1207’de Antalya’yı Anadolu Selçuklu Devleti’ne kattı, ancak 1215′ te Kıbrıslılar kenti ele geçirerek Müslüman halkı kılıçtan geçirdiler. İzzettin Keykâvus çetin bir savaştan sonra ele geçirerek kentin surlarını onarttı; limanı genişletildi.

alanya

Kaynak: pixabay.com

Öte yandan I. Alaattin Keykubat 1220’de Alanya’yı ele geçirerek burada ilk Türk tersanesini kurdu. Antalya ve Alanya, Anadolu Selçuklu Devleti’nin Akdeniz’deki deniz üssü durumuna getirildi. Selçuklular bu bölgeye Teke Türkmenlerini yerleştirdiler, bundan dolayı yöreye Teke-ili adı verildi. Anadolu Selçuklu Devleti’nin güçsüzleşmesi üzerine 1301’de bu devletin uç beylerinden Dündar Bey, Hamitoğulları Beyliği’ni kurdu. Dündar Bey kısa süre sonra Antalya’yı ele geçirdi ve yönetimini kardeşi Yunus Bey’e bıraktı. İlhanlıların Anadolu Valisi Timurtaş’m Dündar Bey’i öldürmesi üzerine (1314), Dündar Bey’in oğlu İshak Bey, Mısır Memlûklu Devleti’ne bağlı kalarak bölgeye sahip oldu (1327), 1361’de Kıbrıs Kralı Pierre, Antalya’yı işgal etti. Yunus Bey’in torunu Mehmet Bey 1378’de burayı geri aldı. Yıldırım Bayezit 1390’da Antalya Bölgesi’ni Osmanlı topraklarına kattı. Ankara Savaşı’ndan (1402) sonra Mehmet Bey’in oğlu Osman Bey, Karamanoğullarının yardımıyla yine Antalya’yı ele geçirmek istediyse de Osmanlı Devleti’nin Antalya Muhafızı Hamza Bey’e yenildi ve öldürüldü (1423). Osmanlı döneminde Antalya, Konya Eyaleti’ne bağlı Teke Sancağı’ nın merkeziydi. 1671’de Antalya’dan geçen Evliya Çelebi, kent hakkında geniş bilgi vermektedir.

Akdeniz’in önemli bir ticaret merkezi olan Antalya, Osmanlı döneminde güçlendirildi ve denizden gelecek saldırılara karşı önlemler alındı. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra İtalyanların ele geçirdiği Antalya, iki yıl kadar işgal altında kaldıktan sonra 1 Haziran 1921’de boşaltılmaya başlandı ve 9 Temmuz 1921’de işgalden kurtarıldı; Cumhuriyetin ilanından sonra il merkezi oldu.

Advertisement
perge

Kaynak: pixabay.com

Kaynak 2 – Antalya Tarihi

Şehrin kurucusu Bergama krallarından II. Attalos’tur (M. Ö. 159-138). O zaman çevrenin en ünlü şehir ve limanı bugünkü Antalya’nın 80 kilometre doğusunda bulunan Side şehriydi. Kral Attalos, bütün uğraşmalarına rağmen Side şehrini alamayınca Antalya şehrini kurdu. Şehir ilk önceleri, kurucusuna bağlanarak «Attaleia» adıyla anıldı. Daha sonra Adalia, Antaliya ve Antalya oldu. Antalya kurulduktan sonra Side şehri yavaş yavaş önemini kaybetti, buna karşılık Antalya değer kazandı.

Kurulduğu günden itibaren oldukça zengin bir tarihi olan Antalya Roma İmparatorluğunun ikiye ayrılması üzerine Doğu Roma’nın (Bizans’ın) içinde kalmıştır. Daha önce, liman korsan yatağı haline gelmişti. M. Ö. 79 yılında korsanlar Roma tarafından ortadan kaldırılınca liman onarıldı, belli başlı bir ticaret merkezi haline geldi. İkinci Haçlı seferleri sırasında, Fransa Kralı VII. Louis, İsparta yolu ile, Antalya’ya gelmiş, şehri yağma ettikten sonra kıyı yolu ile Filistin’e gitmiştir. 1472 yılında da Papa, Haçlı Donanmasının başında, İzmir’i yakıp yıktıktan sonra Antalya’ya gelmiştir. Haçlı Donanması liman ağzındaki zincirleri top atışıyla parçalamış, karaya asker çıkarmışsa da kaleyi Türk askerlerinin elinden alamamıştır. Ancak, bu arada şehri ateşe vererek çekilip gitmiştir.

Antalya şehri, Selçuklu Türkleri’nin Anadolu’ya hakim olmalarından sonra, birkaç kere Bizanslılarla Selçuklular arasında el değiştirmiştir. Şehrin kesin olarak Selçuklu ülkesine katılışı, Sultan İzzettin Keykavus zamanındadır. O çağda Selçuklu ticaret gemileri Mısır’a mal götürüp getiriyorlardı. Kıbrıs kralının vasisi olan Gautier De Monbeliard, daha önce Selçuklulara yenilerek esir düşmüş, fakat serbest bırakılmıştı. Kıbrıs’a dönerek yeni kuvvetler topladı. Antalya’yı ansızın bastı, Türkleri kılıçtan geçirerek mallarını yağma etti. Bu felaketten kaçıp kurtulanlar Konya’ya gidip durumu Sultan’a anlattılar. Sultan İzzettin Keykavus da büyük bir kuvvetle gelip şehri aldı, şehre ve çevresine Teke Türklerini yerleştirdi. Bu olaydan sonra rıhtım mendirekleri onarıldı, tersane kuruldu, Antalya limanı Selçuklu donanmasının merkezi haline geldi. Selçuk Sultanları kışlarını Alanya ile birlikte Antalya’da geçirirlerdi. Şehir büyüdü, yeni yeni eserlerle güzelleşti.

Antalya’nın Osmanlı ülkesine katılışı Yıldırım Bayezit zamanındadır. Şehir Selçuklu devletinin yıkılışı ile Osmanlılara geçişi arasında kalan süre içinde Hamidoğullarına ve Teke Beylerine bağlı kaldı.

Bugünkü Antalya şehri, hemen hemen eski Antalya’nın bulunduğu noktadadır. Eskiden, şehri üç yanından kuşatan kale surlarından bugün eser bile kalmamıştır.

Advertisement


Leave A Reply