Argo nedir? Argonun özellikleri nelerdir? Argonun yapısı, ortaya çıkması, kullanımı ve tarihçesi hakkında bilgi.
Argo; belirli bir toplumsal küme ya da topluluğun, genel dil içindeki sözcüklere kendi yaşam biçimleri doğrultusunda dönüştürüp değişik anlamlar yüklemesiyle oluşan özel dildir.
Aslında toplumsal yaşamın uzağında kalmış, yasadışı toplulukların gizli dili olarak doğmuştur. Sözcüğün kökenine ilişkin birçok görüş ileri sürülür. 15. yüzyıldan sonra hırsızlık, dilencilik, kurnazlık, kavga etmek, trampa etmek gibi anlamlara geldiği saptanmıştır. Belirli bir düzeni olan ilk argo 1455’e doğru Fransa’da türedi. Daha sonra 1472’de İtalya’da, 1490’da Almanya’da, 1517’de İngiltere’de ortaya çıktı. Ortaçağ sonlarında hemen her toplumsal kesim, meslek ve çevrenin kendine özgü bir argosu bulunmaktadır. Hırsız argosu, dilenci argosu, hapishane argosu, genelev argosu, kumar argosunun yanı sıra asker argosu, denizci argosu, öğrenci argosu, esnaf argosu (ekici, kasap, vb), spor argosu, sanatçı argosu da vardır.
Argoya birçok dilde özel adlar verilmiştir. Fransızcada argot; İngilizcede cant (belirli bir topluluğun dili olarak) ve slang (bozuk bayağı dil); İtalyancada Furbesco; İspanyolcada colo, Portekizcede calâo; Flamancada bargoens; Norveççede Fantesprog; Romencede şmechereascâ ve limba cârâitorilor (hırsız dili olarak); Yunancada malliara glossa (bayağı dil) vb. Dilbilgisi yapısı ve cümle kuruluşu açısından değişik özellikler taşısa da argo, ayrı bir dil olarak değerlendirilmez. Ayrı bir dilbilgisi yapısı olmayan argo, bir ana dil değil, sonradan türetilmiş yardımcı dil niteliği taşır.
Özel bir ses ve dil yapısı olan bir lehçe, yerel ağız, taşra ağzı, köy ağzı, kent ağzı da değildir. Birçok dilden alınan sözcükler bulunsa da bir karma dil de sayılamaz. Halk dilinden, teklif siz dilden ve kural dışı sözcük ve deyim kullanımından değişiktir. Doğal bir dil olan argo özel dil sınıfına girer. Genel dilin sözcüklerine bazı özellikler verilmesi ve bazı sözcüklerin katılmasıyla oluşan argo, genel dilden ayrılarak küçük katman ya da toplulukların konuştuğu özel bir dildir. Orta dilden ayrılmış olan argo, topluluk bireyleri arasındaki gizli ya da özel düşüncelerin iletişimini gerçekleştirir. Ancak her özel dil argo değildir. Argoda genel dildeki sözcük biçimleri bozulmuş yeni sözcükler türetilmiştir. Argoda müstehcen deyimler de bulunur. Birçok meslek dili, özellikle toplumun alt kesimlerinde kullanılan dil, argo sayılabilirse de her meslek dili argo demek değildir. Argo konuşulan, sözlü bir dildir. Yazılı argo kullanımı yok denecek kadar azdır. Çoğu kez belirli bir yöreyle sınırlanmış görünse de, argo kullanımı genellikle büyük kentlerin toplumsal özelliklerinden biridir. Yabancı dillerin birbirine girdiği kentlerde, ortak çalışma ve ortak yaşam alanlarındaki topluluklarda gelişen argo, gezgin satıcılar, esnaflar ve “toplumdışı’lar arasında türeyip yaygınlaşmıştır. Dilsel yapı ve işleyişi oldukça karmaşık olan argonun saptanabilmiş temel dilsel özellikleri:
Cins adları sıfatlardan türetmek;
örtmece sözcük ve terim kullanma;
eski ve bölgesel dilin sözcüklerinden yararlanma;
genel dildeki sözcüklerin biçimlerini bozma;
sözcüklere ön, iç ve sonekler getirme;
sözcüklerin iç düzenini altüst etme;
birbirine karışırma, kırpma, uzatma, ikileme;
hayvanları ve cansız nesneleri insanlaştırma,
yabancı kökenli sözcükler kullanma ve
yabancı ekleri ana dilin sözcüklerine takma;
bazı sözcükler için (çalmak, kaçmak, ölmek vb) çok sayıda eş anlamlı sözcük kullanma;
genel dildeki sözcüklerin anlamlarını kaydırma ve değiştirme anlatımı güçlendiren mecazi deyimler; sözcük oyunları yapma ve sözcüklerin söyleniş biçimini değiştirmedir.
Argo bu niteliklerle genel dili olumsuz yönde etkilerse de çok değişken olduğu, çabuk yaygınlaştığı, dilsel yeniliklere açık olduğu için genel dili zenginleştiren bir kaynak olabilmektedir.
