Arhat ne demek? Budizm ile ilgili bir kavram olan arhat kelimesinin karşılığının ve kısa bir açıklamasının yer aldığı sayfamız.
Arhat Ne Demek?
Arhat (Sanskrit dilinde), Pali dilinde arahant (“uygun” ya da “layık” olan), Budacılıkta, varoluşun gerçek doğasını kavrayarak Nirvanaya (tinsel aydınlanma) ulaşmış yetkin kişi. Kendini, arzunun bağlarından kurtarmış olan arhat artık yeniden doğuş döngüsü dışındadır.
Theravada geleneğinde arhat’lık her Budacının seçmesi gereken yol sayılır. Pali dilinde yazılmış metinlere göre bu yolda geçilmesi gereken dört aşama vardır: 1) sotapana (akarsuya giren) aşamasında kişi, Buda’ya, öğretiye (dhamma) ve tarikata (sangha) ilişkin yanlış inanç ve kuşkulardan arınır; 2) sakadagamin (bir kez geri dönen) aşamasında artık kişi yalnızca bir kez yeniden doğacaktır, bunun için de şehvet, nefret ve yanılsamayı yok etmesi gerekir; 3) anagamin (asla geri dönmeyen) aşamasında bulunanlar, öldükten sonra yüce bir Cennet’te yeniden doğacak ve burada arhat olacaktır; bunun için, ilk iki aşamadaki koşulları yerine getirmenin yanı sıra, bedensel arzulardan ve kötü niyetten arınmalıdır; 4) arhat aşamasına olağanüstü koşullar dışında, ancak manastırda yaşayan kadınlar ve erkekler ulaşabilir.
Arhat ülküsünü eleştiren Mahayana Budacılarına göre, bodhisattva daha üst düzeyde bir yetkinlik hedefidir. Çünkü bodhisattva, Aydınlanma’ya erişmek elinde olduğu halde, başkalarının iyiliği uğruna çalışabilmek için, yeniden doğuş döngüsü içinde kalmaya ant içmiştir. Bu görüş ayrılığı, Theravada ve Mahayana gelenekleri arasında hâlâ temel farklılıklardan biridir.
Kore, Japonya, Tibet ve Çin’de pek çok tapınağın duvarında 16 arhat’ı (Çince: lohan; Japonca: rakan) gösteren resimler “Bulunur. Sonraları, arhat’ların sayısı 18’e, hatta 500’e kadar çıkmıştır. Bu tasvirler, ikinci Buda’nın gelişine değin insanlara ibadet hedefi göstermek amacıyla Nirvana’ ya ulaşmayarak dünyada kalmak üzere Buda’nın görevlendirdiği 16 müridi temsil eder.
