Aristokrasi ne anlama gelir? Aristokrasi ile yönetilen ülkeler hangileriydi, aristokrasinin bir idare şekli halinden çıkışı, özellikleri.
Aristokrasi; Üstün değerde insanların bulunduğu bir zümrenin hakim olduğu devlet idaresidir. Bu çeşit idareye eski Venedik Cumhuriyeti örnek gösterilebilir. Aristokrasi, Batı kültüründeki orijinal anlamıyla, herkesin çıkarına en iyi vatandaşların yönetimi anlamına geliyordu. Sözcük Yunancadan (aristos, en iyi) gelir ve Platon tarafından Devlet‘te ve Aristoteles tarafından Politika‘da orijinal anlamıyla kullanılmıştır. Bununla birlikte, daha genel olarak, terim, yönetme hakkının küçük bir ayrıcalıklı sınıfa verildiği herhangi bir hükümet sistemini belirtmek için geldi. Bu sınıfın eylemleri bencil veya yozlaşmış güdüler tarafından belirlendiğinde, yönetim biçimi oligarşi olarak adlandırılır ve Aristoteles bunu saf aristokrat biçimin doğal bir yozlaşması olarak kabul eder.
Kelime yapısı bakımından ele alındığı, takdirde aristokrasi (Eski Yunanca «aristos» en İyi, «kratos» kudret) idarenin en iyi kimselerin elinde bulunduğunu gösteren bir siyaset rejimidir. Bu, Platon (Eflatun) un «Cumhuriyet» inde hayal ettiği ideal rejimdir. Fakat, «en iyiler» kimlerdir? Doğal bir aristokrasi yaratan doğal üstünlükler var mıdır?
Genişletme olarak, “aristokrasi” terimi, bir devletin önde gelen kişilerinin (patrisyenler veya soylular) veya rütbe, yetenek, zeka veya zenginlik bakımından üstün olarak kabul edilenlerin toplu tanımı olarak da kullanılır. Hem katı siyasi anlamından hem de çoğu aristokrasinin kalıtsal olması gerçeğinden dolayı, terim, üstün bir rütbe iddiasında bulunan veya verilmiş olan herhangi bir kalıtsal kastın ikincil önemini almıştır.
Kaynak: pixabay.com
Demokratik yönetim ilkesi aristokratın karşıtıdır ve 18. yüzyıldan -Aydınlanma ve Fransız Devrimi döneminden beri- Batı’daki eğilim demokratik olana doğru ve aristokrattan uzaklaşmıştır. Bu nedenle, bugün “aristokrasi” terimi genellikle politik anlamdan ziyade sosyal anlamda kullanılmaktadır.
Bu mesele halledilememiştir. Jean-Jacques Rousseau gibi Herbert Spencer de ilkel topluluklarının aristokrasi rejimiyle idare edildiğini kabul ederler. Aristokrasi idaresinin kurulmasının doğrudan doğruya sebebi bazen bir fetihtir. lspartalılar’ın, Doryenler’in fethedip yerleştikleri memleketler bu durumdaydı. Zaten çok zaman aristokraside askeri unsur önemli bir rol oynar.
Aristokrasi, içine kolay kolay nüfuz edilemeyen kapalı bir müessesedir. Yabancı unsurlara açılma istidadını gösterdikçe iç bünyesindeki bağlılıktan bir şeyler kaybetmeye başlar, sonunda sadece bir asil sınıf haline gelir. Bu durum da bu müessesenin politik haklarının, dolayısıyla itibarının zayıflamasına sebep olur. Roma asil zümresinin durumu buna en güzel örnektir. Yüzyıllarca sonra Fransa’daki aristokrasi de bu yüzden ortadan kalkmıştır.
Antik Dünyada:
Eski Yunanistan’da Kleisthenes’in yaptığı büyük değişikliklerden önce Atina idaresi en iyi bilinen aristokrasi şekliydi. Bununla beraber, Yunan siteleri aristokratik veya oligarşik idare şekillerinden zaman zaman uzaklaşmışlardır. Eski Roma da, krallık ve imparatorluk devirleri dışında demokratik müesseselerin gelişmesine rağmen, her zaman için senatonun aristokratik idaresi altında yaşamıştır. Kölelerle aristokratlar arasında ilişkiler bir felsefe doktrinine bağlanmıştı. Köleler aşağı yaratıklar olarak kabul edildiğinden her şeye boyun eğmek onlar için en tabii şeydi. Bugün aristokrasi bir devlet idaresi olmaktan çıkmış, asalet anlamına gelen bir kelime haline gelmiştir.
Yunanistan’da aristokrasi, Miken döneminde (yaklaşık MÖ 1400-1200) askeri temelde ortaya çıktı. Homeros zamanlarında (yaklaşık MÖ 1000-800) kalıtsal bir toprak sahibi sınıftan oluşuyordu, ancak yavaş yavaş konumu diğer zenginlik biçimlerine dayananları da içeriyordu. Yalnızca Spartalıların tam vatandaşlığa sahip olduğu Sparta, Yunan şehir devletlerinin en aristokratıydı. Atina’da hükümetin aristokrat görünümü, MÖ 6. yüzyıl boyunca demokratik reformlarla aşamalı olarak değiştirildi.
Roma cumhuriyetinin tarihinin çoğu, patrisyenler ve plebler arasındaki mücadeleyi anlatır. Önceleri vatandaşlık ile sınırlı olan vatandaşlık, pleb mülk sahiplerini de kapsayacak şekilde genişletildi. Daha sonra, MÖ 494’te, aristokrat yargıçların gücünü dizginlemek için tribün makamı kuruldu. Kamu görevi hala bir patrisyen ayrıcalığı olmasına rağmen, vatandaşlığın temeli MÖ 471’de daha da genişletildi. Yavaş yavaş, 4. yüzyılda, çeşitli ofisler pleb adaylarına açıldı.
Ancak bu arada yeni kısıtlamalar getirildi. Bu sınırlı kamu görevleri, geçmişte görevde olan patrisyen veya pleb aile üyeleriyle sınırlıydı. Ancak Roma Akdeniz’de genişledikçe, yeni bir zengin sınıf yaratıldı ve sonunda eski aristokrasi ile yeni bir üst sınıf oluşturmak için birleşti, Lucius Cornelius Sulla’nın önderliği altında Gaius Marius liderliğindeki halklara karşı savaşan optimates. MÖ 1. yüzyılda Aristokrat parti nihayet MÖ 42’de, Mark Antony ve Octavianus’un (daha sonra Augustus) güçlerinin Cassius ve Brutus ordularını ezdiği Philippi Savaşı’nda yenildi.
Kaynak: pixabay.com
Modern Zamanlara Geçiş:
Avrupa’daki ortaçağ feodalizmi ayrıcalıklı sınıfların varlığını içerse de, sistemin baskın özelliği, kademeli bir mutlak hükümdarlar hiyerarşisiydi. Ancak feodalizmin dağılması, İtalyan komünlerinin oluşumu ve Fransız ve İngiliz küçük lordlarının krala tabi kılınmasıyla birlikte, soylular, bölgesel yönetimlerinden ziyade ayrıcalıklı bir sınıfa üyelikleri sayesinde yeniden iktidara geldiler. . Böylece, İtalya’da her komün, koltukları çevredeki kırsalda bulunan küçük bir soylular grubu ve kuruluşları kasabada olan bir grup zengin tüccar tarafından yönetiliyordu. Bununla birlikte, yavaş yavaş, komünal hükümetlerdeki aristokrasinin gücüne, daha küçük zanaatkârların yanı sıra büyüyen orta sınıf tarafından meydan okundu. Sonunda, bu mücadele, Milano’daki Visconti ve Floransa’daki Medici gibi tek bir aile tarafından kalıtsal yönetimin kurulmasına ve üst sınıfın siyasi gücü kaybetmesine yol açtı. Sadece Venedik’te zengin bir oligarşi, cumhuriyetin 1797’de dağılmasına kadar fiili gücü elinde tuttu.
Avrupa’nın başka yerlerinde, Fransa’daki Valois hanedanında olduğu gibi, zayıf bir hükümdar veya hanedan tahta geçtiğinde, güçlü soylu ailelerin devletin gerçek kontrolünü ele geçirmeleri kolaylaştı. Fransa’da asillerin gücü, 17. yüzyılda, Fronde olarak bilinen, XIV.
Britanya’da, 1688’deki “şanlı Devrim”den ve özellikle Hanover hanedanının 1714’te tahta çıkmasından sonra, hükümet genellikle büyük Whig aileleri tarafından kontrol edildi. 19. yüzyıl boyunca, oy hakkının kademeli olarak genişletilmesiyle hükümet demokratikleşti ve 1911’de Lordlar Kamarası’nın gücü keskin bir şekilde kısıtlandı. Bununla birlikte, İngiliz aristokrasisi hala bir ölçüde siyasi iktidarı elinde tutuyor. Asil ailelerin üyeleri sadece Avam Kamarası’nda sandalye adayı olup kabine üyesi olmakla kalmaz, aynı zamanda kamu hizmetinde birçok pozisyonu doldururlar.
1918’e kadar aristokratik yönetim sistemi, özellikle Almanya, Avusturya-Macaristan ve Rusya’da, Orta ve Doğu Avrupa’da en büyük ölçüde varlığını sürdürdü. Alman imparatorluğunda büyük toprak sahibi aileler, Junkerler, Prusya ve emperyal gücün dayandığı askeri bir kast oluşturdular.
