Arkeolojinin tarihçesi. İlkçağlardan günümüze kadar arkeoloji biliminin gelişimi ve bu gelişmeye öncü olmuş kişiler ve olaylar hakkında bilgi.
Arkeoloji çalışmalarının başlangıcı kesin olarak bilinmemektedir. İlkçağın ünlü şairi Homeros, arkeolojinin babası sayılır. İlyada ve Odysseia adlı destanlarında Antik Çağ uygarlığının eserlerini yeniden canlandırmakta, birçok eşyayı, aracı ve gereci tanımlayarak tanıtır, o çağın yaşantısından kesitler yansıtır. Eserlerinde anlattığı bölümlerle arkeolojiyi ilk kez bugünkü anlamına en yakın biçimde kullanan Eski Yunan tarihçisi Thukydides’tir. Strabon, Pausanios, Plutarkhos, Lukianos ile Romalı tarihçiler Vitrivius, Plinius, Varro kendilerinden önceki dönemlerin yaşantısına ilişkin bilgileri eserlerinde işlemişlerdir.
Ortaçağ boyunca da eski eserlere karşı ilgi duyuldu. Ancak arkeolojiye karşı duyulan ilginin yaygınlaşması Rönesans dönemine rastlar. 1709’da İtalyan prensleri İS 79’da Vezüv Yanardağı’ nın patlamasıyla lavlar altında kalan Pompei ve Herculaneum kentlerinde incelemeler yapmak ve saraylarını heykellerle süslemek için çalışmalara başladılar. Bu dönemde arkeoloji çalışmalarının gelişmesini hazırlayan, Roma sanatı ve kentleri üzerinde duran İtalyan Cyriaeus’tur. Rönesans döneminde eski eserlerin toplanmasıyla başlayan arkeoloji merakı, 17. ve 18. yüzyıllarda araştırmaya yöneldi. Fransız Comte de Caylus (1692-1765), Mısır, Etrüsk, Yunan ve Galya eserlerine ilişkin biı eser yayınladı. Alman Winckelmann (1717-1768) ise Geschichte der kunst des Altertums (1763) adlı eseriyle arkeolojinin kurucusu sayıldı. 17. ve 18. yüzyıllarda Yunan ve Roma sanat eserlerini toplamaya yönelik ilgi nedeniyle özel koleksiyonlar ve koleksiyoncular çoğaldı.
Öte yandan Avrupa’da yeni kurulan müzeler de bu eserlerle dolmaya başladı. İlk kez Alman bilgini K. D. Müller bir eserin nasıl inceleneceğine ilişkin ilkeler ortaya koydu. Eserleri yapıldıkları çağa, yere, amaçlarına ve türlerine göre gruplara ayırdı. G. Robert, G. Zoaga, H. Brunn gibi bilginler de açıklamasını mitoloji ve filolojinin yardımıyla gerçekleştirdiler.
Kaynak : pixabay.com
Çiviyazısının okunduğu, Mısır hiyeroglifinin çözüldüğü 19. yüzyıl, arkeolojinin geliştiği, dolayısıyla eski uygarlıklara duyulan ilginin çoğaldığı bir yüzyıldır. Arkeolojinin bir bilim dalı olduğunun bilincine varılması, kazı ve araştırmaların belirli bir düzen içinde yapılmasını sağlamıştır. Nitekim Mezopotamya’da Sümer, Akkat, Babil ve Asur uygarlıklarını aydınlatmak amacıyla kazılar yapan İngiliz, Alman, Fransız, ABD’li bilim adamlarından Koldewey, W. Andrea, Rassam, H. Layard, E. Salzec, L. Woolley ve H. Frankfort’un yaptıkları ilk kazılardan çıkan eserler tüm dünyayı büyüledi.
