Arşimet Kimdir, Hikayesi ile Ünlü Antik Yunan Dönemi Matematikçi ve Fizikçinin Hayatı

43
Advertisement

Arşimet kimdir? Antik Yunan dönemi fizik ve matematikçi Arşimet’in hayat hikayesi ve buluşları ile Arşimet’in meşhur hikayesi.

Arşimet

Arşimet

Eski Yunan matematikçisi ve fizikçisidir. (Syracusa M.Ö. 287 – Syracusa M.Ö. 212). Öğrenimini tamamlamak ve ünlü matematikçi Eukleides’in derslerini izlemek üzere Antik Çağ’ın kültür merkezi olan İskenderiye’ye gitti. Yerkürenin çevresini zamanına göre çok iyi bir yaklaşımla veren Eratosthenes ile tanıştı. Yurduna döndükten sonra matematik, fizik ve astronomiyle uğraştı. M.Ö. 215’te Konsül Marcellus komutasındaki Roma Ordusu’na karşı Syracusa Kenti’nin savunmasmda yer aldı. Bu savunmada çok uzak mesafelere ok ve taş atan mekanik aletler yaptığı aynca kurduğu ayna sistemiyle güneş ışınlarını Roma Donanması üzerine odaklayarak gemileri yaktığı söylenir. M.Ö. 212’de Marcellus’un askerleri kente girdiğinde ünlü bilim adamı kum üzerine çizdiği bir geometri problemiyle uğraşırken bir Romalı askerin sorusuna karşılık vermediği için öldürüldü.

Arşimet’in mekanik ve matematik alanında sayısız buluşları vardır. Sonsuz vidanın, hareketli makaranın, palanganın ve dişli çarkın bulucusu olarak tanınır. “Bana bir dayanak noktası gösterin dünyayı yerinden oynatayım” sözü onundur. Kuramsal mekaniğin kurucusudur.

Arşimet Prensibi

Arşimet Prensibi

Bir dairenin çevresiyle çapı arasındaki oranı daire içine ve dışına çokgenler çizerek “Çemberin Yüzölçümü Üstüne” adlı çalışmasında hesaplandı. Pi sayısının değerinin büyük bir yaklaşıklıkla 323/9 ile 29/3 arasında olacağını söyledi.

Çok büyük sayıları kolaylıkla açıklayan Yunan sayı sistemini ortaya koydu. Yayların toplama ve çıkarma formüllerini buldu. Koniklerin (elips, parabol ve hiperbol) kendi çevresinde dönmesiyle oluşan geometrik şekilleri inceledi.

Arşimet

Arşimet

Arşimet’in Hikayesi:

Kuramsal çalışmaları yanında söylenceleşmiş pratik çalışmaları da vardır. Bunlardan en ünlüsü Syracusa kralı ve dostu Hieron’un kendisi için yaptırdığı altın taca kuyumcunun başka bir maden karıştırdığından kuşkulanarak Arşimet’ten taç bozulmadan bunu ortaya çıkarmasını istemesiyle ilgilidir. Arşimet bu sorun üzerine düşünür ancak bir gün hamamda yakınırken suyun vücudunu batan bölümün hacmiyle orantılı bir kuvvetle yukarı doğru ittiğini bulur. Bu yolla tacın saf altından yapılıp yapılmadığını öğrenebileceğini düşünen Arşimet, büyük bir sevinçle çıplak olarak Eureka, Eureka (buldum buldum) diye bağırarak hamamdan dışarı fırlar. Hemen biri altından, öteki gümüşten aynı ağırlıkta iki taç yaptırarak Hieron’un tacına katılan gümüş miktarını karşılaştırarak bulmuş olur. Arşimet suyu yukarı yüzeye taşıyabilmek için bir silindire yerleştirdiği spiralle tulumba yaparak Hieron için yapılmış büyük geminin suyunu boşaltmıştır.

Advertisement

Bu kendi adıyla anılan Arşimet Spiralidir. Ayrıca çeşitli tipte hava boşaltma tulumbaları da icat etti. Öldüğünde büyük bir tören yapıldı. Vasiyeti üzerine kendine göre en büyük buluşu olan Küre ve Silindir Üstüne adlı eserinde ifade ettiği yüksekliği ve çapı, bir kürenin çapına eşit olan silindirin yüzey ve hacminin, küreninkinden 3/2 kez daha büyük olduğunu temsil eden bir şekil mezar taşı üzerine çizilmiştir.


43 yorum

  1. ARCHIMEDES (İ.Ö. 287-212) on

    ARCHIMEDES (İ.Ö. 287-212)
    Archimedes, babası astronom olan Fidiyas’ın oğludur. Vücut ve fikir olarak aristokrat olan soylu Archimedes, İ.Ö. 287 yılında Sicilya Adası’nda Siraküza şehrinde doğmuştur. Archimedes’in, Siraküza kıralı II.Hieron’un akrabası olduğu söylenir. Bu nedenle, Archimedes, parasal yönüyle bir sıkıntı karşısında kalmadan zamanını ilme vermek fırsatını rahatça bulmuştur. Archimedes’in ilmi zekasını çok erken ve zamanında fark eden astronom babası, kendi ilmi bilgisiyle ona yürüyeceği ilmi yolu zamanında belirtmiş ve onu çok erken yaşlarda yönlendirmiştir.

    Archimedes’e dünyadan gelip geçmiş üç büyük matematikçiden biri gözüyle bakılır. Bunlar sırasıyla, Archimedes, Newton, Gauss’tur.

    Archimedes, uygulamalı ilimlere karşı büyük ilgi duyardı. Kuramsal matematiğe yaptığı hizmetlerin yanında, uygulamalı mekanikteki yaptıkları az kalır. Archimedes, halk müzesine konulabilecek en önde ve en büyük matematikçidir. Tıpkı Newton ve Hamilton gibi, hesaplarına daldığı zaman yemeklerini bile unutur yemezdi. Elbiselerine karşı Newton kadar ihmalkar ve hatta onu bile geçerdi. Garip davranışlarıyla başka büyük bir matematikçi olan Weierstrass’a benzer. Kendi halinde, kimseyle görüşmeyen bir kenara çekilmiş kendi kendine düşünen bir yapıdaydı

    Dairenin alanı, çemberin uzunluğu, kürenin yüzölçümü ve hacmini ilk kez yine Archimedes hesaplamıştır. Pi sayısının hesabı yine ona aittir. Alan ve hacim hesaplamalarında bulduğu yöntemler yüzyıllar boyu hep önde götürülmüştür. En karmaşık eğrilerle sınırlı alanları ve yüzeylerle sınırlı hacimlerin bulunma yöntemini o getirmiştir. Daire, küre, parabol parçası, heliksin ardışık iki yarıçapı ve iki halkası arasında kalan alan, küresel parçalar, dikdörtgenlerin, üçgenlerin, parabollerin, hiperbollerin ve elipslerin asal ekseni etrafında döndürülmesinden oluşan yüzeyleri ve hacimleri bulmada, bulduğu bu yöntemi uygulamıştır. Silindir, koni, paraboloid, hiperboloid ve özel haller yine bu yöntemle yüz ölçüm ve hacim olarak hesaplanmıştır.

    Newton ve Leibnitz’den 2.000 yıl kadar önce yaşayan Archimedes integral hesabını bulmuş ve problemlerinin birinde onların bulduğu diferansiyel hesaba başvurmuştur. Bu “sonsuz küçükler hesabı” dır. Archimedes yayını bugünkü dille söylersek, bir eğriye üzerindeki bir noktadan çizilen teğetin eğimi, bu eğrinin bu noktadaki türevine eşittir.

    Archimedes’in hayatı, tüm olanakları yerine getirilen bir matematikçinin hayatı kadar sakin ve düzenli geçmiştir. Hayatının en karışık zamanı ve acıklı olanı son günlerine rastlar. Bu da Roma’lılarla Kartaca’lılar arasında İ.Ö. 264-146 yılları arasında yapılan Pön savaşları dönemine rastlar.

    Archimedes, yere çizdiği şekil üzerinde bir matematik problemini çözmeye uğraşıyordu. Bir söylentiye göre, Roma’lı asker şeklin üzerine yürümüş ve Archimedes‘i kızdırmıştır. Bunun üzerine Archimedes’in, ”Aman daireme dokunma, bozma” diyerek yeniden probleme daldığı söylenir. Yine bir söylentiye göre, Archimedes Roma Şefi Marcellus’un yanına gitmek üzere kendisini izlemesini emreden askere, problemi bitirmeden kalkmayacağını söylemiştir. Problemin çözümünün uzun sürmesine canı sıkılan ve kızan asker, şanlı kılıcını çekmiş ve yetmiş beş yaşındaki yaşlı ve silahsız koca geometriciyi İ.Ö. 212 yılında canice öldürmüştür. İşte, bu büyük deha böyle yok edilmiştir.

    Archimedes’in öldürülmesi her ne şekilde olursa olsun, ilim ve insanlığın beklediği medeniyet adına bunda daha büyük bir vahşet ve canilik görülmemiştir.

  2. çok güzel yazmış ellerine sağlık bu özeti çıkarana çok teşşekkür ve emeği geçenler içinde çok teşşekkürlerümi sunarım

  3. İnsanlığa çağır açmış ilim ve bilim insanı hakkında güzel şeyler yazılmış yeterli mi? Hayır. Hakkında çok şey söylene bilir.O değeri insan bu bilgisini desinler,versinler ,para,pul şan ve şöhret için yapmamıştır.Amacı kendince inandığı doğruları paylaşmış.Günümüzde bıraktığı ışık geliştirilerek, Güneş olmuş insanlığa çığır açmış kendisine rahmet dostlarına akıl ,fikir ve sabır temenni ederim.

Reply To elif Cancel Reply