Artistik patinaj nedir? Artistik buz pateninin özellikleri nelerdir? Artistik patinaj kuralları, yarışmaları hakkına bilgi.
Artistik Patinaj
Artistik patinaj, buz patencilerinin belirli hareketleri tek başlarına ya da çift olarak sergilemelerine dayanan spor dalıdır. Bu hareketleri buz üstünde gerçekleştirmek için özel olarak yapılmış patenler kullanılır. Buz patenlerinin sivri sırtları, ağırlığı iki yana yaymak için içi oyuk olarak yapılmıştır ve başparmağa yakın uçları testere gibi çentiklidir.
1772’de Robert Jones’un yazdığı A Treatise of Skating (Paten Kayma Üzerine Bir İnceleme) o günlerde çok biçimsel ve tutuk bir tarzda yapılan artistik patinaj konusundaki ilk kaynaklardan biridir. Buz pateninin bu tutuk dönemi, 1864’te ABD’li dans ustası Jackson Haines’in dans hareketleri üzerine kurulu teknikleri Avrupa’da tanıtmasına değin sürdü. 1892’de buz pateni etkinliklerini dünya ölçüsünde yönetmekle görevli Uluslararası Artistik Patinaj Birliği (ISU) kuruldu. ISU’nun 1908’de düzenlediği Dünya Şampiyonası’na değin yarışmalar bağımsız kuruluşlarca yapılırdı. ISU’nun düzenlediği ilk şampiyonada, çiftlere de katılma hakkı verildi. 1908 Olimpiyat Oyunları’nda kadınlar, erkekler ve çiftler kategorilerinde artistik patinaj yarışmaları yapıldıysa da 1924’te Kış Olimpiyat Oyunları düzenlenene değin olimpiyat oyunları programlarında artistik patinaj gösterilerine bir daha yer verilmedi.
Erkekler ve kadınlar arası artistik patinaj yarışmaları, puanlamada eşit önem taşıyan iki bölümden oluşur. Bunların biri yarışmacıların önceden belirlenmiş hareketleri yaptıkları zorunlu hareketler bölümü, ikincisi de bazı hareketlerin, yarışmacının kendi seçtiği bir düzenlemeyle ve bir müzik parçası eşliğinde sunulduğu serbest hareketler bölümüdür. ISU, uluslararası yarışmalarda geçerli sayılan hareketlerin bir listesini yayımlar ve her harekete, güçlüğüne bağlı olarak 1 ile 5 arasında bir değer verir. Teklerde yarışan patencilere zorunlu hareketlerin hangilerini yapacakları, yarışmadan birkaç dakika öncesine değin bildirilmez.
Artistik Buz Pateni
Her yarışmacının yapacağı zorunlu hareketler, genellikle önceden bildirilen hareketler içinden, son anda ve kurayla belirlenir.
Jüriyi oluşturan hakemlerin sayısı mutlaka tektir ve aynı ülkeden, aynı kentten ya da aynı kulüpten iki hakem aynı jüride yer alamaz. Yarışmacılar her hareketi üç kez tekrarlamak zorundadır. Her hareketin bitiminde hakemler, gösteriyi birbirlerinden bağımsız biçimde, sayısal olarak değerlendirirler. Bu değerlendirmede, hareketin yapılışındaki biçimsel doğruluk, dönüşler, üçlü tekrar, hareketin boyutları ve kayarken oluşturulan biçim, tek tek göz önüne alınır. Serbest hareketlerde iki tür puan verilir, bunların biri artistik puan, öbürü de gösterinin içeriği ile ilgili teknik puandır.
Çiftler arası yarışmalarda, birlikte kayan bir kadınla bir erkek, belirlenmiş serbest hareketler içinden kendi seçtiklerini bir uyum içinde sunmaya çalışırlar. Çiftler arası yarışmalarda yapılması gereken hareketler içinde en önemlisi, erkeğin kayarken eşini havaya kaldırma hareketidir.
1964’ten önceki yarışma programı yalnızca 5 dakika süren bir serbest dans gösterisinden oluşuyordu. Bu tarihte programa, yarışmacıların önceden belirlenmiş zorunlu hareketlerdeki yetkinliklerini ölçmeyi amaçlayan 2,5 dakikalık bir bölüm daha eklendi.
