Asal gazlar nelerdir? Asal Gazlar bileşik oluşturur mu? Hangi asal gazların bileşikleri elde edilmiştir, genel özellikleri nelerdir?
Asal Gazların Bileşik Oluşturma Eğilimleri
Asal Gazlar; Periyodik çizelgenin, “sıfır” grubunu oluşturan elementlerdir. Tümü ametal olan helyum (He), neon (Ne), argon (Ar), kripton (Kr) ksenon (Xe) ve radon (Rn) elementlerinden oluan gruba asal gazlar, soy gazlar ya da inert gazlar adı verilir. Bunlar Periyodik Çizelge’de, periyotların son elementleri olduklarından en dış elektron bölgeleri bütünüyle doludur. Bu nedenle iyonlaşma gerilimleri yüksektir ve kimyasal bakımdan inerttirler. Kaynama noktaları atom ağırlığının artmasıyla birlikte artar. Helyumun kaynama noktası, bilinen maddeler içinde en düşük olanıdır. Helyum dışındakiler kaynama noktalarının 2-7°C altındaki sıcaklıklarda katılaşırlar. Asal gazlar küçük oranlarda atmosferde bulunurlar. Helyum gazı doğal gazlarda % 7 dolayına kadar yükselen oranlarda bulunur. Bunun kayalardaki radyoaktif elementlerin bozunmasından kaynaklandığı sanılır. Belirli radyoaktif mineraller ısıtıldıklarında helyum verirler. Radonun bütün izotopları radyoaktiftir.
Radonun yarılanma süresi en uzun olan izotopu Rn-222′ dir. Radyumun bozunması sonucu oluşan bu izotopun yarılanma süresi 3,825 gündür. Radonun izotopları kaynaklandıkları radyoaktif bozunma dizisine göre aktinon, toron gibi adlar alırlar. Neon, argon, kripton ve ksenon sıvı havanın ayrımsal damıtılmasıyla elde edilirler. Argon kaynakçılıkta inert atmosfer sağlamak için (argon kaynağı) ve Geiger sayaçlarının doldurulmasında kullanılır. Neon ışıklı reklamlarda kullanılan elektriksel boşalım tüplerinin doldurulmasında; radon bir alfa ışını kaynağı olarak kanser tedavisinde kullanılır. Asal gazların sudaki çözünürlükleri oldukça fazladır (bir litre suda 20°C’de 8-40 ml) ve bu çözünürlük atom ağırlığının artmasıyla birlikte artar.Helyum ve neon dışındakiler suyla çeşitli bileşimlerde hidratlar oluştururlar. Asal gazların en önemli özelliklerinden biri, uygun anorganik ya da organik maddelerin kristal kafesleri arasındaki oyuklara girerek oluşturdukları kafes ya da klatrat bileşikleridir. Bu bileşikler örneğin, kinol çözeltisinin 10-40 atmosfer asal gaz basıncı altında kris-tallendirilmesiyle elde edilir. Asal gazlar en dış elektron bölgelerinin bütünüyle dolu olması nedeniyle kimyasal etkilere tepki göstermezler. 1962’ye kadar bunların hiçbir kimyasal bileşiği elde edilemedi ve kimyasal bileşik oluşturmadıkları sonucuna varıldı. 1962’de Neil Bartlett ksenonun bileşiklerini elde etmeyi başardı, bunu izleyen yıllarda kripton ve ksenonun çok sayıda kimyasal bileşiği hazırlandı. Bununla birlikte günümüze kadar helyum, neon ve argonun bileşikleri elde edilemedi.
