Aşırı ince yapı, aşırı ince yapı yarılması nedir? Fizik ve kimyada aşırı ince yapı hakkında bilgi, açıklama.
Aşırı İnce Yapı Yarılması Nedir?
Aşırı ince yapı, spektroskopide, bir tayf çizgisinin birkaç bileşene yarılmasıdır. Çekirdek olaylarından kay14naklanan bu yarılma, girişimölçer adı verilen özel bir optik aygıt kullanmaksızın, sıradan bir spektroskopla gözlenemez. Tayf çizgisi yarılması ince yapıda, elektronların spin (kendi eksenleri çevresindeki dönme) ve yörünge hareketlerinden doğan kuvvetlerin etkileşmesinin yarattığı enerji değişimlerinin sonucudur; aşırı ince yapıda ise bu olgu, elektronların yanı sıra çekirdeğin de kendi ekseni çevresinde dönmekte oluşuyla açıklanmaktadır. Atomun enerji durumları, aralarında çok küçük farklar bulunan enerjilere karşılık gelen düzeylere ayrılır. Her birine bir kuvantum sayısı verilen bu enerji düzeyleri kuvantalaşmış düzeyler olarak adlandırılır. Bir elementin atomları enerji yaydığında, bu kuvantalaşmış enerji düzeyleri arasında, aşırı ince yapıyı ortaya çıkaran geçişler olur.
Atom ve kütle sayıları çift olan çekirdeklerin spin kuvantum sayısı sıfırdır, bu nedenle tayf çizgilerinde aşırı ince yapıya rastlanmaz. Öbür çekirdeklerin tayfında ise, aşırı ince yapının ölçülmesiyle çekirdek spini hesaplanabilir.
Bir elementin atomlarının (izotoplarının) kütleleri arasındaki farklılıklar da benzer bir çizgi yarılmasına neden olur. Bu yarılmaya izotop yapısı ya da izotop kayması adı verilir. Bu tayf çizgileri de kimi zaman aşırı ince yapı olarak anılır, ama izotopları sıfır spinli (atom ve kütle sayıları çift) olan elementlerde de bu çizgiler görülebilir. Gerçek aşırı ince yapı göstermeyen izotop yapılarına ender rastlanır.
