Askerlik nedir? Asker nedir? Askerlik hakkında bilgi. Askerliğin tarihçesi. Tarih boyunca askerlik ve Osmanlı döneminde askerlik uygulamaları hakkında bilgi.
Kaynak: pixabay.com
Askerlik; Özel yasalarla silahlı kuvvetlere katılan ve resmi bir kıyafet taşıyan erden, mareşale kadar herkesin görev aldığı zorunlu, gönüllü ya da paralı vatan hizmeti. Tarihsel gelişimi içinde ele alındığında önceleri savunma için silah taşıyan herkes” bir yerde asker sayılırdı. Ancak düzenli devletler oluşmaya başlayınca askerlik belli çıkarlar için yapılan çok kez karşılığında para alınan bir iş olarak görüldü. Bu işi yapanlar her ülkede değişik adlar altında örgütlendi.
Eski Mezopotamya toplulukları Anadolu’da devlet kurmuş uluslar Mısır, Eski Yunan, Roma ve Persler düzenli ve örgütlü askerliği uygulamış ilkçağ ulusları arasında yer alırlar. Avrupa’da kral, dük, kont v.b. yönetimlerine verilen bölgelerde parayla koruma ve düzen sağlayan görevi yaptırdıkları bu kişileri gerektiğinde istilada ya da savunmada kullandılar. Bazen bir ulusun başka bir ulusu askerlik hizmetleri için para karşılığı kiraladığı görüldü. Örneğin birçok Arap hanedanı Türkleri paralı asker olarak kiraladılar ve giderek bu askerler duruma egemen olup kendi devletlerini kurdular. Özellikle sömürgecilik döneminde İngiltere, Fransa, Belçika, Hollanda kendi ülkeleri içinde zorunlu askerliği benimserken sömürgelerinde çeşitli uluslardan paralı askeri örgütler kurdular.
Kaynak: wikipedia.org
Osmanlılarda düzenli ordunun kurulması I. Murat döneminde gerçekleşti. Fethedilen düşman topraklarında yaşayanların çocuklarından devşirme yoluyla alınanlar yeniçeri askeri olarak yetiştirildi. III. Selim döneminde bozulan yeniçerilerin yanı sıra Nizam-ı Cedit adı altında yeni bir askerlik örgütlenmesine girişildi ancak yeniçerilerin direnişi karşısında bu ordu dağıldı. 1826’da Yeniçeri Ocağı kaldırılınca yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediyye adlı yeni bir örgüt kuruldu. II. Mahmut’un yayımladığı bir fermanda bu orduya kimlerin asker olarak alınacağı ayrıntılı olarak belirtildi.
Ancak 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında acil bir orduya duyulan gereksinim nedeniyle sistem istenildiği gibi işlemedi yine devşirme yöntemiyle kişiler askere alındı. 1843’te çıkarılan bir yasayla askerlik hizmeti kuraya bağlandı. Buna göre askerlik süresi 5 yıl olarak benimsendi. İmparatorluk sınırları içinde herkes kurayla asker olacaktı. Ancak Arap Yarımadası, Bosna-Hersek, Arnavutluk’ta bu uygulanamadı. Bu yasayla İstanbul’da yaşayanların askerlik yapmayacağı yeniden benimsendi. 1856’da yapılan bir değişiklikle Müslüman olmayanların da askerlik yapması benimsendi. 1886’da Ahzı Asker Kanunnamesi Humayunu’na göre askerlik hizmeti yürütüldü. Bu yasaya göre Osmanlı İmparatorluğu sınırları içinde Müslüman ve Hıristiyan tüm Osmanlılar askerlik yapmakla yükümlüydüler. Bu yasaya 1909’da İkinci Meşrutiyet ile getirilen değişiklikle her erkek 20 yaşına girdiği Mart ayında askerlik yapmak üzere silah altına alındı.
3 yıl muvazzaflık (fiili hizmet) olarak askerlik yapan her erkek 45 yaşına kadar çeşitli isimler altında yeniden askerlik yapabilecek bir yükümlülük altına sokuldu. Bu yasayla belli bir bedel ödeyerek 3 aylık zorunlu eğitim dışında kalan sürede askerlik yapmama da benimsendi. 12 Mayıs 1914’te çıkarılan Mükellefiyeti Askeriye Kanunu ile 18 yaşını bitiren erkekler silah altına alındı.
Cumhuriyetin kurulmasından sonra 1927’de kabul edilen 1111 sayılı askerlik yasası günümüzde de geçerlidir. Bu yasaya göre T.C. vatandaşı her erkek 20 yaşına girdiği yıl içinde askerlik için başvurur. İlk ve son yoklamasını yaptırdıktan sonra askere alınarak muvazzaflık dönemini tamamlar. Terhisten sonra 46 yaşına girdiği yılın ocak ayına kadar gerektiğinde her an askere çağrılabilir. 1974’te birikimi eritmek için 4 aylık kısa dönem askerlik öngörüldü. 1980’den sonra özellikle yurt dışında çalışanlar için bedelli askerlik getirildi. Gereksinim fazlası olduğu için yedek subay olarak askerlik yapan fakülte ve yüksekokul mezunları için ise 8 ay gönüllü askerlik esası benimsendi.
Günümüzde dönem dönem çıkan bedelli askerlik yasaları ile şartlara uygun kişiler belirli bir ücret karşılığında askere gitmemektedir. Bedelli Askerlik son çıkan yasaya göre 30.000 TL dir (dönemsel olarak değişmektedir) ve kısa da olsa bir eğitim dönemi içermemektedir (bu konuda da dönemsel değişiklikler gözlenebilir). Kısa dönem olarak askere alınan 4 yıllık fakülte mezunları 6 ay eğer yedek subay olarak yapacaklarsa da 12 ay askerlik yapmaktadırlar. Normal er ve ya erbaş olarak askerlik yapanların askerlik süresi ise 12 aydır.
