C Vitamininin diğer ismi olan Askorbik Asit tam olarak nedir? Genel özellikleri maddeler halinde nelerdir? Faydaları ve zararları…
Kaynak: pixabay.com
Askorbik asit nedir?
Askorbik asit, C vitamininin bir diğer adıdır. İnsan vücudu kendi C vitaminini kendi metabolizmasında üretemediğinden vücudun C vitamini ihtiyacını dışardan alacağı besin kaynakları yoluyla karşılamaktadır. C vitamini (askorbik asit), kimyasal özellikleri gereği suda çözünebilen bir vitamindir. Tıbbi olarak isimlendirmesi “L-ksiloaskorbik asit” olan bu vitamin, daha bilindik bir şekilde C vitamini ya da askorbik asit isimleriyle kullanılmaktadır. Askorbik asidin keşfedilişi 1900’lü yıllara dayanmaktadır. İlk olarak 1907 yılında bilim insanları Frolich ve Holst tarafından yapılan deneylerle askorbik asit üzerine araştırmalar başlamıştır. O dönemlerde skorbüt hastalığının yaygın olması ve hastalığa çözüm aranması, bu vitaminin üzerindeki araştırmaları yoğunlaştırmıştır. Bu iki bilim insanının yaptığı deneyler sonucu, bu hastalığı engelleyici vitaminlerin bir çok besin ürününde yer aldığı, özellikle yeşil meyvelerin ve yeşil sebzelerin içerisinde bol miktarda bulunduğu belirlenmiştir.
Daha sonra 1912 yılında C. Funk isimli bir bilim insanının skorbüt hastalığına yakalanan kişilerin, beslendikleri ürünlerdeki bir vitaminin eksik kalmasından dolayı vücutları bu vitamini elde edemeyince hasta olduklarını iddia etmiştir. Bu eksik kalan vitaminin adına da “antiskorbutik vitamin” adını vermiştir. O günden sonra bu vitamin üzerine araştırmalar bir çok bilim insanı tarafından devam ettirilmiş ve 1920 yılında Drummond isimli bir bilim adamı bu vitamine “Vitamin C” adını vermiştir.
C Vitamini Araştırmaları Derinleşiyor
Aynı dönemlerde başka bir bilim insanı olan Zilva ve takım arkadaşları, yaklaşık 11 yıl sürecek bir araştırmayla C vitaminin derinine inmeye çalışmışlardır. Sonrasında skorbük hastalığına çare olması için limondan antiskorbutik etki yaratacak enzimler elde etmeyi denemişler ve sonuş olarak saf askorbik asit denebilecek bir baz elde ederek kimyasal ve fiziksel olarak izole etmeyi başarmışlardır.
Zilva’nın ve çalışma arkadaşlarının bu tür buluşlarının yanında aynı dönemlerde Szent-Gyorli adında bir bilim insanı; 1928 yılında lahanadan, portakaldan ve çeşitli hayvanların adrenal bezlerinden askorbik asidi ayırabilmiştir. Ancak en büyük problem, ayrıştırabildiği bu enzimin askorbik asit yani C vitamini olduğunu anlayamamıştır. Elde edebildiği bu madde 1932 yılına kadar, 4 yıl boyunca C vitamini olduğu bilinmediği için adlandırılmamıştır. Kendisi elde ettiği bu vitamini bir buluş olarak ortaya çıkarmadan önce, King adındaki diğer bir bilim insanı limon suyundan elde ettiği kriztalize maddenin heksuronik asit olduğunu iddia etmiştir. C vitamini olduğunu yine keşfedememişlerdir. Bu keşiften sonra yine bir çok araştırmacı bu konu üzerinde çalışmalar yapmışlar ve en sonunda askorbik asidin yani C vitamininin varlığı ve nasıl oluştuğu bilim dünyasında kabullenilmiştir. Askorbik asidin (C vitamininin) adının koyulması kendisini ilk keşfeden olarak kabul edilen Szent-Gyorki’ye adanmıştır.
Askorbik asit özellikleri
- Askorbik asit, vücutta oluşan olası zehirlenmelerde vücudun zehri atmasını sağlar ve iyileşme sürecini hızlandırır.
- Ateşli bir hastalık geçiren bireyim vücut metabolizmasını hızlandırarak iyileşmesine katkı sağlar.
- Vücudumuzda bulunan tüm bağ dokularının hasar görmeden bir arada kalabilmesini sağlar.
- Metabolizmanın her daim bağışıklık zaafiyeti yüksek olmasına yardımcı olur.
- Göz yapısında katarakt oluşmasını engelleyerek gözlerin sağlıklı olmasını sağlar.
- Vücutta olası bir kanama riskinin önüne geçmek için damar çeperlerinin daha güçlü bir yapıda olmasını sağlar.
- Antioksidan etkisiyle vücuttaki zararlı materyallerin vücut dışına atılmasına yardımcı olur.
- Vücudun folik asit ve demir ihtiyacını gidererek ihtiyaç olunan kan seviyesinin üretilmesine katkıda bulunur. Bu özelliği sayesinde vücuduna yeterli miktarda askorbik asit alan bir bireyin kansızlık hastalığına yakalanma riski çok daha küçüktür.
- Fazla güneş ışınına ya da farklı ultra-viole ışınlarına maruz kalan bireylerin deri kanseri hastalıklarında iyileştirici özellikleri bulunmaktadır.
- Normalden daha ağır egzersizlerde bulunan bireylerin akciğer enfeksiyonuna yakalanma riskini düşürmektedir.
- En basit olarak soğuk algınlığı geçiren kişilerde metabolik olarak tedavi sürecinin hızlanması için ihtiyaç duyulan bir vitamindir.
- Yüksek kan basıncı şikayetleri olan bireylerin yüksek değerlerini düşürmek adına kullanılır.
- Vücuttaki damarlarda damar sertliği hastalığı riskinin oluşmaması için etkili bir vitamindir.
- Hamilelik sürecini çok riskli geçiren kadınlar için risk düşürücü faktörleri bulunmaktadır.
- Safra kesesinde oluşabilecek herhangi bir hastalık ve taş oluşumu gibi sıkıntıların önüne geçilmesi adına askorbik asit ihtiyaç duyulan bir vitamindir.
- Kadın bireylerde daha sık görülen dolaşım sistemindeki bozukluk problemlerinin iyileştirilmesi için yardımcı roldedir.
- Bakterilerden kaynaklı olarak oluşan mide ülseri hastalıklarında antioksidan etkisi sebebiyle tedavi sürecinde etkili bir vitamindir.
Askorbik Asit
Askorbik asidin bulunduğu yiyecekler
Askorbik asidi günlük hayatımızda en kolay elde edebileceğimiz yiyecekler; mandalina, limon, portakal, greyfurt, böğürtlen, ahududu, çilek, kuşburnu, kivi, lahana, ıspanak, domates, patates, yeşil biber, marul ve asma yaprrağı gibi meyve ve sebzelerdir.
Askorbik asit zararları
C vitamini normal yollardan besinlerle alınabilen, gıda takviyesi olarak hap şeklinde ya da enjekte şeklinde de alınabilen bir vitamindir. Olması gereken dozajda alındığında normal olarak bir yan etkisi bulunmamaktadır ancak ihtiyaçtan fazla dozajda alınan askorbik asidin pek çok zararı olmaktadır. Fazla olan C vitamini kısım kısım vücuttan atılmaya başlanır. Atılamayan kısım vücutta ishal oluşumuna, böbreklerde taş meydana gelmesine ya da deride allerjik reaksiyonların oluşmasına sebep olabilir. Bunun dışında nadir olarak görülse de kusma, mide krampları, baş ağrısı, bulantı ve mide yanması gibi yan etkiler de gösterebilir. Ekstradan dikkat edilmesi gereken durumlar arasında yakın zamanda kalp ameliyatı geçirmiş kişilerin, şeker hastalığı bulunan kişilerin ya da ağır kanser hastalığı geçiren kişilerin askorbik asit kullanımını mutlaka doktor kontrolünde yapması gerekmektedir.
