Askorbik Asit (C Vitamini) Nedir? Askorbik Asit Özellikleri, Kullanım Alanları

Askorbik Asit (C vitamini) Nedir? Askorbik Asit özellikleri nelerdir? Askorbik Asit elde edilmesi, kullanım alanları ile ilgili bilgi.

Askorbik Asit

• Askorbik Asit; Monoklinik sistemde yaprak ya da iğnecikler biçiminde kristaller oluşturan hoş ve keskin asit tadında beyaz ya da çok açık sarı renkli maddedir.
• Kimyasal formülü: C₆H₈O₆. Vitamin C, L-askorhik asit, antiskorbütik vitamin, cevitamik asit, Cebid, Cebione, C-Vi-min, Ce-Vi-Sol, Redoxon, Cevitan.
• Molekül ağırlığı: 176,12.

Özellikleri

Biraz bozunarak 190-192°C’de erir. Kuru durumdayken havada kararlıdır. Safsızlıkların varlığında ya da doğal ürünlerde hava ve ışık etkisiyle yükseltgenir. Optikçe aktiftik gösterir. Sulu çözeltisi kuvvetli asit özelliğindedir. Molekülünün yapısı halkalıdır.

Askorbik asidin kimyasal yapısı monosakkaritlere benzer. Optikçe aktiflik bakımından L(+)- ve D(+)- askorbik asit olmak üzere iki izomeri vardır. Bundan L(+)- askorbik asit Vitamin C olarak adlandırılır. Askorbik asit yükseltgendiğinde iki hidrojen atomu yitirerek dehidroaskorbik asit yeniden askorbik aside indirgenir. Bunların herikisi de biyolojik açıdan etkindirler, bedende, dokularda ve sıvılarda bulunurlar. Dehidroaskorbik asit nötral ya da hafif bazik ortamda tersinir olmayan bir biçimde biyolojik açıdan etkin olmayan 2,3 diketogulonik aside dönüşür. D(+)- askorbik asidin biyolojik bakımdan etkinliği yoktur. Bir gram askorbik asit 3 ml suda, 30 ml alkolde, 100 ml gliserinde çözünür. Sıcak suda 45°C’de % 40.0 ve 100°C’de % 80.0 oranında çözünür. Eter, kloroform, benzen, petrol eteri, bitkisel ve hayvansal yağlarda çözünmez. Oldukça kuvvetli indirgen özellik gösterir ve birçok boyarmaddenin rengini giderir. Sulu çözeltileri havada oldukça hızlı bir biçimde yükseltgenir. Yükseltgenmeyi alkaliler, demir ve bakır hızlandırır. Buna karşılık kararlı metal tuzları oluşturur.

Askorbik asit özellikle bazik ortamda hızla yükseltgendiğinden sebzelerin pişirilmeleri sırasında ortama sodyum hidrojen karbonat katılmamalıdır. Kesildikten sonra hava etkisinde kalan meyve ve sebzelerin normal renklerini bir süre korumaları askorbik asidin antioksidan (indirgen) etkisinden kaynaklanır.

Askorbik asidin bulunuşu Vitamin C yetmezliği sonucu oluşan iskorbüt hastalığının nedenlerinin araştırılmasıyla başladı. 1720’de Kramer, hastalığı besinlerdeki bir madde eksikliğinden ileri geldiğini buldu. Bu konuda Holst ve Frölich özellikle yeşil sebze ve meyvelerin iskorbüt hastalığını önleyici etkilerini saptadı (1907). Daha sonra C. Funk hastalığa besinlerde bulunan bir faktörün eksikliğinin yol açtığını belirterek maddeye antiskorbütik vitamin adını verdi (1912). 1920’de Drummond, Vitamin C adını verdi. 1928’de Szent-György adrenal korteksinden indirgenen hekzuronik diye adlandırılan bir madde elde etti.

Sonraki çalışmalarla 1932’de Waugh ve King’in limon suyundan elde ettiği C vitaminiyle hekzuronik asidin aynı madde olduğu saptandı (1933). Aynı yıl Haworth, Richest ve Reichstein maddenin sentezini yaptı; Szent, György ve Haworth da asrorbik asit adını verdi.

Kaynak: pixabay.com

DOĞADA BULUNUŞU:

Bitki ve hayvanlarda çok yaygın olarak bulunan bu vitaminin en zengin kaynaklarını taze meyve ve yeşil sebzeler oluşturur. Meyvelerden portakal, limon, greyfurt, domates, ananas, çilek ve frenküzümü; sebzelerden karnabahar, lahana, ıspanak, kuru soğan, biber, turp, maydanoz ve yerelması C vitamini açısından zengindir. Karaciğerin yanısıra domuz, sığır, koyun gibi bazı hayvanların etlerinde az, pisibalığı gibi bazı balık türlerinde ise fazlaca bulunur. Sebze ve meyvelerin çoğunda C vitaminin yükseltgenmesini hızlandıran C oksidaz enzimi bulunur. Bu enzimin etkisiyle birçok sebze ve meyvedeki C vitamini kolaylıkla yükseltgenerek bozulur. Uzun süre bekletilen sebze ve meyvelerde önemli oranda C vitamini kaybı söz konusudur. Proteinler ve aminoasitler askorbik asidin yükseltgenmesine karşı koruyucu etki yaptıklarından, hayvansal organizmalarda önemli bir kayıp söz konusu değildir.

ELDE EDİLMESİ:

Genellikle kullanılan sentez yönteminde, önce D-glikoz hidrojenlenmeyle D-sorbitol’e dönüştürülür; bunlardan Ancetobacter Suboxydans yardımıyla fermantasyon yoluyla yükseltgenerek L-sorboz elde edilir. L-sorboz diaseton türevi biçimine getirilip bir karboksil grubu sokularak diaseton-2-keto-L-gulonik grubu aside dönüştürülür, bunun klorür asidiyle ısıtılması sonucu askorbik asit oluşur.

KULLANIM ALANLARI:

C vitamini eksikliğine karşı ilaç olarak kullanılmasının yanı sıra askorbik asit ve askorbil palmitat gibi bazı türevleri besin maddelerine antioksidan olarak katılır, kesilmiş elma ve başka meyvelerin yüzeylerinin kahverengileşmesini önlemek için kullanılır.

Sodyum askorbat: C₆H₇O₆Na. Askorbik asit sodyum tuzu, ascorbin; Vitamin C sodyum; sodascorbat. Molekül ağırlığı: 198,12. Suda çözünen ve 218° C’de bozunan kristallerdir. Vitamin C preparatlarında ve besinlerin korunmasında antioksidan olarak kullanılır.