Asya’nın dağları. Asya kıtasında bulunan dağlar hangileridir? Asya kıtasındaki dağların özellikleri, konumları, yükseklikleri.
Asya’daki dağların düğüm noktası Hindistan’ın kuzey-batısındaki Pamir Yaylasıdır. «Dünyanın Damı» denilen, bu bölge çeşitli dağlar ve vadiler zinciriyle örülmüştür. Burada en derin vadiler bile deniz seviyesinden 3.000 metreden daha yüksektedir. Vâdileri çevreleyen tepelerin denizden yüksekliği 6-7 bin metreyi geçer.
Pamir’den ayrılan dağ zincirleri birçok yönlere doğru yayılır. Hindukuş Dağları batıya, Zagros ve Süleyman Dağları güney-batıya doğru uzanır. Bu iki dağ zincirinin kolları İran Yaylasını çevreler.
Himalaya Dağları:
Pamir’den güney-doğuya doğru uzanarak Hindistan’ın bütün kuzeyini kaplar. Dünyanın en yüksek tepesi olan Everest (8.882 m.) bu dağlardadır. Himalayalar Birmanya ve Çin sınırında keskin bir dönüşle güneye kıvrılır, Çin Hindistanı’na doğru uzanırlar.
Himalaya Dağları
Pamir Yaylası’nın tam doğusunda başlıyan Karakurum Dağları doğuya doğru uzanır. Yaylanın kuzey-doğusunda Tanrı Dağları ve Altay Dağları vardır. Bunların dışında Ohotsk Denizi’ne kadar uzanan Yablonoy Dağları ile, kıtanın kuzey-doğu kıyıları boyunca uzanan Stanovoy Dağları Asya’nın en önemli dağlarındandır. Ural Dağları, Avrupa ile Asya arasında kıta sınırı olarak kabul edilmiştir.
Hindukuş Dağları:
Pamir bölgesinden başlayan bu dağların uzunluğu 800 km. kadardır. Batıya doğru uzanan bu dağ zincirinin yüksekliği birçok yerlerde 3.000 metreyi geçer. En yüksek yerlerinden biri olan Gûhi Baba (5140 m.) Afganistan topraklarındadır. Çitral ve Gilgit nehirleri bu dağlardan çıkan önemli nehirlerdendir.
Hindikuş Dağları
Her ikisi de İndus nehrini besler. Gene Hindukuş Dağları’ndan çıkan Kâbil nehri de güney-doğuya akarak İndus’a katılır. Hindukuş Dağlan’nda birçok geçit vardır. Bunların en önemlisi Afganistan’ın kuzey-doğu sınırında Sefit Gûh dağ zincirindeki Hayber Geçididir.
Karakurum Dağları:
Karakurum Dağları
Himalaya Dağları ile Karanlık Dağlar’ın batı kesiminde büyük bir dağ zinciridir. Bu dağlardaki birçok tepelerin yüksekliği 6.000 metreyi geçer, en yüksek yeri olan Godwin Austen Tepesi (Dapsang) 8.618 metredir, İndus nehri Karakurum dağları arasındaki bir vadiden kuzey-batıya doğru akar, sonra güneye yönelir.
Karanlık Dağlar:
Himalayalar’ın kuzeyinde doğu-batı doğrultusunda 4.000 km. uzunlukta bir dağ zinciridir. Karanlık Dağların en yüksek yerleri Pamir’in doğusuna rastlar. Bu bölgedeki Muztag Ata 7850 metre yüksekliktedir. Taklamakan Çölü’nü güneyden çevreleyen dağlar bu çölün doğusunda ikiye ayrılarak ayrı ayrı adlar alır. Bu kollardan kuzeydeki Altın Dağları Gobi Çölü’nün güneyine kadar uzanır.
Muztag Ata
Güney kolu da Arkadağ’dır. Yüksekliği 3-4 bin metre kadar olan bu dağlar Karanlık Dağlar’ın gerçek belkemiğini teşkil eder. Kuzeyde ise Altın Dağları’nın devamı olan Nanşan Yaylası en doğuda Üstündağ’da son bulur. Karanlık Dağlar’ın batı kesiminden çıkan dereler kuzeye doğru akarak Taklamakan Çölü’nü geçerler. Doğu kesimlerinden çıkan dereler de hem kuzey, hem güney yönüne akar. Karanlık Dağlar’dan çıkan en önemli nehir Hoang-Ho’dur.
Tanrı Dağları:
Orta Asya’nın en önemli dağ zincirlerinden biridir. Taklamakan Çölü’ nü kuzeyden çevreleyen bu büyük dağ zinciri Pamir bölgesinden Hoang-Ho havzasına kadar uzanır. Dağların yüksekliği doğu kesimlerinde fazladır. Bu dağların batıda Balkaş Gölü’ne doğru uzanan kesimine Ala Dağları denir. Genel olarak batı bölgesinde geçitler vardır. Bunların en önemlisi Muz Art (3.900 m.) geçididir.
Tanrı Dağları
Tanrı Dağları’nın batı kesiminden çıkan dereler batı Ve doğu yönlerine akar. Aral Gölü’ne dökülen Sirderya nehri Tanrı Dağları’ndan çıktığı gibi gene bu göle dökülen Amu Derya’nın da bazı kolları Tanrı Dağları’ndan çıkar. Balkaş Gölü’ne dökülen İli nehri ile Lop Gölü’ne dökülen Tarım nehrinin bazı kollarının kaynağı Tanrı Dağları’dır.
Asya’nın başka önemli dağları arasında Stanovoy, Yablonoy, Büyük Kingan Dağları, Güney Çin Dağları’nı sayabiliriz. Stanovoy Dağları Ohotsk Denizi kıyılarından itibaren kuzeye doğru kıyı boyunca Bering Boğazı’na kadar uzanır. Yablonoy Dağları Baykal Gölü’ nün güney kesiminden başlayarak, Ohotsk Denizi’ne kadar devam eder. Büyük Kingan Dağları Gobi Çölü’nü doğuda sınırlar. Bu dağların güneyinde Kuzey Çin Dağları vardır. Güney Çin Dağlan ise Güney Çin Denizi kıyılarını kaplar.
Gat Dağları
Hindistan’ın doğu ve batı kıyıları boyunca uzanır. Bunlar bulundukları kıyıya göre Doğu ve Batı Gatlar adını alır.
Batı Gat Dağları
İran ve Arabistan’ın güney-batı kesimleri de dağlarla kaplıdır. Asya’daki dağların en önemli tepelerinden biri de Anadolu’daki Ağrı Dağı’dır (5165 m.). Öte yandan, bazı coğrafyacılar Türkiye’deki Toros ve Karadeniz dağlarını da Hindukuş dağ zincirinin devamı olarak kabul ederler.
