David Hilbert Kimdir? Büyük Matematik Dehasının Hayatı ve Matematiğe Katkıları

0
Advertisement

David Hilbert kimdir ve ne yapmıştır? Büyük matematik dehasının hayatı, matematik alanındaki çalışmaları ve katkıları nelerdir?

David Hilbert

David Hilbert

David Hilbert, 20. yüzyılın başlarında matematik disiplininin büyük bir lideri ve sözcüsüydü. Kendi başına son derece önemli ve saygın bir matematikçiydi.

Erken dönem

David Hilbert bir Alman matematikçiydi. 23 Ocak 1862’de Prusya eyaletinde doğdu. 19. ve 20. yüzyılın önde gelen matematikçilerinden biri olarak bilinir. 1872’den itibaren “Friedrichskolleg Gymnasium” a (Collegium fridericianum) katıldı, ancak oraya asla tam olarak yerleşmedi. Böylece 1879’da Wilhelm Gymnasium’a transfer oldu. Buradan mezun olduktan sonra Königsberg Üniversitesi’ne gitti. Orada Minkowski ile tanıştı ve daha sonra onunla matematik sevgisini paylaşan çok yakın güvenilir bir arkadaş oldu. Hilbert’in matematiksel gelişiminde önemli bir faktör haline gelen bir diğer arkadaşlık da Hilbert ve Minkowski gibi doktora öğrencisi olan Hurwitz ile oldu.

David Hilbert

Matematiğe Katkıları

Hilbert 1886’dan 1895’e kadar Göttingen Üniversitesi’nde öğretmenlik yapmaya başladı. 1893’te tam bir profesör oldu. Hilbert’in matematik dünyasındaki seçkin konumu onu ilgi odağı haline getirdi ve diğer birçok akademik kurum Hilbert’le çalışmak istedi. O ise Göttingen’de öğretmenliğe devam etti. İlk çalışması, ünlü sonluluk teoreminin ispatına giden yolu açan değişmez teori hakkındaydı. Paul Gordan bu teoremi neredeyse yirmi yıl önce çözmüştü, ancak yaklaşımı Hilbert için işe yaramıyor gibi göründü, bu yüzden tamamen farklı bir yaklaşım kullandı ve böylece Hilbert’in Temel Teoremi gelişti. 1890’da Alman Matematik Derneği cebirsel sayı teorisi ile ilgili çalışmasını beğendi. Geometri alanındaki çalışmaları Öklid’den sonra en etkili olarak kabul edilir.

Advertisement

Hilbert’in ünlü ‘23 problemi ’, bir matematikçi tarafından şimdiye kadar sunulan en etkili ve derinlemesine tartışılmış problemler dizisiydi. Bunları 1900’de Paris’te düzenlenen Uluslararası Matematikçiler Kongresi’nde sundu. Bunlardan bazıları çözüldü, bazıları ise 20. yüzyıl boyunca tartışıldı. Şimdi, soruların birkaçı kesin bir cevaba sahip olamayacak kadar açık uçlu olarak biliniyor, ancak bunlardan bazıları bugün matematikçiler için hala bir zorluk olmaya devam ediyor. 1920’de Hilbert, matematiği rastgele kabul edilen kurallarla belirlenen görevler yerine daha mantıklı bir konu haline getiren ilkelere dayanan “Hilbert Programı” olarak bilinen şeyi başlattı.

David Hilbert

Hilbert, değişmezler, fonksiyonel analiz, cebirsel sayı alanları ve varyasyon hesabı gibi konunun çeşitli dallarında matematik için birçok çalışma yaptı. 1909’da integral denklemler dalındaki çalışması, 20. yüzyılda fonksiyonel analizde yapılan araştırmanın temelini oluşturdu. Aynı zamanda, şimdi Hilbert’in Uzayı olarak bilinen sonsuz boyutlu uzay üzerine kendi çalışması için bir temel oluşturdu.

Ölümü

Hilbert’in hayatının son yıllarında, birçok meslektaşı ve öğrencisi, Nazi yönetiminin gölgesinde kaldı. Göttingen Üniversitesi tamamen bu rejimin gölgesi altındaydı. Matematiğe büyük katkılar sağlayan Hilbert, 14 Şubat 1943’te öldü. Cenazesine çok az kişi katıldı. Ölümü, ölümünden altı ay sonrasına kadar dünyanın geri kalanı tarafından bilinmiyordu.


Leave A Reply