Avrupa Birliği Nedir? Ne Zaman Kuruldu? Tarihçesi ve Üye Olan Ülkeler

Avrupa Birliği nedir? Avrupa Birliği ne zaman, ne amaçla kurulmuştur? Avrupa Birliği üye olan ülkeleri, tarihçesi hakkında bilgi.

Kaynak: pixabay.com

Avrupa Birliği

Avrupa Birliği; Avrupanın politik, ekonomik, toplumsal, kültürel alandaki birliğidir. Avrupa’nın birleştirilmesi düşüncesi Avrupa tarihi kadar eskidir. Din ve yaşam biçimi benzerliğinin odak olduğu bu çabalar, 13. ve 14. yüzyıllarda değişik biçim gösterir. Haçlı seferleriyle başlayan bu düşünce, dinsel öğeyle sınırlı kaldığı için etkisiz oldu. Bununla birlikte Avrupalı düşünürler 17. yüzyıldan başlayarak savaşları önlemek ve sonsuza kadar barışı gerçekleştirmek amacıyla uluslararası örgütlenme yönünde pek çok tasarı ve görüş ileri sürdüler. 1623’te Emeric Cruce, le Nouveau Cynee (Yeni Cynee) adlı eserinde tarafsız bir kentte, örneğin Venedik’te tüm hükümdarların temsilcilerinden oluşan bir sürekli meclisin kurulması ve sorunların bu meclis tarafından çoğunluk kararıyla çözümlenmesini önerdi. Aynı yıllarda Fransa’da Kral IV. Henri’ nin nazırı Duc de Sully, Memoires (Anılar) ya da le Grand dessein d’Henri IV (VI. Henri’nin Büyük Emeli) adı eserinde Avrupa’daki az çok eşit güçteki 15 devletin bir Avrupa Genel Meclisi oluşturmasını ve bu meclise Avrupalı sayılmayan Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya’nın da alınmasını önerdi. Düşünülen meclis 66 üyeli olacak ve kararları çoğunlukla alacaktı.

30 Yıl Savaşları (1618-1648) sonunda imzalanan Westfalya Barışı bu yolda atılmış büyük bir adım oldu. Bu tasarılar arasında William Penn’in Essay Towards the Present and Future Peace of Europe (Avrupa’nın Şimdiki ve Gelecekteki Barışı Üzerine Bir Deneme) 1693, adlı eserinde bir Avrupa Parlamentosu önerilmiş oldu. 1713’te Abbe de Saint Pierre, Projet pour rendre la paix perpetuelle en Europe (Avrupa’da Barışı Sürekli Kılmak Amacıyla Hazırlanmış Tasarı) adlı eserinde benzer önerier öne sürdü. 1761’de J. J. Rousseau ve Jeremy Bentham’ın 1786-1789’da kaleme aldığı A Planfor a Universal and Perpetual Peace (Sürekli ve Evrensel Bir Barış İçin Plan) adlı eserde, barışın korunması için devletlerin sömürge emperyalizminden vazgeçmelerini ve silahsızlanmalarını, anlaşmazlıkların da bir barış divanında çözülmesini önerdi. Emanuel Kant, 1795’te kaleme aldığı Zum Ewigen Freiden Ein Philosophischer Entwurf (Edebi Barış Üzerine Bir Felsefi Deneme) adh eserinde birlik görüşünü işledi.

1815’te Viyana Kongresi ile belirlenen, Aachen Kongresi ile pekişen Avrupa Dengesi Sistemi; Prusya, Avusturya, Rusya, Büyük Britanya, Fransa tarafından 1914’e kadar danışma yöntemiyle korunmaya çalışıldıysa da Birinci Dünya Savaşı bu dengeyi altüst etti.

Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra

Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra, Edeuard Heriot (1872-1957), Aristide Briand (1862-1932) gibi Fransız devlet adamlarının Avrupa’nın birleştirilmesi projeleri, sonraki dönemde ürün vermeye başladı. Çünkü, kıtanın savaştan sonraki politik, ekonomik ve askeri açıdan içinde bulunduğu durum, Avrupa’nın birleştirilmesi düşüncesini yeniden gündeme getirmişti. Savaşın sonuçlarını bir an önce gidermek ve çöküntü durumundaki Avrupa ekonomisinin canlandırılıp yeniden işlerlik kazandırılması için birlikte hareket etme zorunluluğu duyuldu. Egemen ve bağımsız devletlerin yerini alacak bir tür Avrupa Birleşik Devletleri kurmak düşüncesini 1946’da Churchill ortaya attı. Bunun ideolojik çekiciliği bir Sovyet saldırısı korkusundan ve komünizm tehlikesinden doğan dışsal nedene dayanıyordu. ABD’nin Avrupa ekonomisine yardım koşuluna göre, 16 Avrupa ülkesi (Avusturya, Belçika, Danimarka, Fransa, Hollanda, İsveç, İsviçre, İngiltere, İzlanda, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Norveç, Portekiz, Türkiye ve Yunanistan) 1947’de Paris’ te Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütü’ nü (OEEC) kurdu.

SSCB ise buna karşılık olarak Komünform’u oluşturdu. Önceki ilkelere bağlı Brüksel Paktı, öteki Avrupa ülkelerinin de antlaşmaya katılacağını öngörerek daha geniş bir birleşme hareketinin yollarını açtı. Avrupa’da birleşmeyi düşünen demeklerin eşgüdümünü sağlamak amacıyla kurulmuş olan uluslararası komite, bu yoldan ilerleyerek 1948 Mayısı’nda, La Haye’de resmi olmayan kapsamlı bir Avrupa Kongresi topladı. Bu kongre, bir Avrupa Konseyi ve ülkelerin parlamentoları tarafından seçilmiş bir Avrupa Parlamento Assamblesi oluşturulması görüşünü gündeme getirdi. Kongrede; kurulacak birliğin demokratik rejim altında yaşayan ve insan haklarına saygılı olmayı yükümlenen tüm Avrupa ülkelerine açık olacağı duyuruldu.

Batı Avrupa’nın politik birleşmesi için tüm koşullar böylece sağlanarak düşünsel temel oluşturulup bunu destekleyecek kurumlar varsayılınca 5 Mayıs 1949’da 10 Avrupa devletinin dışişleri bakanları bir araya gelerek Avrupa Konseyi Statüsü’nü belirleyen antlaşmayı imzaladılar. Böylece Avrupa Birliği için gerekli en önemli adım atıldı. Yardımcı kurumlarla belli bir zaman içinde birlikteliğin son aşamaya ulaştırılması amaçlandı. Hukukta, işlemlerde, ekonomide, parada birlik sağlanması gerçekleşti. 1984’te Avrupa pasaportunu da devreye sokarak bu alanda bir adım daha atılmış oldu. O günden bu yana Avrupa’nın birliği için atılmış adımlar hukuksal açıdan sonuca yaklaşmaktadır.

Avrupa Birliği