Avrupa Konseyi nedir? Avrupa Konseyi ne zaman kurulmuştur, üyeleri, kuruluş amacı, özellikleri. Avrupa Konseyi hakkında bilgi.
Avrupa Konseyi; Avrupa ülkelerinin ekonomi ve toplumsal alanda birlikteliğini amaçlayan politik örgüttür. Büyük Britanya, İsveç, İrlanda, İtalya, Norveç, Danimarka, Fransa, Lüksemburg, Belçika ve Hollanda’dan oluşan 10 Avrupa ülkesi tarafından 5 Mayıs 1946’da Londra’da oluşturuldu. Antlaşma 3 Ağustos 1949’da yürürlüğe girdi. Dışişleri bakanlarının temsil ettiği örgüte Türkiye, Yunanistan (1949), İzlanda (1950),Federal Almanya (1951), Avusturya (1956), daha sonra Kıbrıs, Malta, İsviçre katıldı. Portekiz’in 1976′ da, İspanya’nın 1977’de, Liechtenstein’in 1978’de, San Marino’nun 1988’de, Finlandiya’nın 1989’da, 1992’de Bulgaristan, 1993’te Çek Cumhuriyeti ve Slovakya’nın katılmasıyla üye sayısı 26’ya yükseldi. 1989’da SSCB (1991′ de yerine Rusya Federasyonu) ve Polonya, 1990’da Estonya, Letonya, Litvanya ve Macaristan, 1991de Arnavutluk, Romanya ve Slovenya’ya gözlemci statüsü verildi.
Amacı, tüzüğünün girişiyle 1. maddesinde belirlenmiştir: “Adalet ve uluslararası işbirliği üzerine kurulu barışın sağlamlaştırılması; insan topluluğunun ve uygarlığın korunmasının yaşamsal bir önemi olduğuna inanılarak, halklarının ortak malı olan ve her gerçek demokrasinin dayandığı kişi özgürlüğü, politik özgürlük ve hukukun üstünlüğü ilkelerinin kaynağı olan düşünce ve ahlakla ilgili değerlere bağlı olarak; üyelerinin ortak varlıkları olan ülkü ve ilkeleri korumak, yaymak, politik ve ekonomik gelişmelerini sağlamak için daha sıkı bir birlik oluşturmaktır. Bu amaç, konsey organları aracılığıyla, ortak çıkarlara yönelik konuların incelenmesi, anlaşmaların yapılması; ekonomik, toplumsal, kültürel, bilimsel, hukuksal ve yönetsel alanlarda bir ortak davranış yönteminin benimsenmesi ve insan haklarıyla temel özgürlüklerinin korunması ve geliştirilmesiyle gerçekleşecektir”, Avrupa Konseyi’nin oluşturulmasının temel nedenleri, Avrupa’da birliğin sağlanması ve ABD’ nin dünya politikasındaki etkin gücünü dengeleme isteğidir.
Aralık 1949’da, Türkiye ve Yunanistan’ın üyeliğe çağrılmasıyla kurucu üye sayısı 12’ye çıktı ve bu 12 üyeyi temsilen mavi zemin üzerine 12 yıldızlı yuvarlak bir çelengi andıran amblem konseyin bayrağı, Beethoven’in 9. senfonisinden bir parça ise Avrupa marşı olarak benimsendi. Avrupa Konseyi’nin tüzüğü 10 bölüme ayrılmış 42 maddeden oluşur. Merkezi Strasbourg’ dadır.
Avrupa Konseyi’nin:
1- Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi,
2- Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi,
3-Karma Komite,
4- Genel Sekreterlik,
olmak üzere 4 ana organı vardır.
Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi: Yürütme organı niteliğinde olup 21 üye ülkenin dışişleri bakanlarından oluşur, biri sonbahar, öteki ilkbaharda olmak üzere yılda iki kez toplanır. Beş yıllık dönemleri kapsayan çalışma programı, her iki yılda bir değişen gelişmeler nedeniyle yeniden gözden geçirilir. Kararlar salt ya da üçte iki çoğunlukla alınır. Ana konularda oybirliği aranır. Çalışma dili İngilizce ve Fransızcadır. Kararları üye ülke hükümetlerini bağlayıcı antlaşma ve karar niteliğindedir. Avrupa Konseyi Bakanlık Komitesi’ne bağlı ve 15 günde bir toplanan Daimi Delegeler Komitesi vardır. Üye ülkelerin büyükelçilik düzeyinde temsil edildikleri bu komite. Bakanlar Komitesi için hazırlık yapar.
Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi: Bir danışma organı niteliğinde olup yılda üç kez toplanır. Üye ülkelerin nüfus oranlarına göre, ulusal parlamentoları tarafından seçilmiş 172 parlamenterden oluşur. Konsey ile ilgili her konuda görüşme açar, görüş bildirir; Bakanlar Komitesi’ne öneride bulunur. Bir yasama organı niteliği taşımadığı için kararlarının bağlayıcı yönü yoktur. Parlamentoda, Fransa, Almanya, İtalya ve Büyük Britanya 18; İspanya ve Türkiye 12; Belçika, Yunanistan, Portekiz ve Hollanda 7; Avusturya, İsveç ve İsviçre 6; Norveç ve Danimarka 5; İrlanda 4; Kıbrıs, İzlanda, Lüksemburg ve Malta 3; Liech-tenstein ve San Marino 2’şer üveyle temsil edilir. Yunanistan’ın “Albaylar Cuntası” döneminde (1967-1974) 5 yıl (1969-1974); Türkiye’nin 12 Eylül 1980 sonrasında 3 yıl (1981-1984) üyeliği askıya alınmıştı.
Karma Komite: Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi ve Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi temsilcilerinden kurulu bir eşgüdüm organıdır.
Genel Sekreterlik: Bakanlar Komitesi ve Parlamenterler Meclisi’nce atanan bir sekreter ve yardımcısıyla gerekli sayıda üye ülke görevlilerinden oluşur.
Ayrıca Konseye bağlı 11 sürekli yönetim komitesi, 5 kısa süreli komite ve görevleri sona erdikçe dağılan 88 uzman komitesi de alt organları oluşturur. Konsey, ulusal yasalar arasında birlik oluşturmak, üye ülkelerin yurttaşlarına eşit haklar sağlamak, bir takım kaynakları ve olanakları bir araya getirmek için çok sayıda anlaşmalar yaparak amacına uygun olarak Avrupalılararası işbirliğini geliştirme doğrultusunda çalışmalar yapar. Konsey, 1988’e kadar 129 sözleşme ve anlaşma imzalamış olmakla birlikte, bunların ancak 2sini yürürlüğe sokabilmiştir.
Bunlar içerisinde: Avrupa İnsan Hakları ve Temel Özgürlükleri Korumaya Yönelik Avrupa Sözleşmesi, 4 Kasım 1950’de Roma’da imzalanmış, anlaşma uyarınca kurulan komisyon 1988’e kadar 10 binin üzerinde başvuruyla karşı karşıya kalmıştır. Avrupa İnsan Hakları ve Temel Özgürlükleri Koruma Sözleşmesi uyarınca, Avrupa İnsan Hakları Komisyonu yanında bir de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi oluşturulmuştur. Avrupa İnsan Hakları Komisyonu bir kişi ya da grubun başvurusunu kabul ederse öncelikle tarafları uzlaştırmaya çalışır. Bir sonuca ulaşamazsa, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’ne sözleşmenin bozulup bozulmadığı yönünde görüş bildirir, daha sonra konuyu Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne götürür. Mahkemenin kararı kesindir. Avrupa Konseyi, insan haklarının ötesinde; toplumsal güvenlik, sağlık, göçmenler ve göçmen işçiler, çevre sorunları, spor, hukuk sorunları, suçluluk sorunları gibi birçok konuda anlaşma, sözleşme ve işbirliği görüşmeleri de düzenlemektedir.
