Avustralya Edebiyatı

0
Advertisement

Avustralya edebiyatı hakkında detaylı bilgi. Avustralya edebiyatının özelikleri ve Avustralya’lı yazar ve şairlerin belli başlı eserleri

Patrick White - Eye of the Storm (1973 Nobel Edebiyat ödülünü aldı)Avustralya’da edebiyat, keşfini konu edinen ve İngiltere’de basılan eserler bir yana, İngiliz göçmenlerin yerleştiği deniz aşırı öteki ülkelere benzer bir biçimde toprağın özelliklerini, yerli halkla, yerleşim güçlüklerini ve Avrupa’dan göçenlerin yaşam savaşını konu alan basit yazılar biçiminde kendini gösterdi. Gerçekçi edebiyatın yanı sıra gelişen yaratıcı ve düş gücüne dayalı edebiyatta Avustralya’da doğan kuşaklar kalemi ellerine alıncaya kadar, İngiliz gelenekleri, İngiliz düşünce biçimi ve İngiliz edebiyat kalıpları egemenliğini sürdürdü.

Avustralya anlatı edebiyatını başlatan kişi olma onurunu taşıyan eski hükümlülerden Henry Kingsley’in çalışmaları yukarıda anılan tüm özellikleri yansıtır. Onun haksızlığa uğramış bir hükümlünün yaşamını acıklı bir dille anlatan Geoffrey Hamlyn‘i (1859) gibi, 1863’te İngiltere’den göçen gazeteci Marcus Clarke’ın aşırı duygusal romanı For the Term of His Natural Life (Ömür Boyu) 1874 ve Londra doğumlu Rolf Boldrewood’un (Thomas Alexander Browne) Robbery Under Arms‘ı (Silahlı Soygun) 1888, günümüzde de Avustralya’nın ilk klasikleri sayılırlar. Altına hücumla nüfus yoğunluğu artan ve merinos koyunu yetiştiriciliğine başlanmasıyla yerleşik düzene geçen Avustralya’nın ilk gerçek yerli yazarları Andrew Barton Paterson ile Henry Lawson oldu. Boer Savaşı sırasında Avustralya gazeteleri için bazen savaş muhabiri olarak çalışan Paterson, birkaç roman yazdıysa da kendine “Banjo Paterson” takma adını kazandıran kır şiirleriyle tanındı: The Man from Snowy River (Karlı Nehir’den Gelen Adam) 1895, Rio Grande’s Last Race (Rio Grande’ nin Son Yarışı) 1902, başlıca şiir kitaplarıdır. Özellikle, daha sonra Collected Verse (Toplu Dizeler) 1921, adı altında yayımlanan kitabında yer alan Valtzing Matilda‘sı (Vals Yapan Matilda) Avustralya’nın en ünlü ulusal şarkısının sözlerini oluşturdu. Paterson gibi Henry Lawson’da canlı, gönül okşayıcı renkli çizgilerle Avustralya’ya yaşamını yansıtan kır şiirleri kaleme aldı.

Guy Boothby nereye gitse her tür tersliği de birlikte götüren uğursuz Dr. Nikola tipini yarattı ve onun çeşitli serüvenlerini anlatan öykülerini bir kitap halinde yayımladı (1896). Gazeteci olmak için İngiltere’ye gidip orada iyi bir oyun yazarı olan C. H. Chambers’ın iki melodramı Captain Swift (1902) ve Tyranny of Tears (Zalim Gözyaşları) 1902, Londra tiyatrolarında sahnelendi.

Avustralya Edebiyatı’nda Birinci Dünya Savaşı sonrasına kadar bundan öte önemli bir gelişme görülmedi. “Henry Handel Richardson” adıyla yazan Melbourn’lü kadın romancı Ethel Florence Lindesay, Richardson’un göçmen Mahony ailesinin trajik öyküsünü aktaran The Fortune of Richard Mahony (Richard Mahony’nin Yazgısı) 1930, üçlemesi İngilizce konuşanlar dünyasında geniş yankılar uyandıran ilk Avustralya romanı oldu. Çağdaş filozoflardan Yahudi kökenli Prof. Samuel Alexander’in 2 ciltlik Space, Time and Deity (Boşluk, Zaman ve İlahi Varlık) 1920, adlı kitabı ilgili çevrelerde tartışmalara yol açan bir eser oldu. Norman Lindsay, Red Heap (Kızıl Yığın) 1931, The Coutious Amorist (İhtiyatlı Aşık) 1931 ve The Age of Consent’ında (Erginlik Çağı) 1938, adlı romanlarında Avustralya’nın yeni kentsel yaşamını iğneleyici bir anlatımla dile getirirken oğlu Philip Lindsay Puding Lane (Puding Geçidi) 1940, My Lord Admiral (Sayın Amiral Hazretleri) 1949, The Counterfeit Lady (Sahte Hanımefendi) 1954, gibi tarihsel romanlar yazdı.

Frederic Manning’in The Vigil of Brunhild (Brunhil Nöbetçisi) 1907, Poems (Şiirler) 1910 gibi şiir kitapları varsa da “Private 19022” (Er 19022) adıyla yazdığı Her Privates We (Biz Kraliçenin Erleri) 1930, ordu yaşamını rütbesiz askerlerin bakış açısından ele alan bir savaş klasiği sayıldı ve yazarına ün kazandırdı. Öte yandan, Sydney’li kadın romancı Eleanor Dark Prelude to Christopher (Christophe için bir Prelüd) 1933, The Starmaker (Yıldız Yapımcısı) 1937 gibi birçok psikolojik roman kaleme aldıktan sonra, The Timeless Land (Sonsuz Belde) 1941 ve Storm of Time (Zaman Fırtınası) 1948 ile koloni yaşamının başlangıç günlerine döndü.

Advertisement

İngiliz Krallık Hava Kuvvetleri’nde avcı pilotu olarak çarpışan Richard Hillary’nin çarpıcı bir düz yazıyla kaleme aldığı kişisel güncesi The Last Enemy (Son Düşman) 1942, bir savaş başeseridir. Bu arada, Katharine Susannah Pritchard’ın (1884-1969), Vance Palmer’in (1885-1959) kısa öyküleriyle romanları Martin Boyd’un Avustralya köy yaşamını alaycı bir dille aktaran The Lemon Farm (Limon Çiftliği) 1935, Lucinda Brayford (1946), When Blackbirds Sing (Karatavuklar Öterken) 1962, gibi romanları sınırlı bir okur kitlesi buldu.

Arthur Upfeld kahramanı olarak yarattığı “Bony” adındaki polis müfettişini kentlerden uzak yerlerde haydut peşinde koşturmakla, Avustralya’nın çöl ve kır yaşamım gerçekçi bir biçimde yansıtan The Widows of Broome (Broome Köyünün Dulları) 1950, Man of Two Tribes (İki Kabileden Olan Adam) 1956, The Bachelors of Broken Hill (Broken Hill’in Bekârları) 1958, Bony and the Kelly Gang (Bony ve Kelly Çetesi) 1960, gibi özgün dedektif romanlarıyla çok daha geniş bir çevrenin ilgisini çekmeyi başardı. Savaş muhabiri olarak edindiği deneyimler Alan Moorehead’in Gallipoli (Gelibolu) 1956, No Room in the Ark (Nuh’un Gemisinde Yer Yok) 1959 ve daha sonra sırasıyla Orta Avustralya ile Güney Pasifik Adaları’nı ele alan Cooper’s Creek (Cooper Koyu) 1963, The Fatal Impact (Ölümcül Vuruşma) 1966, gibi tarihe geçmiş savaşları canlandıran kitaplar yazmasını sağladı. Daha önce de kitapları yayımlanan Patrick White, (1957) ile ünlendikten sonra, Avustralya’da yaşamanın anlamını araştıran ve sorusuna yanıt arayan öteki romanları Riders in the Chariot (Arabanın Sürücüleri) 1961, The Solid Mandala (Gerçek Mandala) 1966, The Vivisector (Canlı Kesit) 1970 ile evrensel ününü pekiştirdi ve The Eye of the Storm (Fırtınanın Gözü) eserinin çıktığı yıl 1973 Nobel Ödülü’nü kazandı.

Bu dönemde, oyun yazarları arasında ancak Ray Lawler’in duygusal güldürüsü Summer of the Seventeenth Doll (On Yedinci Taş Bebeğin Yazı) 1957, Londra ve New York sahnelerinde başarılı oldu.

Şiir: Death of Ned Kelly and Other Ballads (Ned Keliy’in Ölümü ve Öteki Türküler) 1941, Selected Verse (Seçme Dizeler) 1946 ile John Manifold; Ned Kelly (1943), The Fire on the Snow (Kar Üstündeki Yangın) 1944, The Ship Wreck (Deniz Kazası) 1974 ile Douglas Stewart; The Moving Ima-ge (Hareketli Görüntü) 1946, Woman to Man (Kadından Erkeğe) 1949, The Two Fires (İki Ateş) 1955, A Book of Birds (Kuşlar Kitabı) 1962, The Other Half (Öbür Yarısı) 1966, Collec-ted Poems (Toplu Şiirler) 1971 ile özel olarak Judith Wright; Avustralya yerlilerinin yaşamından kesitler veren ve onlarla çocukluğundan bu yana kurmuş olduğu kişisel ilişkilerini sevecen bir yaklaşımla dile getiren Fourteen Men (On Dört kişi) 1954, Selected Verse (Seçme Dizeler) 1969 gibi şiir kitaplan ile Dame Mary Jean Gilmore, çağdaş Avustralya edebiyatında şiir dalının temsilcileri sayılırlar. C. J. Dennis, Hugh McCrae, Louis Esson ve Kenneth Slessor öteki önemli şairlerdir.


Leave A Reply