Advertisement

Ayçiçeği bitkisi ile ilgili bilgiler. Ayçiçeği bitkisi ekonomik değeri ve ülkemizde yetiştirildiği alanlar ile ilgili olarak genel bilgiler.

Ayçiçeği (Helianthus annuus), günebakan, gündöndü ve GÜNÇİÇEĞİ olarak da bilinir, bileşikgiller (Asteraceae ya da Compositae) familyasından bir yıllık bitki. Anayurdu Kuzey ve Güney Amerika olan ayçiçeğinin 1-5 m uzunluğunda tüylü bir gövdesi, 7,5-30 cm uzunluğunda, kalın dişli, geniş yapraklan vardır. Kömeçlerinin (çiçekbaşı) eni, yabani olanlarda 7,5-15 cm, kültürü yapılanlarda 30 cm’den daha fazladır. Kömecin ortasındaki çiçekler kahverengi, san ya da mor, kenarda-kiler ise san renktedir, iktisadi değeri yüksek bir bitki olan ayçiçeğinin yaprakları hayvan yemi olarak kullanılır, çiçeklerinden san renkli bir boyarmad-de, tohumlanndan da yemeklik bir yağ elde edilir. Kısaca çiçekyağı denen bu sarı renkli sıvı yağ, değerli bir yemeklik yağdır; yağlıboya ve sabun yapımında, aynca yağlayıcı olarak da kullanılır.

Kurutulup kavrulduktan sonra çerez olarak yenen tohumlardan bazı ülkelerde ekmek ya da kahveye benzer bir içecek de yapılır. Yağı alınmış tohumun küspesi ise değerli bir hayvan yemidir. .Ayçiçeği, tohumlan ve yağı için SSCB’de, ingiltere’de, Türkiye’de, Avrupa’nın çeşitli yerlerinde, Mısır ve Hindistan’da yetiştirilir. Türkiye’de ayçiçeği üretimi ilk kez Trakya bölgesinde başlamış, 1950’lerde öbür bölgelere yayılmıştır. Bugün de ülkenin yağlık ayçiçeği üretiminde en büyük pay Marmara Bölgesi’nde, özellikle Trakya kesimindeki illerdedir. 1988’de Türkiye’nin toplam 1 milyon 150 bin ton olan ayçiçeği üretiminin yaklaşık yüzde 63’ünü Marmara Bölgesi gerçekleştirmiş, bu bölgedeki üretimin dörtte üçten fazlasını da Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli illeri karşılamıştır. Ayrıca Orta Anadolu ve Ege Bölgesi’ndeki bazı illerde ve Karadeniz Bölgesi’ndeki Samsun ilinde de ayçiçeği üretilmektedir. Ayçiçeği, Türkiye’deki bitkisel yağ sanayisinin başlıca hammaddesidir. Üretilen zeytinyağının bir bölümü ihraç edilirken, ayçiçeği yağı özellikle iç tüketime sunulur.

Ayçiçeği ekim alanlarının Marmara Bölgesi illerinde daha fazla genişleme olanağı olmadığından, üretim artışı, modern tanm girdi ve tekniklerinin daha yoğun ve bilinçli kullanımıyla sağlanabilecektir. Ancak, gerek taban fiyatlarının ve kredilerin düşüklüğü, gerek kaliteli tohumluk başta olmak üzere modern girdi sağlanmasındaki yetersizlikler, üretim artışının istenen düzeyde gerçekleşmesini engellemektedir. Ayçiçeği üretimindeki önemli sorunlardan biri de, ürünü etkileyen hastalık ve zararlılardır. Nitekim 1960’ların başlarında, bostanbozan ya da canavarotu adıyla bilinen asalak bitkilerin, 1970’lerin ortalarında ise ayçiçeği küllemesi ve ayçiçeği pası gibi hastalıkların etkisiyle üretim önemli ölçüde düşmüştür. Gene 1970’lerin başlarında, Trakya çiftçisinin, verimi ve fiyatı daha yüksek olan Bezostayo buğdayına yönelmesi de üretimde belirgin bir düşüşe yol açmıştır. Bugün Trakya’da ayçiçeği buğdayla dönüşümlü olarak ekilmektedir.


Leave A Reply