Babailik nedir, ne demektir? Babailik ne zaman doğdu, tarihçesi nedir? Babailik özellikleri nelerdir, hakkında bilgi.
Babailik
Babailik, 13. yüzyılda Anadolu’da Baba İlyas’ın müritlerince başlatılan dinsel siyasal harekettir. Önderinin Baba İlyas olduğu kabul edilirse de, hareketi bir ayaklanmaya dönüştüren onun halifesi Baba İshak‘tır. Baba İlyas‘ın müritleri Babai olarak adlandırılmakla birlikte Babailik bir tarikat değildir. Baba İlyas aslında Vefai tarikatına bağlı bir mürşittir.
12. ve 13. yüzyıllarda büyük topluluklar halinde Anadolu’ya gelen göçebe Türkmenlerin ekonomik ve toplumsal durumu II. Gıyaseddin Keyhüsrev döneminde (1237-46) iyice bozulmuştu. Sultan çeşitli siyasal nedenlerle Türkmen ve ahi zümrelerine karşı açıkça tavır alınca, Baba İlyas ve müritleri de ister istemez başlıca hedef olmuştu. Buna karşılık özellikle Baba İlyas’ın halifesi Baba İshak müritlerini ve halkı, tutuklama, zulüm ve işkence gibi uygulamalara karşı duyarlı duruma getiriyor, bilinçlendiriyordu. Ekonomik yapıdaki bozulma bir yandan çok zengin toprak sahiplerinin ortaya çıkmasına, öbür yandan da halkın gittikçe yoksullaşmasına neden olmuştu. Toplum çözülmüş, halk kitlelerini ezen adaletsiz düzen dayanılmaz bir hale gelmişti. Yönetim ve halk arasındaki büyük çelişki bir ayaklanmanın koşullarını hazırladı. Sultanın Baba İlyas üzerine asker göndermesi ile ayaklanma patlak verdi. Durumu öğrenen Baba İshak ve müritleri, ülkenin güneyine sürülen Harezmli Türkmen askerleriyle işbirliği yaparak Suriye ve Güneydoğu Anadolu’da ayaklandılar. Baba İlyas’ın, sığındığı Amasya Kalesi’nde öldürülmesinden sonra daha da şiddetlenen ayaklanma, Amasya ve Kayseri’de kazandıkları zafere karşın, Babailerin Kırşehir-Malya’da sultanın ordusundaki ücretli Frank askerlerinin teknik üstünlükleri karşısında yenik düşmesi ve Baba İshak’ın da öldürülmesiyle sona erdi (1240). Babai hareketi hem Türkmen kitlelerini Anadolu Selçuklu Devleti’nden koparmış, hem de devleti zayıflatarak Anadolu’nun Moğol istilasına uğramasını kolaylaştırmıştır.
Hareket daha sonra Baba İlyas’ın en küçük oğlu Muhlis Paşa tarafından sürdürülmeye çalışılmışsa da, varlığını yalnız düşünce alanında koruyabilmiştir. Şeyh Osman, Aynü’d-Devle, Hacı Mihman, Şeyh Balı, Şeyh Edebali, Hacı Bektaş Veli gibi ünlü müritleri aracılığı ile Baba İlyas, Karamanlı ve Osmanlı beyliklerinin kuruluş döneminde önemli bir rol oynamıştır.
