Bağdat Köşkü nerededir? Topkapı Sarayında yer alan Bağdat Köşkünün özellikleri, tarihçesi ve mimari özellikleri nelerdir?
Bağdat Köşkü; İstanbul’da Topkapı Sarayı’nın dördüncü avlusunda yer alan köşktür. IV. Murat’ın buyruğuyla Bağdat Seferi’nin anısını yaşatmak için 1639’da yapıldı. Mimarı kesin olarak bilinmemekle birlikte, dönemin baş mimarı Kasım Ağa’nın gerçekleştirdiği sanılır. Dış cepheler ve iç mekânındaki bezemelerin zenginliği daha sonra yapılan başka köşk ve kasırlarda yinelenmediğinden, bu türdeki en önemli örnek olarak kabul edilir.
Mimari Özellikleri
Köşkün plan şeması sekizgen bir orta mekân ve bu mekânın diyagonal olmayan dik ve yatay kenarlarına eklenmiş dikdörtgen yan hacimlerden oluşur. Orta mekân fenerli bir kubbe, dikdörtgen çıkıntılar ise aynalı ahşap tavanlarla örtülüdür. Köşkün etrafı mermer sütunlarla taşınan ve yapının dış konturuna paralel giden bir revakla çevrilidir. Revağın denize bakan diyagonal kenarlarından üçü, çift kanatlı birer kapıyla terasa açılır. Dördüncü duvarın ortasında ise büyük bir pirinç ocak yer alır. Güneydoğu cephesindeki bu kenarın arkasına, köşkün iç mekânından hiç algılanmayan aynalı tonoslu bir oda ve bir tuvalet eklenmiştir. Özgün durumda kahve ocağı olarak kullanıldığı sanılan bu oda, küçük bir hol ile dışarıya ve aynı holdeki bir başka kapıyla da köşkün içine bağlanır.
Bağdat Köşkü zeminden 7 m yükselen kaim kemerli bir kaide üzerine oturtulduğu için uzaktan iki katlı gibi algılanır. Kaplama gereçleri alt kat pencerelerinin üst katına kadar değişik renklerde mermer, buradan sonra çinidir. Nar çiçeği ve enginar yapraklı çiçekleriyle 17. yüzyılın en önemli örneklerinden olan bu çiniler, beyaz zemin üzerine firuze ve lacivert renklerdedir. Tepe pencereleri büyük parçalı, pastel ve az renklidir. Mermer söveli alt pencereler ise sekiz köşeli geçme yıldızlardan oluşan pirinç şebekelerle kapatılmıştır. Köşkün çevresindeki revak 3 m genişlikte ve ahşap tavanlıdır.
Saçak tavanı dört köşe, revak tavanı da altıgen ve sekizli yıldızlar biçiminde dizilen çıtalarla kaplıdır. Revağın sütunları arasında şebekeli bir mermer korkuluk vardır. Nar çiçeği renkli zemin üzerine beyaz nar çiçekleri ve nergislerle doldurulan kubbe, “Kabartma Malkâri” adı verilen teknikle bezelidir. Yan tavanların göbeklerinde, altın yaldızlı, silah ve fildişi tezhipler vardır. Tavanların bitimi ve kubbe eteklerinden zemine kadar tüm duvarlar çiniyle kaplıdır. Pencere aralarındaki üstü kemerli, çiçek panolar, dönemin doğalcılığa doğru gelişen çizgilerini yansıtır. Bunlardan bazıları Osmanlı sanatında çok az rastlanan hayvan figürlü panolardır. Alt ve üst pencereler arasında; köşkü çepeçevre dolaşan, lacivert zemin üzerine beyazla yazılı bir yazıt bandı yer alır. Duvarların çiniden arta kalan yüzeylerine iki-üç raflı hücreler ve büyük raflı kitap dolapları yerleştirilmiştir.
Bağdat Köşkü (Topkapı Sarayı)
KISA HAP (ÖZET) BİLGİ ARAYANLARA
İstanbul’da Topkapı Sarayı içinde, bu saraya ait bir köşktür. İçindeki çinilerin güzelliği ile ün salmıştır. Topkapı Sarayı’nın Dördüncü Avlu’su içindedir. Köşke Sultan IV. Murat tarafından girişilen Bağdat seferinin zafer hatırası olarak bu ad verilmiştir. Köşkün yapılmasına 1634’te başlanmış, 1638’de tamamlanmıştır. Bağdat Köşkü bugüne kadar, ilk yapıldığı şekle yakın olarak muhafaza edilmiştir.
Köşk sekiz yüzlüdür. Üstü çok zarif bir kubbeyle örtülüdür. Kubbenin etrafında köşkü bir baştan bir başa dolanan geniş saçak mermer direkler üzerine oturtulmuştur. Köşkün duvarlarının alt kısmı mermer ve renkli taş levhalarla, üst kısmı ise süslü ve nakışlı çinilerle örtülmüştür. Köşkün sekiz yüzünün dördü girinti, dördü de çıkıntı halindedir. Gerek dış görünüşü, gerekse iç süsleri bakımından eşsiz bir güzelliktedir. İç duvarlar da, kubbeye kadar, çinilerle süslüdür. Köşkün altlı, üstlü 32 penceresi vardır. Alt pencerelerle renkli camları bulunan üst pencereler arasındaki duyara çeşitli âyetler yazılmıştır. Hattat Tophaneli Mahmut Çelebi tarafından yazıları bu âyetler, mavi çinilerle kaplanmıştır. Köşkün taraçasından bütün Boğaziçi, Eyüp sırtlarına kadar Haliç görünmektedir.
