Bağışıklık sistemi nedir, nasıl çalışır? Bağışıklık sisteminin antikorlarının özellikleri, bağışıklık kazanma yolları hakkında bilgi.
Bağışıklık sistemi nedir?
Bağışıklık sistemi bizi virüsler, bakteriler ve parazitler gibi küçük istilacıların (patojenler olarak adlandırılan) neden olduğu hastalıklara karşı koruyan sistemdir. Bağışıklık sistemi, bu istilacıları yok etmek için birlikte çalışan özel organlar, hücreler ve dokulardan oluşur. Bağışıklık sistemindeki bazı ana organlar arasında dalak, lenf düğümleri, timus ve kemik iliği bulunur.
Nasıl çalışır?
Bağışıklık sistemi, mikroplara neden olan hastalıkları yok etmeye yardımcı olan her türlü hücreyi geliştirir. Bu hücrelerin bazıları, belirli bir hastalık türü için özel olarak tasarlanmıştır. Hastalıklarla mücadele eden hücreler, mikroplara karşı savaşmak için hazır beklerler.
Kaynak: pixabay.com
Bağışıklık sistemi tüm vücut boyunca iletişim kurabilir. Patojenler tespit edildiğinde, mesajlar gönderilir, vücudun saldırıya uğradığı haberi yayılır. Bağışıklık sistemi, daha sonra istilacıları yok etmek için sorunlu bölgeye yönlenir.
Antijenler ve Antikorlar
Hastalıklara neden olabilecek istilacılara antijen denir. Antijenler vücutta bir bağışıklık yanıtı tetikler. Ana bağışıklık yanıtlarından biri, antijenlerle savaşmaya yardımcı olan proteinlerin üretilmesidir. Bu proteinlere antikor denir.
Antikorlar hangi hücrelere saldıracaklarını nasıl biliyor?
Doğru bir şekilde çalışabilmek için, bağışıklık sistemi hangi hücrelerin iyi hücreler olduğunu ve kötü olduğunu bilmelidir. Antikorlar, sadece belirli antijenlerle bağlanan spesifik bağlama bölgeleri ile tasarlanmıştır. “İyi” hücreleri görmezden gelirler ve sadece kötü olanlara saldırırlar. Aşağıdaki resimden, antikorların her birinin özel olarak tasarlanmış bir yapıya sahip olduğunu görebilirsiniz. Sadece mükemmel bir şekilde eşleşen bir “işaretleyici” olan antijen ile bağlanırlar.
Bağışıklık Hücresi Türleri
Bağışıklık sistemi belirli işlevleri yerine getiren hücrelere sahiptir. Bu hücreler kan akışında bulunur ve beyaz kan hücreleri olarak adlandırılır.
- B hücreleri – B hücreleri de B lenfositleri olarak adlandırılır. Bu hücreler, antijenlere bağlanan ve bunları nötralize eden antikorlar üretir. Her bir B hücresi belirli bir tipte antikor yapar. Örneğin griple savaşmaya yardımcı olan belirli bir B hücresi vardır.
- T hücreleri – T hücreleri T lenfositleri olarak da adlandırılır. Bu hücreler enfekte olmuş iyi hücrelerden kurtulmaya yardımcı olur.
- Yardımcı T hücreleri
Katil T hücreleri – Katil T hücreleri, istilacı tarafından enfekte olmuş hücreleri yok eder.
Bellek hücreleri – Bellek hücreleri, vücuda daha önce saldırmış olan antijenleri hatırlar. Vücudun belirli bir antijenin yeni saldırılarıyla savaşmasına yardım ederler.
Bağışıklığı nasıl kazanırız?
Bağışıklık sistemi çok akıllıdır ve yeni enfeksiyonlara uyum sağlayabilir. Vücudumuz bağışıklıkları iki şekilde kazanır: doğal ve edinilmiş.
- Doğal – Doğduğumuzda, bedenlerimizin zaten bir bağışıklığı vardır. Bebekler annelerinden anne karnında büyüdükçe, antikor alırlar. Ayrıca annelerinin sütünden bazı antikorlar da kazanabilirler.
- Edinilmiş – Vücudumuz zaman içinde bağışıklıkları öğrenir. Hastalandığımızda, vücudumuz hastalıklarla nasıl savaşacağını öğrenir. Hastalığın geldiği bir sonraki seferde, vücudumuz buna hazırdır ve enfeksiyonu önlemek için hızlı bir şekilde antikor üretebilir. Ayrıca aşılardan bağışıklık kazanabiliriz.
Aşılar Ne İşe Yarar?
Aşılar, öldürülen veya değiştirilen mikropları tanıtır böylece hastalanmayız. Hastalığa karşı savunma ve antikor oluşturur. Gerçek hastalık saldırmaya çalıştığında, vücudumuz hazırdır ve antijenleri hızlıca nötrleştirebilir.
Bağışıklık Sistemi Hakkında İlginç Gerçekler
İnsanların belirli hastalıklara karşı farklı bağışıklık düzeyleri vardır. Bu yüzden bazı insanlar diğerlerinden daha sık hastalanırlar. Bazen bağışıklık sisteminin kafası karışabilir ve iyi hücrelere saldırabilir. Tip I diyabet, T hücrelerinin pankreastaki insülin üreten hücrelere saldırması nedeniyle ortaya çıkar. T hücreleri ve B hücreleri, vücut boyunca lenf düğümlerinde depolanır. Hastalığa karşı savunmaları gerektiğinde kan akışına girerler. Vücudunuz belli bir antijeni ikinci kez gördüğünde çok daha hızlı ve daha güçlü tepki verir.
