Mary Ainsworth bağlanma tarzları nelerdir? Bağlanma stilleri ve bağlanmada etkili olan faktörler hakkında bilgi.
BAĞLANMA TARZLARI
Mary Ainsworth 1-2 yaş bebeklerinin kendilerine yakın kimseye (anne) şu 4 yoldan bağlanma gösterdiğini belirtir.
1. Güvenli Bağlanma;
Anneye güvenli bağlanan 1 yaşındaki çocuklar, anneleri yanlarında ayrıldığında üzülürler, ağlarlar, tedirginlik yaşarlar; geri gelince onu sıcak bir biçimde karşılar ve sevinirler. Ancak hırçın davranışlarda bulunmazlar. Bu bebekler sağlıklı duygusal bağlantı gösterirler. İlerleyen zamanlarda problem çözme, sorumluluk üstlenme, sosyalleşme, farklı ortamlara uyum sağlama gibi özellikleri gelişmiş olur.
– Çocuklarda güvenli bağlanma;
– Yakın ilişkiler kurabilme fırsatı;
– Verilen bakımın niteliği;
– Bebeğin karakteristik özellikleri;
Aile ortamı-olmak üzere dört temel faktörden etkilenir.
Anne-babalarına güvenle bağlanmış bebekler daha sosyaldir, güvensiz bebeklere göre alışık olmadıkları insanlarla iyi işbirliği kurarlar, ayrıca yaşıtlarıyla da sosyal alanda daha güvenlidir, karmaşık ve kritik durumlarda çözüm bulmak için daha sabırlı ve isteklidirler.
2. Güvensiz-Kaçınan Bağlanma
Bebek sık sık yalnız bırakıldığından dolayı yalnızlığa alışmıştır ve yalnız kaldığı durumları yadırgamaz. Anneden ayrılma nedeniyle pek fazla sıkılmış görünmez. Annenin yokluğunu sorun etmez, ağlamaz ve umursamaz görünür. Anne yanına gelip ilgisini kazanmak istese bebek annesini görmezlikten gelir. Anne ortamdayken etkileşim kurmaktan kaçınır.
3. Güvensiz – Kuşkulu (Çelişkili) (İkircikli) Bağlanma
Çocuk her an yalnız kalacağı endişesini taşır. Özellikle bu durum çalışan annelerin çocuklarında görülür. Ayrılmalar karşı sert tepkiler gösterir. Kendisine bakan kişinin yakınında kalmak istemekle birlikte, onun yakınlaşma çabalarına özellikle bir ayrılık sonrasında karşı koyarlar, (çocuklarını kreşe bırakan annelerin kreşten ayrılma zamanları gibi)
Anne bebeğini sık sık yalnız bıraktığı durumlarda bebeklerde anneye karşı bir güvensizlik oluşur. Bu nedenle bebekte terk edileceği endişesi yaşanır. Bu durumda bebek anneyi bırakmak istemez, sımsıkı sarılır ve ayrılmak istemez. Bazen de anne kucağında iken inmek için öfkeyle tepinir. Anne ortamdan ayrıldığında aşırı endişelenir, ağlar, hırçın tavırlar gösterir ve gerginleşir. Anne bulunduğu ortama geldiğinde ise ona doğru koşar (sarılabilir) fakat vurma ve tekmeleme gibi davranışlar gösterir. Yani tutarsız tepkiler ortaya koyar.
Bu bağlanma türüne karşı-koyucu bağlanma denir.
4. Örgütlenmiş-Yönlendirilmiş Bağlanma
Bağlanma üzerine yapılan araştırmalar, bebeklerin % 5-10’nun yabancı durumdan çok olumsuz etkilendiklerini, aşırı güvensizliğe kapıldıklarını karşı koyucu bağlanma ile kaçınan bağlanma karışımı bir tepki gösterdiklerini savunmaktadır.
BAĞLANMADA ETKİLİ OLAN FAKTÖRLER
Bağlanma durumlarını meydana getiren tek bir neden yoktur; ailenin davranışları, çocuğun özellikleri, aile ve kültür etkili olur.
a. Ailenin Davranışları
Araştırmacılar değişik bağlanma tiplerinin, annelerin bebeklerinin ihtiyaçlarına gösterdikleri duyarlıklarının bir sonucu olduğunu savunmuşlardır. Ağlamalarına hemen cevap verilen 3 aylık bebeklerin, 12 aylıkken “güvenli bağlanma” kategorisine girdikleri gözlenmiştir (Ainsworth ve Bell, 1967). Tersi aile tutumlarında ise bebekler güvenli olmayan bir bağlanma göstermektedir. Çoğu araştırmalar buna benzer temel sonuçlar bulmuştur.
b. Çocuğun Özellikleri
Gözlemler güvenli bağlanma için “sorumlu” anne- babalara ihtiyaç duyulmasının yanında, ailelerin de bu bakımı gerçekleştirebilmeleri için “karşılık veren” bebeklere ihtiyaçları olduğunu bulmuştur. Bağlanma karşılıklı bir ilişkisidir.
c. Aile Etkileri
Aileler üzerinde stres yaratan pek çok faktör, bebeklerin bağlanma tipleri üzerinde etkilidir. En önemli faktörlerden biri düşük ekonomik seviyedir. Bir diğer faktör evlilik anlaşmazlıklarıdır.Kızgın ve şiddet içeren ilişkiler belirsiz davranışları beraberinde getirmekte, aileler çocukları için tutarlı, güvenli bir kaynak olarak görülmemektedir
d. Kültürel Etkiler
İçinde yaşanılan toplum önemlidir. Bazen toplum bağlanma tipini belirlemede önemli bir rol oynar.
AYRILIK KAYGISI
Ayrılık Kaygısı, çocuğun bağlandığı kişiden ayrılmaya karşı aşırı kaygı tepkisi vermesi olarak tanımlanır. Bu durumda bebek ağlama, bağırma, tepinme, huzursuz olma, annesini çağırır gibi tepkilerde bulunur.
