Bakterilerin Üremesi Nasıldır? Eşeyli, Eşeysiz ve Endospor Üreme

0
Advertisement

Bakteriler nasıl ürer? Bakterilerin eşeyli ve eşeysiz üreme biçimleri, üreme ortamları, bakterilerin üremesi hakkında bilgi.

bakteri

Kaynak: pixabay.com

Bakterilerin Üremesi;

Bakteriler eşeysiz ve eşeyli olmak üzere iki şekilde ürerler.Bakteriler yaşadığı ortamda yeterli su ve besin maddesi bulduğu ve sıcaklığın elverişli olduğu durumlarda süratle bölünerek çoğalırlar. Bakteri bölünmesi tam bir mitoz olmamasına rağmen, yüksek organizmalardaki mitozu andırır. Bu üreme şekline eşeysiz üreme denir.

Eşeysiz Üreme

Eşeysiz üreme

Eşeysiz üreme

Bir bakteri 20 dakikalık bir zaman içinde tekrar bölünecek duruma gelir. Bakteri populasyonunu kontrol eden etkenler olmasaydı, geometrik dizi şeklinde devam eden bu çoğalma sonunda, bir tek bakteriden 24 saatte yaklaşık 2000 ton ağırlığında bir bakteri kitlesi meydana gelebilirdi. Fakat gerçekte hiçbir zaman bu böyle olmamaktadır. Çünkü, bakteriler çok geçmeden çoğalmaları için gerekli olan su ve besin maddelerini bitirirler. Bu sırada, ortamda alkol ve asitli bileşiklerle birlikte zehirli artıklar da meydana gelir. Ortamda biriken maddeler, bakterilerin ölmesine sebep olduklarından sayıca artış önlenir. Böylece, bakteri populasyonundaki artış, yine bakterilerin kendi faaliyetleriyle dengeye getirilmiş olur. Zaman geçtikçe ortamdaki zehirli maddelerin yoğunluğu artar ve ölüm oranı da yükselir. Aşırı madde birikimi sonucu ortamdaki bütün bakteriler ölebilir.

Bakterilerde Endospor Oluşumu

Bakterilerde Endospor Oluşumu

Endospor

Bazı bakteriler son derece dayanıklı “endospor” lar meydana getirirler. Endosporlar, bakteri canlı maddesinin dayanıklı bir zarla çevrilmesiyle, bakteri içinde meydana gelir. Bunlar ısıya, kuraklığa ve donmaya karşı dayanıklı olup, metabolik faaliyetleri yok denecek kadar azdır. Olgun endosporlar bakteride tek olarak bulunur. Bunlar, meydana geldikleri yaşlı hücrenin ya ortasında veya bir kenarında bulunan küre veya oval şekilli yapılardır. Endosporlar en elverişsiz ortam şartlarında bile canlı kalabilirler. Endosporların kuru bir ortamda 60 yıl canlılığını koruduğu gösterilmiştir. Bu kadar süreden sonra, su ve besin maddesi sağlandığında endosporun faaliyete geçtiği ve bölünmeye başladığı görülmüştür.

Birçok bakteri +100° C de ölür; fakat endosporlar ölmez. Bazı endosporlar + 121°C de ancak 15 dakika kalırsa ölür. Çok düşük sıcaklık derecelerine de dayanıklıdırlar. Canlılar âleminde, endosporlardan başka hiç bir canlının bu kadar kötü şartlara dayandığı görülmemiştir.

eşeyli üreme ve kromozom

eşeyli üreme ve kromozom

Eşeyli Üreme

Bazı bakterilerin kendi kalıtım maddesini bir miktar sitoplazma ile aynı türden diğer bir bakteriye aktarması şeklinde olan üremeye, “eşeyli üreme” denir. Yanyana gelen iki bakteri arasında geçici bir sitoplazma köprüsü kurulur. Bu köprü vasıtasıyla, genleri meydana getiren DNA molekülü, bir hücreden diğerine verilir. Bu üremede, DNA’yı veren hücre erkek, alan hücre ise dişi kabûl edilir. Bakteriler, eşeyli üreme ile yeni gen birleşmelerine (kombinasyonlarına) sahip oldukları için, daha dayanıklı tipleri meydana getirirler.

Advertisement

Kaynak 2 – Bakterilerin Üremesi

Bakterilerin eşeysiz üremesi bölünerek gerçekleşir. Bakterilerin yaşadıkları ortamda; yeterli besin, su, uygun sıcaklık bulunursa süratle her 20 dakikada bir bölünerek geometrik dizi şeklinde çoğalır. Eğer bakteriler bu şekilde çoğalmalarına devam etselerdi, 24 saatte yaklaşık 2000 ton ağırlığında bir bakteri kitlesi meydana gelirdi.

Fakat gerçekte hiçbir zaman bu böyle olmamaktadır. Çünkü bakteriler çok geçmeden çoğalmaları için gerekli olan su ve besin maddelerini tüketir. Ortamda biriken, alkol, asit ve çeşitli kimyasal maddeler bakterilerin üremesini sınırlandırır.

Bakteri bölünmesi, tam bir mitoz olmamasına rağmen, yüksek canlılardaki mitoz bölünmeye benzer.
Bakterilerin Üremesi
Bakterilerde çeşitliliği sağlayan; konjugasyon, transformasyon, transdüksiyon gibi mekanizmalar bulunmaktadır. Konjugasyonla bir bakteriden diğerine gen transferi olmaktadır.

Bu olayda aynı türden iki bakteri arasında geçici olarak bir sitoplazmik köprü kurulur. Köprü aracılığıyla iki bakteri arasında, kalıtım materyali alış verişi olur. Böylece bakterilerde, konjugasyonla çeşitlilik artırılmış olur.

Maddeler Halinde;
  1.  DNA molekülü hücre zarına yapışır.
  2.  DNA kendini eşler.
  3.  Hücre zarı esneyerek DNA moleküllerini iki kutba çeker.
  4.  Hücre zarı büzülür.
  5.  Hücre ikiye bölünerek iki yeni hücre oluşur.


Leave A Reply