Balfour Bildirisi nedir? Balfour Bildirisi neden, ne zaman ve kim tarafından yayınlanmıştır, amacı nedir? Balfour Bildirisi hakkında bilgi.
Balfour Bildirisi (Deklerasyonu)
Balfour Deklarasyonu, İngiliz Dışişleri Bakanı Arthur Balfour tarafından Lionel Walter Rothschild’e yazılmış ve İngiliz hükümetinin Filistin’de bir Yahudi vatanına desteğini ifade ettiği bir mektuptu. Balfour Deklarasyonu’nun uzun vadeli etkileri ve İngiliz hükümetinin Filistin meselelerine müdahil olması bugün bile hissediliyor.
SİYONİZM
İngiltere’nin Siyonizmi kabul etmesi ve desteklemesi ve Siyonizmin Filistin’de bir Yahudi vatanı kurmaya odaklanması, I. Dünya Savaşı’nın yönüne dair artan endişelerden kaynaklandı..
1917’nin ortalarına gelindiğinde, İngiltere ve Fransa, Almanya ile Batı Cephesi’nde sanal bir açmaza saplanmışken, Türkiye’yi Gelibolu Yarımadası’nda yenme çabaları olağanüstü bir şekilde başarısız olmuştu.
Doğu Cephesinde, Rusya’nın kaderi belirsizdi: Mart ayındaki Rus Devrimi, Çar II. Nicholas’ı devirmişti ve Rus hükümeti, ülkenin Almanya ve Avusturya-Macaristan’a karşı parçalanan savaş çabalarına karşı yaygın muhalefete karşı mücadele ediyordu.
Amerika Birleşik Devletleri İttifak tarafında savaşa yeni girmiş olmasına rağmen, büyük bir Amerikan birliklerinin kıtaya gelecek yıla kadar gelmesi planlanmamıştı.
David Lloyd George
Bu rahatsız edici zemine karşı, Aralık 1916’da seçilen Başbakan David Lloyd George’un hükümeti, İngiltere’nin Manchester kentine yerleşen bir Rus Yahudisi olan Chaim Weizmann’ın önderliğindeki Siyonizm’i alenen destekleme kararı aldı.
Bu kararın arkasındaki nedenler çeşitliydi: Birincisi, Lloyd George ve diğer birçok etkili lider, Siyonist davanın doğruluğuna olan gerçek bir inanca sahipti. Buna ek olarak, Britanya liderleri, Siyonizm lehine resmi bir deklarasyonun, tarafsız ülkelerde, ABD’de ve özellikle de anti-Semitik çarlık hükümetinin Rusya’nın yardımıyla devrildiği Rusya’daki Yahudi nüfusun, Müttefikler için Yahudilerin desteğini kazanmaya yardımcı olacağını umuyorlardı.
Son olarak, İngiltere’nin Osmanlı İmparatorluğu’nun varsayılan yenilgisinin ardından bölgedeki nüfuzunu bölen Fransa ile daha önce yaptığı anlaşmaya rağmen, Lloyd George, Filistin’deki İngiliz egemenliğini savaş sonrası önemli bir hedef olarak görmeye başlamıştı.
Orada -İngiliz koruması altında- bir Siyonist devletin kurulması, aynı zamanda Müttefiklerin daha küçük uluslar için kendi kaderini tayin etme amacını takip ederken, bu amacı gerçekleştirecekti.
ANTİ-SİYONİST HAREKET
Ancak 1917 boyunca, Parlamento içindeki güçlü bir anti-Siyonist hareket, planlanan deklarasyonun ilerlemesini durdurdu.
Hindistan Dışişleri Bakanı ve kabinede görev yapan ilk Yahudilerden biri olan Edwin Montagu liderliğindeki Siyonizm karşıtları, İngiliz destekli Siyonizmin çeşitli Avrupa ve Amerika şehirlerine yerleşen Yahudilerin statüsünü tehdit etmesinden ve aynı zamanda savaşta İngiltere ile savaşan ülkelerde, özellikle Osmanlı İmparatorluğu içinde, Yahudi aleyhtarı şiddeti teşvik etmesinden korkuyorlardı.
Ancak bu muhalefet reddedildi ve Fransa, Amerika Birleşik Devletleri ve İtalya’nın (Vatikan dahil) onayını çeşitli derecelerde başarı ile talep ettikten sonra, Lloyd George’un hükümeti planına devam etti.
BARON ROTHSCHILD
2 Kasım’da Balfour, Rothschild ailesinin evladı, önde gelen bir Siyonist ve Chaim Weizmann’ın bir arkadaşı olan Lionel Walter Rothschild’e bir mektup gönderdi: “Majestelerinin Hükümeti Filistin’de Yahudiler için ulusal bir yurt kurulmasını olumlu buluyor Filistin’deki mevcut Yahudi olmayan toplulukların medeni ve dini haklarına veya bu toplulukların sahip olduğu haklara ve siyasi statüye halel getirebilecek hiçbir şey yapılmayacağının açıkça anlaşılmasıyla, bu amaca ulaşılmasını kolaylaştırmak için ellerinden gelen çabayı göstereceklerdir.”
Bildiri bir hafta sonra İngiliz ve uluslararası gazetelerde yayınlandığında, ana hedeflerinden biri geçersiz kılınmıştı: Vladimir Lenin ve Bolşevikler Rusya’da iktidara gelmişlerdi ve ilk eylemlerinden biri derhal ateşkes çağrısı yapmaktı. .
Rusya savaşın dışındaydı ve İngiltere’nin aksine inanmasına rağmen Rusya’da nispeten az etkisi olan Siyonist Yahudilerden hiçbir ikna, sonucu tersine çeviremezdi.
BALFOUR BİLDİRGESİ’NİN MİRASI
Balfour Deklarasyonu’nun savaş sonrası olayların seyri üzerindeki etkisi hemen oldu: 1919 Versailles Antlaşması’nın yarattığı “manda” sistemine göre İngiltere, Filistin’in geçici yönetimine, bunun işe yarayacağı anlayışıyla emanet edildi.
Filistin’de ve başka yerlerdeki birçok Arap, Türkiye’ye karşı savaşa katılmaları karşılığında bekledikleri ulusluğu ve özyönetimi alamamalarından ötürü öfkeliydi. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonraki yıllarda, Yahudi-Arap şiddeti örnekleriyle birlikte Filistin’deki Yahudi nüfusu önemli ölçüde arttı.
Bölgedeki istikrarsızlık, İngiltere’nin Filistin’in geleceği hakkında karar vermeyi ertelemesine neden oldu. Ancak II. Dünya Savaşı ve Holokost terörlerinin ardından, Siyonizme artan uluslararası destek, 1948’de İsrail ulusunun resmi ilanına yol açtı.
Balfour Bildirisi (Kaynak 2)
Balfour Bildirisi; (2 Kasım 1917), İngilizlerin “Filistin’de Yahudiler için ulusal bir yurt oluşturulması”nı desteklediğine ilişkin açıklamaya verilen addır. İngiliz dışişleri bakanı Arthur James Balfour’un İngiliz Yahudilerinin önderlerinden Lionel Walter Rothschild’e yazdığı bir mektupta dile getirilmiştir.
Londra’daki Siyonist önderlerden Haim Weizmann ve Nahum Sokolov’un ısrarlı çabalan sonunda yayımlanan Balfour Bildirisi, Filistin’in “yalnızca” Yahudilere ait bir ülke olarak düzenlenmesini isteyen Siyonistlerin beklentilerini tam anlamıyla karşılamıyordu. Bildiri “Filistin’de yaşayan ve Yahudi olmayan toplulukların yurttaşlık haklarını ve dinsel özgürlüklerini zedeleyecek hiçbir şeyin yapılmayacağını özellikle vurguluyordu. Gene de Siyonistlerce coşkuyla karşılanan bildiri, Dünya Siyonist Örgütü’nün amaçlarının gerçekleşmesi biçiminde değerlendirildi.
İngiliz hükümeti bu bildiri ile özellikle ABD’deki Yahudi kamuoyunu İtilaf Devletleri’nin yanına çekmeyi umuyordu. Ayrıca duygu ve çıkar bağlarıyla İngiltere’ye yakın bir Yahudi topluluğun Filistin’e yerleştirilmesinin Süveyş Kanalının ve dolayısıyla Hindistan yolunun korunmasına yardımcı olacağını düşünüyordu.
Önde gelen İtilaf Devletleri’nce onaylanan ve 1920 San Remo Konferansı’nda da kabul edilen Balfour Bildirisi, İngiliz dış siyasetinin ve uluslararası siyasetin önemli bir öğesi haline geldi. Daha sonra Yahudi göçünün kolaylaştırılmasına ilişkin birtakım hükümler de eklenerek, 24 Temmuz 1922’de Milletler Cemiyeti tarafından kabul edilen Filistin üzerindeki İngiliz manda yönetimi kapsamına alındı.
