Balıkçıl kuşu nasıl bir kuştur, nerede yaşar, özellikleri nelerdir? Balıkçıl kuşunu beslenmesi, Türkiye’de balıkçıl kuşları.
Balıkçıl
Balıkçıl, Ciconiiformes (leyleksiler) takımının Ardeidae familyasının Ardeinae altfamilyasını oluşturan 52 kuş türünün ortak adı. Uzun bacaklı ve uzun boyunlu, sulak alan kuşları olan balıkçıllar yeryüzünde geniş bir dağılım gösterirse de en çok tropik bölgelerde bulunur. Genellikle bataklık ve gölcük gibi sığ sularda yavaş yavaş yürüyüp, kurbağa, balık ve öteki su hayvanlarını yakalayarak beslenir. Pek çoğu bir araya toplanarak, suların yakınındaki sazlıklarda ya da ağaçlarda koloni halinde yuvalar yapar.
Kaynak: pixabay.com
Balıkçıllar genellikle boyunlarını S harfi biçiminde kıvrık tutarlar. Uçarken de, boyunlarını öbür kuşların çoğu gibi ileriye doğru uzatmayıp gövdenin gerisine doğru çeker, bacaklarını da arkaya uzatırlar. Kanatları geniş, gagaları uzun, düz ve sivri uçludur. Tüylerinin arasında yer yer toz havlan bulunur; bu incecik tüyler toz gibi parçalanıp dağılarak, kalın tüylerin arasındaki yağ ve pislikleri emer.
Balıkçıllar tipik balıkçıllar, gece balıkçılları ve kaplan balıkçıllar olmak üzere üç alt gruba ayrılır. Tipik balıkçıllar gündüz avlanır. Çiftleşme mevsiminde bazılarının sırtında gösterişli tüyler oluşur ve eşler çeşitli duruşlarla birbirine kur yapar. Tipik balıkçılların en iyi bilinenleri, Ardea cinsinin çok büyük, uzun bacaklı, uzun boyunlu, düz renkli ve tepeli üyeleridir.
Bu grubun en tanınmış üyeleri ise, uzunluğu 130 cm’yi, kanat açıklığı yaklaşık 2 m’yi bulan Kuzey Amerika’nın büyük mavi balıkçılı (A. herodias) ile Eskidünya’da çok bol bulunan biraz daha küçük yapılı bayağı balıkçıldır {A. cinerea). Avrasya ve Afrika’da geniş bir dağılım gösteren bu balıkçılın uzunluğu, 40-45 cm’si gövde uzunluğu olmak üzere, 90-98 cm arasındadır. Üst bölümleri boz, alt bölümleri, boynu ve başı aktır. Başında, uzun, siyah süs tüylerinden oluşan bir sorguç bulunur. Bütün sulak alanlarda yaşayabilirse de, rahatça avlanabileceği sığ suları ve yuva kurabileceği ağaçlı yerleri seçmeye özen gösterir.
Ağaçlarda 40 metre yüksekliğe kadar yerleştirebildiği, çalı çırpıdan yapılmış yuvaya dişi balıkçıl 4-5 yumurta bırakır.
Balıklar, amfibyumlar, su sıçanı, su sivrifaresi, köstebek gibi küçük memeliler ve omurgasızlarla beslenir. Türkiye’de de yaygın olan bayağı balıkçıl hemen her bölgedeki elverişli sulak ortamlarda ürer. Mor balıkçıl (Ardea purpurea) yapı olarak bayağı balıkçılı andırır, ama daha küçük (78-90 cm) ve daha koyu renklidir. Başı, boynu, alt bölümleri ve kanat altları koyu pas rengidir, sırtı mora çalar.
Yoğun sazlıkların bulunduğu sulak alanları geçerek, buralarda saz ve daha çok kamıştan yuva yapar, balık ve böceklerle beslenir. Balıkçıldan daha az sayıda olmakla birlikte Türkiye’nin her bölgesinde üreyen mor balıkçıl ağustos başlarında Afrika’ya göçmeye başlar. Balıkçılların en büyüğü, başı ve boynu kızıla çalan, Afrika’nın 150 cm uzunluğundaki dev balıkçılıdır (A. goliath).
Kaynak: pixabay.com
Egretta cinsini oluşturan ve çoğu ak renkli olan 12 balıkçıl türü, üreme mevsiminde erkeklerin göğüs ve sırtlarında oluşan zarif süs tüyleriyle tanınır. Eskiden bu tüyler özellikle kadın şapkalarında süs olarak çok kullanılırdı. Bu cinsin en iyi bilinen türü olan büyük ak balıkçıl (Egretta alba) Kuzey ve Güney Amerika, Avrasya, Afrika ve Avustralya’da çok geniş bir dağılım gösterir.
85-102 cm uzunluğunda, tümüyle süt beyaz olan bu tür Türkiye’de Ereğli, Hotamış ve Sultan sazlıkları ile Göksu Deltasında ayrıca Akşehir ve Işıklı göllerinde ürer. Kışın ve göç sırasında daha çok görülür. Ak balıkçıl (E. garzetta) 55-65 cm uzunluğunda, hiç lekesiz, süt beyazı bir kuştur. Yuvasını çoğunlukla ağaçlara, bazen de ılgın ve sazların arasına yapar; küçük balıklar, amfibyumlar ve böceklerle beslenir. Türkiye’nin her bölgesinde ürer; Batı ve Güney Anadolu’da kışlar.
Kuzey Amerika’nın ılıman kıyı bölgelerinde yaşayan kızılca balıkçıl (E. rufescens), ABD’den Şili’ye kadar uzanan bölgede yaşayan süt beyazı balıkçıl (E. thula), küçük mavi balıkçıl (E. caerulea), ABD’nin güneydoğusu ile Orta ve Güney Amerika’da yaşayan Louisiana balıkçılı (E. tricolor), Afrika’nın kara balıkçılı da (E. ardesiaca) Egretta cinsinin çok tanınan türleridir. Alt bölümleri ak, sırtı, boynu ve başı alacalı turuncu olan 46 cm uzunluğundaki alaca balıkçıl (Ardeola ralloides), Türkiye’ nin Doğu ve Güneydoğu Anadolu dışındaki bölgelerinde az sayıda ürer; kışı Afrika’da geçirir.
Sırtı, göğsü ve başı turuncu alacalı, geri kalan bölümleri ak olan 51 cm uzunluğundaki sığır balıkçılı (Bubulcus ibis) ilginç bir türdür. Aslında bir Avrasya ve Afrika kuşuyken, 1930’larda Afrika’dan Güney Amerika’ya, oradan Kuzey Amerika’ya yayılmış, daha sonra Asya’nın güneydoğusundan Yeni Zelanda ve Avustralya’ya geçmiştir. Yalnızca sulak alanlarda değil, bozkır, tarla ve otlaklarda da görülür, otlayan evcil hayvanları izleyerek onların ürküttüğü böcekleri yakalayan sığır balıkçılı adını bu davranışından alır.
Türkiye’de Balıkçıl
Türkiye’de, Konya’daki Yarma bataklıklarında, Adana ve Hatay’da ürer, Çukurova’da kışlar. Gece balıkçılları daha uzun gagalı, daha kısa bacaklıdır; genellikle alacakaranlıkta ve geceleri avlanır. 61 cm uzunluğundaki bayağı gece balıkçılının {Nycticorax nycticorax) başı ve sırtı kara, alt bölümleri ak, kanatlan bozdur. Gündüzleri sık ağaçlar arasında gizlenir; akşam ve sabah alacasında ya da geceleri ortaya çıkarak amfibyum, balık ve böcekleri avlar. Türkiye’nin bütün bölgelerindeki büyük sulak alanlarda üreyen bu kuş Afrika’da kışlar. Nankeen gece balıkçılı (N. caledonicus) Avustralya, Yeni Kaledonya ve Filipinler’de; san taçlı gece balıkçılı (Nyctanassa violacea) ABD’nin doğu ve orta kesimlerinden Brezilya’ya kadar olan bölgelerde yaşar. Bir başka gece balıkçılı olan kayık gagalı balıkçıl (Cochlearius cochlearius) Orta ve Güney Amerika’da bulunur; bazı uzmanlar bu türü ayrı bir familya (Cochleariidae) içinde sınıflandırırlar.
Kaplan balıkçıllarının altı türü balıkçılların en ilkel örnekleridir; ürkek olan ve yalnız başına yaşayan bu kuşların genellikle çizgili, gösterişsiz tüyleri vardır. Orta Amerika ve Güney Amerika’nın kuzeyinde yaşayan 75 cm uzunluğundaki çizgili kaplan balıkçıl (Tigrisoma lineatum) iyi bilinen örneklerden biridir. Bir başka tür de Meksika ve Orta Amerika’da yaşayan Meksika kaplan balıkçılıdır (T. mexicanum).
