Büyük Türk denizcisi ve Osmanlı’nın en kudretli dönemini yaşamasını sağlamış Kaptan-ı Derya’lardan olan Barbaros Hayrettin Paşa’nın hayatı, savaşları ve zaferleri hakkında bilgiler.
Barbaros Hayrettin Paşa en büyük denizcilerimizden biridir. Asıl adı Hızır Reis’tir. XV. – XVI. yüzyıl arasında (1473 – 1546) arasında yaşamış, Akdeniz’de düşman donanmalarıyla çarpışmış, zaferden zafere koşmuştur.
Barbaros, Eceovalı Yakup adında bir sipahi subayının oğludur. Yakup Ağa, 1462’de, Midilli Adası’nın fethi sırasında, Fatih Sultan Mehmet’in sipahileri arasında bulunmuş, fetihten sonra da Midilli’de yerleşip kalmıştır. Orada dört oğlu dünyaya geldi. Bu çocukların adları İshak, Oruç, Hızır, İlyas’tı.
Barbaros (Hızır), kardeşi İlyas’la deniz seferleri yaparken, Rodos yakınlarında, gemileriyle birlikte, Rodos Şövalyeleri’nin eline tutsak düştü. Bir süre, Rodos zindanına kapatıldıysa da, bir kolayını bulup, kaçmayı başardı. O sıralarda, Oruç da kendi başına gemiciliğe başlamış bulunuyordu.
Barbaros, Rodos korsanlarının elinden kurtulduktan sonra, bir süre Antalya’da Şehzade Korkut’un hizmetinde çalıştı. Sonra, Korkut’un da desteğiyle, ağabeyisi Oruç’la birleşerek, Akdeniz’ de seferlere başladı.
İKİ KARDEŞ… İKİSİ DE DENİZCİ
Bir süre sonra, iki kardeş, Tunus’taki Cerbe Adası’na giderek, burayı kendilerine üs yaptılar. Düşmanlardan ele geçirdikleri ganimetlerin beşte birini Tunus hükümdarının hazinesine bağışlayarak, kalede barınma iznini aldılar. Bundan sonra, düşmanlarına karşı savaşlarını günden güne genişleterek, büyük şan, ün kazanmaya başladılar. Akdeniz’deki Ceneviz, Venedik, Fransız, İspanyol kıyılarını hedef tutuyorlar, bu ülkelerin gemilerini bozguna uğratıyorlardı. 1516’da, İspanyollar’ın elinden Cezayir Kalesi’ni almayı başardılar, burada küçük bir hükümet kurdular.
Oruç Reis hükümetin başına geçti. Ancak, pek kısa bir süre sonra, Cezayir Araplar’la İspanyollar’ın saldırısına uğradı. Oruç Reis, düşmanla vuruşurken, Tlemsen’de şehit düştü (1519).,
BARBAROS’UN YÜKSELİŞİ
Barbaros Cezayir’de kalmıştı. Ölen ağabey’sinin yerini alarak, hükümetin başına geçti. O sıralarda, Yavuz Sultan Selim de, Mısır’ı almıştı. Barbaros, Kuzey Afrika’daki durumunu sağlamlaştırmak için, Cezayir’i Osmanlı Devleti’nin emrine bıraktı. Yavuz Sultan Selim de, buna karşılık, Barbaros’a Beylerbeyi unvanını verdi. Ayrıca, ikibin yeniçeri, toplar, daha başka savaş araçları gönderdi.
Barbaros artık bir Osmanlı paşası olmuştu, durumu büsbütün kuvvetlenmişti. Bundan dolayı, karşılaştığı düşman saldırıları da artmıştı. Ne var ki, Barbaros, bütün bu saldırıları püskürtüyor, giriştiği her savaşta üstün geliyordu. Çevreye saldığı korku, dehşet oranında, ünü de büyüyor, adı, hikayeleri bütün Akdeniz kıyılarına yayılıyordu.
YENİLMEZ DONANMA
Sultan Selim ölmüş, Kanunî Sultan Süleyman tahta geçmişti (1520). Yeni Padişah, Akdeniz’i egemenliği altına alabilmek için, o zamanlar Osmanlı Devleti’nden sonra Avrupa’nın en güçlü devleti sayılan İspanya ile çarpışıyordu. Kendisine yardımcı olması için, Barbaros’u İstanbul’a çağırdı.
Barbaros, donanmasıyla birlikte geldi. Herbiri bir deniz kurdu olan 18 kaptanını da yanında getirmişti. Bunun üzerine, Kanuni Sultan Süleyman, Barbaros’u Kaptan-ı Derya (Deniz Kuvvetleri Başkomutanı) yaptı.
Barbaros Hayrettin Paşa, 13 yıl bu görevde kaldı. Birbiri ardınca kazandığı şanlı zaferlerle Osmanlı Donanması’nı yenilmez bir güç haline getirdi.
BARBAROS’UN ZAFERLERİ
Barbaros Hayrettin Paşa Yunan adalarından bir çoğunu, Kandiye’yi, Messina’yı, İtalya’nın birçok kıyı şehrini almıştır. Ayrıca, Avrupalıların denizlerde düzenledikleri Haçlı Seferlerini de bozdu. Akdenizin o çağlardaki en değerli amirali sayılan Andrea Doria‘yı ünlü Preveze Deniz Savaşında yenerek Türk denizclik tarihinin en şanlı sayfalarını yazdı.
Preveze Deniz Savaşı‘na katılan Haçlı Donanması, Barbaros’un donanmasından, sayıca, kat kat üstün durumdaydı. Gene de, Barbaros, düşman gemilerinin çoğunu batırmayı başardı. 1538 eylülünün 28’inde meydana gelen Preveze Deniz Savaşı, dünyanın en zorlu deniz savaşlarından biri, Türk denizcilerinin göğsünü kabartan zaferlerin en büyüğüdür.
Bu savaş, Barbaros’un Akdeniz’de yenilmez, müthiş bir güç olduğunu bir kez daha ortaya koymuş oldu. Bu savaştan sonra, başta Venedikliler olmak üzere, Akdeniz’de kıyısı bulunan bütün devletler, Osmanlı Imparatorluğu’yla iyi geçinmenin yoluna baktılar. Bu arada, Venedikliler, 300.000 altın savaş tazminatı vererek, barış yaptılar.
KRALLAR KURTARAN KOMUTAN
Fransa Kralı I. François, Kanunî Sultan Süleyman’dan yardım istediği zaman, Barbaros, Osmanlılar’ın denizlerdeki egemenliğini bir kez daha bütün dünyaya kabul ettirdi. Donanmasıyla Nice (Nis)e giderek, orayı aldı. V. Karl (Şarlken)’in donanmasını darmadağın ederek, Fransız hükümdarını kurtardı.
Barbaros, Osmanlı hükümetine birçok zaferlerle birlikte, Cezayir’i, Tunus’u da kazandırmıştır. Ayrıca, kendisinden sonra uzun zaman Akdeniz egemenliğini elinde tutan büyük Türk denizcilerini yetiştiren de odur. Barbaros 1546 temmuzunun 4’üncü günü, yetmiş üç yaşında, İstanbul’da öldü; Beşiktaş kıyılarına gömüldü.
Bugün Beşiktaş’ta, Barbaros’un yattığı yerin yakınında bir anıt vardır. Yelkenli bir gemi biçiminde yapılmış olan bu anıt büyük Türk denizcisinin adını saymak, saygı ile anmak için 1944 yılında dikilmiştir. Her yıl Denizclik Bayramında (1 Temmuz) burada törenler yapılır ve heykele çelenkler konulur.
