Basketbolda teknik hareketler nelerdir? Top tutma, top sürme, topla duruş, şut, ribaunt, blacktop hareketleri ve özellikleri, hakkında bilgi.
BASKETBOLDA TEKNİK
Basketbol oyununda başarıyı belirleyen faktörler; fiziki güç, taktik ve moral eğitimi ile teknik beceridir.
TOP TUTMA
Bir oyuncunun durarak, yürüyerek, koşarak ve sıçramak suretiyle değişik biçimlerde gelen topları tek veya çift elle kontrol altına almasına “top tutma” denir. Topla yapılan tüm basketbol hareketleri top tutmayla başlar ve tutulduktan sonra temel duruşa geçilerek gerektiği şekilde kullanılır. Temel duruşta, vücut ağırlığı ayakta ön kısmında ve her iki bacağa eşit olarak dağıtılmıştır. Ayaklar omuz genişliğinde, dizler bükülü, vücudun üst kısmı hafifçe öne eğik olup dirsekler yere paraleldir. Parmaklar ise topu her an almak için açık durumdadır. Top mümkün olan en uzak noktada, önce parmakların teması ile öne küçük bir adım atılarak tutulur ve vücuda doğru çekilir. Tutuş sırasında el bilekleri içe doğru dönük olup, avuç içi topa temas etmez. Eğer oyuncu topu doğru tutmuşsa tok, yanlış tutmuşsa el çırpmasına benzer bir ses çıkar.
TOPLA DURUŞ
Topla buluşan oyuncu dripling yapmaya, pas vermeye ve şut atmaya elverişli bir pozisyonda olmak zorundadır. Bu duruşa “üçlü tehdit pozisyonu” (triple threat position) denir. Bu pozisyonda top göğüs hizasında iki elle tutulurken dirsekler ve bacaklar hafif yana açık olmalı, sağ adım, sol adımdan 10-15 cm geride durmalıdır. Topu elinde tutan oyuncu şut atarken, pas verirken ya da dripling yaparken yalnız parmaklarını kullanmalı, topa avuç içiyle temas etmemelidir.
PAS
İyi paslaşma, hücum alanına topu en kolay ve en çabuk getirme yolu olup maçın sonucunu etkileyen önemli bir faktördür. Amacı, topu en yakın boş adama aktarmak olan pas, takım arkadaşlarına tek veya çift elle, göğüs pası, baş üstü pas, bauns pas ve baseball pası olmak üzere dört çeşitte yapılır.
İyi bir pas tekniği için gerekli kurallar:
a) Topu elden çıkarırken son temas işaret parmağıyla olmalıdır.
b) Pas verme sırasında temel duruş dengeli olmalıdır.
c) Kollar gergin uzatılırken el bilekleri bükülmemelidir.
d) Vücut, kollar ve parmaklar topla beraber uzatılmalıdır.
e) Pas anında öne doğru küçük adım atılmalı ve pas yolundaki rakiplere dikkat edilmelidir.
f) Pasın verileceği oyuncu olabildiğince belli edilmemeli ve pası alacak oyuncunun durumu göz önünde bulundurulmalıdır.
TOP SÜRME (Dripling) Dripling oyuncunun, defansı penetre etmek veya takım arkadaşlarına iyi pozisyon üretebilmek amacıyla topa bakmadan yaptığı top sürme hareketidir. Yürüyerek yapılan dripling oyunu yavaşlatırken, fast break driplingi ile oyunu hızlandırmak mümkündür. Dört tür dripling vardır.
a. Alçak Dripling: Topu alçaktan sürerek kontrolünün sağlanması demektir. Buradaki en önemli ayrıntı dripling yaparken topa tokat atılmayıp yere doğru itilmesidir.
b. Crossower Dripling: Top sürerken topun bir elden diğer ele geçirilmesidir. Bu çeşit dripling sadece rakip uzaktayken yapılır.
c. Reverse Dripling: Rakibi aldatmak amacıyla farklı yönlere dönerek yapılan top sürmedir.
d. Arkadan Dripling: Savunmanın yakın takibi sırasında topun ayağa çarptırılmadan arkadan sektirilerek diğer ele geçirilmesidir. Oyuncu dripling yaparken arkadaşlarını da kontrol etmeli, sonraki hareketini hesaplamadan driplingi kesmemeli ve topu parmak uçlarıyla yönetmelidir.
Top Süren Oyuncunun Duruşu
Topu süren elin ters yönündeki bacak önde, boş el ve vücut rakip ile top arasındadır. Gövde belden hafif bir şekilde bükülmüş ve öne doğru olup, el ve bilekler gergin bir şekilde tutulur. Topa vurulurken bilek yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirilmeli, baş sürekli yukarıda olmalı ve avuç içi asla topa değmemelidir.
Top Sürme Ne Zaman Yapılır?
a. Savunmayı geçip sayıya gidebilmek için,
b. Baskı yapan zorlu bir rakipten kurtulmak için,
c. Set oynayan takımlarda, daha rahat bir alana geçerek hücum yapabilmek için,
d. Sekiz saniye kuralını çiğnememek için,
e) Ribaunttan sonra hücuma başlayabilmek için.
Temel olarak iki türlü top sürme şekli vardır:
1. Alçak Kontrollü Top Sürme: Genellikle yakın savunma yapan rakip oyunculara karşı yapılır. Top, genellikle diz ile bel arasında bir yerde ve oyuncunun vücuduna yakındır. Topun seviyesi, sürülüş anındaki duruma ve savunma yapan oyuncunun savunma tarzına bağlıdır.
2. Yüksek Hızlı Top Sürme: Hızlı hücum yapılırken ve teke tek sayıya gitme anlarında kullanılır. Temel tekniği, alçak kontrollü top sürmeyle aynıdır. Sadece vücudun duruşu biraz değişiklik gösterir. Vücut öne fazlaca eğik olmamalıdır.
Top Süren Oyuncunun Yapacağı Hareketler
Top süren oyuncunun yapacağı iki çeşit hareket vardır: A. Yön Değiştirme Yön değiştirme de kendi arasında 4’e ayrılır.
1. Önden Basit Yön Değiştirme: Baskın savunma yapılmadığı durumlarda topun hafif bir vücut dönüşü ile alçak ve çabuk olarak el değiştirmesine denir.
2. Ters Dönüş (Reverse): Baskın savunmaya karşı yapılan hücum sırasında, top süren elin ters yönündeki ayakla dönüş yaparak rakibe sırt dönülürken topun diğer ele geçirilmesine denir.
3. Geriye Doğru Çekilerek Yapılan Yön Değiştirme: Baskın savunma sırasında, oyuncunun rahat bir sahaya geçmek için topu sağ eliyle geri çekip hafifçe sağ ayak üzerinde geriye çekilmesine denir.
4. Arkadan Çevirerek Yapılan Yön Değiştirme: Bir ayakla yerden kuvvet alınıp diğer ayakla uzun bir adım atılır. Bu sırada eldeki top vücudun gerisinden diğer ele geçirilir.
B. Hız Değiştirme Rakibin yetişmemesi için yön değiştirmeyle birlikte hız da artırılır. Oyun sırasında hızın azaltılıp çoğaltılması top sürmeyi kolaylaştırır ve savunmayı bozar.
ŞUT
Basketbolda şut; oyuncunun topu çemberden geçirmek amacıyla herhangi bir şekilde elleriyle potaya atma hareketidir. Çok sayıda ve çeşitli şekillerde şut atılabilmesine rağmen, atış sırasında iki önemli etken dikkate alındığında aşağıdaki iki noktanın aynı olduğu görülecektir. Birlhcisi, şutun genel gücü, ayak tabanından başlayarak, ayak bilekleri, dizler, kalça, üst vücut, kollar, bilekler, el ve parmakların ortak uyumlu hareketleri ile olur. ikincisi ise, şut sırasında kolların aldığı pozisyondur. Top ele alındığında, kolların açısı “L” harfi şeklinde bir açı çizmelidir. Birkaç temel şut şekilleri şunlardır:
1. Durarak Tek El Şut: Bu şut genellikle potaya uzak mesafedeyken yapılan ya da serbest atışlarda kullanılan bir şut tarzıdır.
a. Top, iki elle göz hizasında ve şut atılacak yöne dönük olarak tutulmalı,
b. Şut atmak için kullanılan elle aynı taraftaki ayak, öbür ayağın biraz önünde olmalıdır.
2. Sıçrayarak Şut: Bloklara karşı etkili olan ve hücumun en etkili silahı olan şut çeşididir. Basketbolda en çok kullanılan şut biçimidir. İyi bir sıçrayışla şut atabilmek için, dayanıklı ve koordineli ayak, kol, omuz, sırt kaslarına sahip olmak yararlı olacaktır.
3. Turnike Atışı: Basketbol oyununun temel şutlarındandır. Potaya yakın bir yerlerde top sürdükten veya pas aldıktan sonra yapılabilir. Top iki elle, iki adım yürüyüşüne geçmeden önce tutulmalı ve turnikeye geçmeden önce mutlaka hareket hâlinde olunmalıdır.
RIBAUNT
Pota levhasından ya da çemberden dönen topların takip edilerek ele geçirilmesi hareketidir. İki çeşit ribaunt vardır.
1. Savunma Ribaundu
Savunma yapan takımın, rakibin başarısız bir şutu sonrasında kendi potalarından dönen topu ele geçirmesidir.
a. Savunma oyuncuları, rakibin attığı şutun hangi yöne sıçrayacağı konusunda emin olmadan zıplamamalı ya da ters pivot yapmak için sırtını hemen hücum oyuncularına dönmemeli ve ribaunt pozisyonuna geçmemelidirler.
b. Savunma oyuncuları, hücum oyuncularının ribaunt almasını engellemek için ters pivot yaparak pozisyon almalı, daha sonra sağ ayağını rakip oyuncunun ayağı önüne koyarak “box out” yapmalıdır. Böylece rakip vücutla engellenmiş olur.
c. Savunmanın görevi, hücum yapan oyuncuyu potaya yaklaştırmamaktır. Böylece savunmanın topu alması sağlanır.
d. Pivot hareketinden sonra top olabildiğince çabuk kontrol edilmeli, rakibin vücutla engellemeyi aşmasına zaman verilmemelidir.
e. Ribaunt, ayak parmaklarını kullanarak sıçramanın en yüksek noktasında yapılmalıdır.
f. Top, ribaunt sırasında tiplenmemeli ya da tokatlanmamalı, sıkıca tutulmalıdır.
2. Hücum Ribaundu
Hücum yapan takımın başarısız bir şut sonrası rakip potadan dönen topu ele geçirmesidir.
a. Aynı takımda olanların birbirlerinin şut tekniklerini bilmeleri çok önemlidir. Böylece şut anında hücum oyuncularının ribaunta hazırlanmaları kolaylaşır.
b. Hücum yapanlar savunmadan uzak durmalı, böylece kontrol savunmaya bırakılmalıdır.
c. Hücum oyuncuları eğer savunmanın “box ouf’undan kurtulamıyorlarsa savunmanın etrafından saha dışına çıkıp pota altından tekrar sahaya girerek ribaunt bölgesine girmeli, böylece savunmayı “box out”a almalıdır.
d. Eğer savunma ribauntu almışsa gereksiz hamlelerden kaçınılmalı, pivot hareketini bitirmesini bekleyerek harekete geçilmelidir.
BLACKTOP
Yaygın ismi streetball olan yarışmalar, Türkiye’de ilk kez 1992 yılında sponsor firmalar desteğinde gerçekleştirilmiştir. Tüm dünyada da oldukça yeni olan ve 3’e 3 oynanan bu oyun çok kısa sürede beğenilmiş ve gelişmiştir. Maçlar tüm sahalarda aynı anda başlama gongu ile başlar. Takımlar streetball turnuvası boyunca en az 3 maç yapar. Maçlar 20 dakika ile sınırlandırılmıştır. 1993 yılında 1. Türkiye Blacktop Şampiyonası, izmir’de yapılmış, şampiyonada yarışmacılar 10-12 yaş karışık, 13-15 yaş karışık, 16-18 yaş (erkek), 16-18 yaş (kız) kategorilerinde yarışmışlardır. Uluslar arası alanda Avrupa blacktop ve dünya blacktop şampiyonaları düzenlenmektedir. Türkiye ilk kez katıldığı Milano’da yapılan Avrupa Şampiyonası’nda 13-15 yaş grubunda birinci olma başarısını göstermiştir.
