Bayburt Tarihi

Bayburt tarihi ile ilgili olarak genel bilgiler. Bayburt’un kuruluş döneminden cumhuriyetin ilanına kadar ki tarihi hakkında genel bilgiler.

Bayburt’un tarihi çok eski çağlara kadar uzanır. Miladın ilk yıllarında derebeylerin çarpışmalarında buranın adı Paypert, Papert olarak geçer. Daha sonraki Bizans kaynakları da buradan Paipert diye bahsederler. Dedekorkut Masalları’nda da Bayburt’tan söz edilmektedir.

Bayburt, Selçuklu Türkleri’nin Anadolu’da zapt ettikleri ilk şehirlerdendir. Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey, 1054-1055’te Ermeniye’yi aldıktan sonra gönderdiği kuvvetler Çoruh nehri ve Parhar Dağları’na kadar olan sahayı ele geçirdi. Malazgirt zaferinden (1071) sonra Bayburt 1200 yılına kadar Erzurum’da hüküm sürmekte olan Selçuklu meliklerinden Saltukoğulları’na bağlı kaldı. Saltukoğulları devletine 1201 yılında Selçuklu Sultanı Rükneddin Süleyman Şah tarafından son verildi. Bunun üzerine Süleyman Şah, kardeşi Mugisiddin Tuğrul Şah’ı Erzurum’a melik tâyin etti. Bayburt da bu tarihten sonra imar gördü, önem kazandı.

XIII. yüzyılda Selçuklu Sultanı Alâettin Keykûbat Anadolu’da siyasi bütünlük kurduğu zaman Bayburt da bu bütünün içindeydi. Moğolların bu çevreye gelmelerinden sonra bile Bayburt Selçuklular’da kalmış, Sultan Gıyaseddin Mesut II. zamanında burada para bile basılmıştır. Bir Selçuklu eseri olan Ulu Cami bu tarihlerde yapılmıştır.

Bayburt Osmanlı İmparatorluğu’na Yavuz Sultan Selim zamanında 1515 yılında geçti. Şehir Osmanlılara geçtikten sonra da gelişmeye devam etti.

Bayburt, Türk-Rus çekişmesi ve savaşları sırasında acıklı kayıplara uğramış şehirlerimizdendir. 1828’de gerçekleşen Türk-Rus Savaşı sonunda Bayburt, Ruslar’ın istilâsına uğradı. Şehir ve kale yakılıp yıkıldı. Halk buna dayanamadı. Ayaklandı, bir millî savunma cephesi kurdu. Herkes silaha sarıldı. Bayburt’un kuzeyinde bulunan Hart Ovası’nda General Paskeviç’in komuta ettiği Rus kuvvetleri bozguna uğrayarak geri çekilmek zorunda kaldı. Halkın yarattığı bu kahramanlık bir destan halinde nesilden nesile devam edip gider, Rus istilâsını ve halkın gösterdiği kahramanlığı yaşayan Bayburtlu Şair Zihnî yazdığı «Hart Destanı» nda bu hâdiseyi anlatmıştır.

Bayburt, Birinci Dünya Savaşı sırasında tekrar Ruslar’ın eline düştü. Bu sefer de halkın gösterdiği kahramanlık dillere destan oldu. Bayburt 21 şubat 1918’de kurtarıldı.

1927 senesine kadar Erzurum’a bağlı bir ilçe merkezi iken bu tarihten sonra Bayburt Gümüşhane’ye bağlandı. Daha sonra 21 Haziran 1989 tarihinde ise il statüsünü tekrar kazanmıştır.