Bebeklik (süt) dönemi ne zamanı kapsar, bu dönemin fiziksel ve psikomotor gelişim özellikleri nelerdir? Bebeklik dönemi gelişim ödevleri.
Bebeklik (Süt) Dönemi
Sıfır ile iki yaş arasını kapsayan dönemdir. Bebek doğduğunda ortalama 50 cm boyunda ve 3 kilo 400 gr ağırlığındadır. Yaşamın ilk 12 ayı süresince büyüme büyük bir hızla devam eder. Öyle ki dört aylıkken bebeğin ağırlığı %100 oranında artarak doğum ağırlığının yaklaşık olarak iki katına, bir yaşın sonunda ise üç katına kadar çıkar. Boyu ise bir yaşına geldiğinde yaklaşık olarak %50 oranında artarak 75 cm ye ulaşır. Doğum öncesi dönemden sonra fiziksel gelişimin en hızlı olduğu dönem yaşamın ilk yılıdır.
• Bebeklik Döneminde Psikomotor Gelişim:
Doğum ile birlikte psikomotor gelişim süreci de başlamaktadır. Ancak bebek ilk doğduğunda vücudunu kontrol edecek güçte değildir. Vücudun denetim altına alınması, fiziksel gelişim, olgunlaşma ve öğrenmeyi gerektirmektedir. Bebek, başlangıçta iki tür hareket yapmaktadır:
> Refleksif Hareketler:
Refleks, öğrenmeye dayanmayan (doğuştan gelen) belirli bir uyarıcı tarafından ortaya çıkarılan sabit bir tepki olarak tanımlanabilir. Refleksler doğuştan getirilir; ancak bazıları doğum anından itibaren gözlemlenebilirken, bazıları ise potansiyel olarak doğuştan varolmakla birlikte, ancak daha sonra gözlemlenebilir.
> Denetimsiz Genel Vücut Hareketleri:
Bebekte doğduğu andan itibaren gözlemlenen diğer bir hareket türü denetimsiz genel vücut hareketleridir. Bebek, istem dışı olarak çeşitli hareketler yapar. Örneğin; kolunu kaldırır, bacağını kendine doğru çeker. Bebekler, vücutlarını çok hızlı bir şekilde kontrol altına alırlar ve iki yaşında psikomotor gelişimde büyük bir ilerleme kaydedilmiş olur ve artık bu dönemde bebekler amaçlı hareketler yapar.
Shirley’in yaptığı bir araştırmaya göre bebek, birinci ayın sonunda yüzüstü yatırıldığında, çenesini kaldırır. Üç aylıkken sırtüstü yatırıldığında, kendisine uzatılan bir şeyi yakalama ve tutma çabası göstermektedir. Dört aylıkken yardımla oturur. Beşinci ayda kucakta oturabilir, artık baş kontrolü de tam olarak kazanılmıştır. Altıncı ayda bebek, çocuk iskemlesinde oturabilir ve önünde sallanan nesneyi yakalamaya çalışır. Yedi aylıkken tek başına oturabilir. Sekizinci ayda destekle ayakta durma çabası gösterir. Onuncu ayda emekler. 11. ayda elinden tutulduğunda yürüyebilir. 12. ayda eşyalara tutunarak ayağa kalkma çabası söz konusu iken 13. ayda merdiven basamaklarını emekleyerek tırmanmaya çalışır. 14 aylıkken tek başına ayakta durabilir ve 15 aylık iken de yürüyebilir. İkinci yaşın sonuna doğru çocuklar yalnız başlarına yürüyebilir; küçük bir sandalyeye yardımsız çıkıp oturabilir, topu zıplatabilir, bir derginin sayfalarını çevirebilir, kalemi sopa gibi tutarak karalama yapabilirler. Shirley’in bu araştırması gelişimin baştan ayağa, genelden özele doğru olduğuna ilişkin somut bir örnek olur.
• Bebeklik Dönemi Gelişim Ödevleri:
Döllenmeden başlayıp, yaşlılığa doğru İlerleyen yaşam sürecinde birbirlerinden farklı özellikler taşıyan gelişim dönemlerinden geçilmektedir. Gelişim dönemlerinin herbirine ilişkin “gelişim ödevleri” olduğunu belirten Havighurst, anne baba ve eğitimcilerin çocuklar için yaş dönemlerinin özelliklerine uygun eğitim ortamları hazırlamalarına önemli katkılarda bulunmuştur. Havighurst’a göre her birey, yaşamın belli dönemlerinde, belli gelişim ödevlerini yerine getirmek durumundadır. Başka bir anlatımla, gelişim ödevlerinden herbirinin yerine getirilmesi için kritik bir yaş dönemi bulunmaktadır ve birey bu yaş döneminde biyolojik olarak da içinde bulunduğu döneme ait gelişim ödevlerini yerine getirmeye hazırdır. Ancak bireylerin gelişim ödevlerini yerine getirebilmeleri için gerekli olan biyolojik olgunluğa ek olarak, eğitim ortamı gibi çevresel koşulların da uygun olması gerekir. Havighurst’e göre birey içinde bulunduğu döneme ait gelişim ödevlerini yerine getirebilirse mutlu ve huzurlu olur; ancak bu ödevleri yerine getirmede başarısız olursa huzursuzluk, sıkıntı yaşar. Havighurst’un gelişim ödevleri ayrı bir konu olarak incelenebileceği gibi daha kolay hatırlanmasını sağlamak için fiziksel gelişim dönemleri ile birlikte de incelenebilir.
Havighurst, 0-6 yaş arasındaki bebekler ve çocuklar için gelişim ödevleri yazmıştır. Bu ödevlerden bazıları bebeklik döneminde yani 0-2 yaş arasında tamamlanabilecek ödevlerdir.
Bu ödevler şunlardır:
Yürümeyi öğrenmiş olmak,
Katı yiyecekleri yiyebilmek,
Sosyal çevredeki bireylerle (anne baba, kardeş, akraba ve arkadaş gibi kimselerle) ilişki kurabilmek.
