Tarihe Belgrad Barışı olarak geçen anlaşma nedir ne zaman yapılmıştır? Belgrad Barışı öncesinde yaşanan olaylar nelerdir?
Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya ve Avusturya arasında yapılan barış antlaşmalarıdır. 1736-1739′ da Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya ve Avusturya arasında cereyan eden savaş bu antlaşmalarla Osmanlı İmparatorluğu’nun lehine sonuçlanmıştır.
Savaş şu sebeplerle başlamıştı: Lehistan’ın yeni seçilecek kralı meselesine Rusya müdahale etmişti. Osmanlı İmparatorluğu bu müdahaleyi savaş sebebi saymaya mütemayildi. Rusya ise Osmanlı İmparatorluğu’nun, İran’la savaş ederken Rus topraklarını çiğnediğini bahane ederek, o zaman Osmanlı İmparatorluğuna ait olan Kırım topraklarına ansızın tecavüz etti. Rusya’nın müttefiki olan Avusturya (Almanya) İmparatorluğu’nun da Osmanlıya karşı savaş açması ile savaş gelişti, Avrupa’nın istikbaliyle ilgili savaş haline geldi.
Başlangıçta Rusya’nın gafil avlanan Osmanlı devletine karşı Kırım taraflarında bazı başarıları görüldüyse de, sonradan Rus ve bilhassa Avusturya ordularının birçok kereler Türk orduları tarafından ezilmesi üzerine, harbin gidişine Osmanlı hâkim oldu. Bu arada Hekimoğlu Ali Paşa’nın Bosna’da, Sadrazam Yeğen Mehmet Paşa’nın da Niş’te büyük Avusturya Ordularını imha derecesinde bozguna uğratmaları, harbin kaderini tâyin etti, Belgrad’ın Türkler’e karşı savunmasını imkânsız kıldı. Rus orduları da Osmanlı ordusu karşısında bozularak Ukrayna’ya’ çekildi.
Avrupa’nın iki büyük kara imparatorluğuna karşı Osmanlı’nın bu zaferleri, Lehistan veraseti meselesinden dolayı bu devletlerle rekabet halinde olan Fransa’da büyük memnuniyet yarattı. Bu durumdan faydalanmak isteyen Rusya’nın ananevî düşmanı İsveç’in savaşa Osmanlı lehine müdahale ihtimalleri belirdiğinden, büsbütün telâşa düşen müttefik imparatorluklar, Osmanlı ile barışa aracılık etmesi için, Fransa’ya başvurdular.
Barışa, Fransa’nın İstanbul Büyükelçisi Marouis de Villeneuve aracılık etti. Onun aracılığının her iki tarafı teşkil eden devletler tarafından kabulü üzerine, Türk murahhasları ordu kadısı Esat, reisülküttap (hariciye nazırı) Mustafa, mektubî (özel kalem müdürü) Ragıp (sonradan sadrazam olmuştur) Efendiler ile Avusturya murahhası General Neipperg ve maiyeti, Belgrad’da birleştiler. Fransız sefiri de oturumlara katıldı. 7 eylül 1739’da Abdi Paşazade Ali Paşa, resmen Belgrad’a girip kaleye Türk bayrağını çekti. 18 eylülde Türkiye ile Avusturya ve Rusya arasında 27 yıllık bir barış antlaşması imzalandı.
23 maddeden ibaret olan Osmanlı – Avusturya ve 15 maddeden müteşekkil Osmanlı – Rusya barış antlaşmalarının özeti şudur:
1718’de Osmanlı’nın Pasarofça antlaşması ile Avusturya’ya bıraktığı Belgrad ile Küçük Eflâk, Osmanlılar’a geri veriliyor, Tuna ile Sava iki imparatorluğun sınırlarını teşkil ediyordu. Rusya ise işgal ettiği toprakları boşaltacak, Kabartay bölgesi iki taraf arasında tarafsız bölge sayılacaktı. Savaş gemisi olsun, ticaret gemisi olsun, Karadeniz’de Rus bayraklı gemilerin dolaşması yasaktı. Rusya hükümdarının «imparator veya imparatoriçe» unvanının kabulü için Osmanlı müzakerelere girişeceğine dair söz veriyordu.
Bu savaş ve sonucu olan Belgrad Barışı, Osmanlının henüz Rusya ve Avusturya (Almanya) gibi Avrupa’nın en büyük iki asker devletini birden tek başına tepeliyebilecek güçte bulunduğunu, III. Ahmet ve I. Mahmut devirlerindeki düzenleme hareketlerinden devlet bünyesinin kuvvetlendiğini gösteriyordu. Avusturya’dan alınan topraklar, Balkan Yarımadası’nın kilit noktasında 51.203 kilometrekarelik bîr araziydi, nüfus ve askerlik yönünden de önemliydi.
Aracılık ettiği için de Osmanlı devletî tarafından Fransa’ya yeniden lütuf olarak birtakım imtiyazlar verildi ki, bunlar sonradan güçsüz devirlerinde imparatorluğun başına «kapitülâsyonlar» namı ile bela olmuştur.
