Besim Ömer Akalın’ın hayatı, biyografisi, Besim Ömer Akalın çalışmaları, eserleri, bilime katkıları hakkında bilgi.
Kaynak: commons.wikimedia.org
Besim Ömer Akalın
Besim Ömer Akalın; hekimdir (İstanbul 1861 – Ankara 1940). Kosova Askeri Rüştiyesi’nden sonra 1883’te Askeri Tıbbiye’yi yüzbaşı rütbesiyle bitirdi. İhtisasını tamamlayarak devletçe Paris’e gönderildi. Burada, başta Boudin olmak üzere dönemin ünlü hekimleriyle çalıştı. Yurda dönüşünde ferik (korgeneral) rütbesiyle Askeri Tıbbiye’ ye profesör oldu.
Buradaki görevinin yanı sıra Meclis-i Tıbbiye-i Mülkiye ve Meclis-i Sıhhiye-i Umumiye üyeliklerine de seçildi. Yaptığı çalışmalarla hekimler ve halk arasında saygınlık ve ün kazandı. 1908’de rütbesi albaylığa indirildi. Buna karşın, halk kendisine “Paşa” demeyi sürdürdü. 1911’de fakülte olan Tıbbiye’ye Cemil (Topuzlu) Paşa’dan sonra ikinci dekan seçildi. 1919-1927 arasında iki dönem Darülfünun eminliği (rektörlük) yaptı, 1933′ teki üniversite reformunda kadro dışı bırakıldı. İki yıl serbest hekim olarak çalıştı. TBMM’nin 5. ve 6. dönemlerinde (1935, 1939) parlamentoda İstanbul milletvekili olarak bulundu.
Türkiye’de doğumlarda kadın ve çocuk ölümleri oranlarının geniş ölçüde azalmasını sağlayan çalışmalarıyla ün ve saygı kazandı. Türkiye’nin ilk doğum kliniğini kurdu. Himaye-i Etfal (Çocuk Esirgeme Kurumu), Süt Damlası derneği gibi çocuk hakları ve sağlığını gözeten derneklerin kurulmasına önayak oldu. Kızılay‘ın yeniden örgütlenmesi ve hastabakıcılık örgütlenmesi ve hastabakıcılık örgütünün kurulması çalışmalarına katıldı. Ana ve çocuk sağlığı konusunda verdiği uğraş ve emek nedeniyle 1939’da Haseki Hastanesi’ nin bahçesine bir heykeli dikildi. Eserleri başta Çince olmak üzere birçok yabancı dile çevrildi.
Başlıca eserleri:
Sıhhatnüma-yı Aile (Aile Sağlığı Kılavuzu) 1886, Sıhhat nümayı İzdivaç (Evlilik Sağlığı Kılavuzu) 1887, Tabib-i Eftal (Çocuk Hekimi) 1896, Hıfzısıhha (Sağlığın Korunması) 1897, Üzüm ve Üzümle Tedavi (1891), Çocuk Büyütmek (1902), Fen ve İzdivaç (Fen ve Evlilik) 1924, Türk Çocuğu Yaşamalıdır (1936).
Başarıları
Kitapları ve verdiği eğitimler ile modern ebeliğin kurumsallaşmasında büyük rol oynamıştır. Ebelere verdiği önem nedeni ile bir dönem “ebelerin ebesi” adı ile anıldı. Tıp Fakültesinde verdiği dersler ile binlerce doktorun yetişmesinde katkısı oldu.
Sürekli yayınladığı “Nevsâl-i Âfiyet” yıllıkları ile tıbbi yayıncılığı başlatmış oldu. Toplum sağlığı ve koruyucu hekimlik kavramlarına önem veren ilk bilim insanıdır. Veremle Mücadele Cemiyeti, Türk Tıp Tarihi Kurumu, Himaye-i Etfâl Cemiyeti (bugünkü Çocuk Esirgeme Kurumu), Süt Damlası, Türk Hastabakıcılar Cemiyeti, Hilâl-i Ahmer Cemiyeti(Kızılay) kadınlar kolu gibi pek çok sivil toplum kuruluşunun ya kurucularındandı ya da ilk Genel Başkanları olmuştu. 400’den fazla bilimsel makalesi yayınlandı, 70’ten fazla kitap yazdı, çeşitli gazete ve dergilerde sürekli yazıları çıktı.
