Hezarfen Ahmet Çelebi kimdir ve ne yapmıştır? Kendi yaptığı kanatlarla uçmayı başaran ilk insan olan Hezarfen Ahmet Çelebi’nin hayatı ve başarısı.
Hezarfen Ahmet Çelebi
17. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’nda İstanbul’da oturan Hezarfen Ahmet Çelebi (1609-1640), havacılık tarihinde yapay kanatlı ilk uygun uçuşu gerçekleştiren kişidir. Olay, Sultan IV. Murad’ın görev süresi boyunca 1638 yılında gerçekleşti. Hezarfen, Boğaz yakınlarındaki 183 metrelik Galata Kulesi’nden havalandı ve diğer tarafta Üsküdar’a başarıyla indi.
Bu başarı, zamanının 200 yıl ötesindeydi. Tarihçi, vakanüvis ve görgü tanığı olan Evliya Çelebi, ardından gelen sevinci Seyahatnamesinde canlı bir şekilde kaydetmiştir. Sultan IV. Murad aşırı derecede memnun oldu. Hezarfen’e bin altın verildi.
Dini hoşgörüsüzlük ve siyasi ahmaklık sebebiyle saray danışmanları ve din adamları, Sultan Murad’ı aksini yapmaya zorladı. Hezarfen Cezayir’e sürgüne gönderildi. (Kaderin bu cilvesinde, yanında şanlı bir çağdaşı daha vardı. Galileo, din ve siyasetin hazmetmekte güçlük çektiği tavizsiz deha nedeniyle 1633’te ömür boyu hapis cezasına çarptırılmış ve ev hapsine konmuştu.) İki yıl sonra Hezarfen öldü. Otuz bir yaşındaydı.
Hezarfen Ahmet Çelebi unutulmaz bir isim. Onun denemeleri ve sıkıntıları dehanın gölgesine sahiptir. İstanbul’daki havalimanından biri olan Hezarfen pisti, hayallerin ölmediğini hatırlatıyor.
İnsan İlk Olarak 1638’de Başarıyla Uçtu; 1903’te değil
Hezarfen Ahmet Çelebi, zaman zaman planör uçuşlarını deniyordu. (Planörler, pilotun tutunduğu bir çerçeveye bağlı aerodinamik kanatlardır. Pratikte planörler motorsuz uçaklardır. Gövdeleri geleneksel uçaklardaki kadar büyük olan büyük planörler, II. Dünya Savaşı sırasında hava indirme birliklerini indirmek için kullanıldı). İnsanın uçma yeteneğine olan inancını korudu ve çeşitli kanat tasarımları denedi. İnsanların alaylarına rağmen, girişimlerini canlı tuttu. 1638 yılında bir gün, Osmanlı İmparatorluğu Padişahı IV. Murat’ın ve büyük bir seyirci kalabalığının önünde uçmayı başardı. Boğaz düzlüğünün bir kıyısındaki devasa Galata Kulesi’nden (İstanbul’un Avrupası’nda) İstanbul’un diğer yakasındaki diğer kıyıya 1.5 Km mesafeyle uçtu. Başarılı bir iniş yaptı, bu da onu bir insan tarafından yapılan ilk kontrollü, sürekli ve başarılı uçuş haline getirdi.
KAYNAK 2
HEZARFEN AHMED ÇELEBİ
Lakabı olan ve “bin ilim” anlamına gelen hezârfen’den, pek çok uğraşı olduğunu çıkarabileceğimiz Ahmed Çelebi hakkındaki tek kaynak, Evliya Çelebi’nin meşhur Seyâhatnâme’sidir ve burada
“İbtidâ Okmeydanı minberi üzere yıldız rüzgarı şiddetinde kartal kanatlarıyla sekiz tokuz kere eflâkde pervâz ederek ta’lîm edüp ba’dehu Sultân Murâd Han, Sarâyburnu’nda Sinânpaşa köşkünden temaşa ederken Galata kulesinin tâ zirve-i a’lâsından Ahmed Çelebi lodos rüzgârıyla uçup Üsküdar’da Doğancılar meydanına düştüğü müsbettir. Ba’dehu Murat Han bir kese altın ihsan edip Hezarfen Ahmed Çelebi’yi Cezayir’e nefy-i ebed edüp anda merhum oldu. Ahmet Çelebi hakkında Murat Han, bu âdemden pek havf edecektir kim her ne murat edinse elinden gelir, deyü nefy etdi” ifadeleriyle kayıtlıdır.
Okmeydanı’nda talimlerini gerçekleştirip Galata Kulesi’nden Üsküdar’daki Doğancılar meydanına kadar olan yaklaşık 3,5 kilometrelik mesafeyi kendi tasarladığı kanatlarla geçtiği rivayet edilen bu Türk bilgini, aynı kaynakta yer alan yukarıdaki kayıtlardan anladığımıza göre bu işi başarması sebebiyle evvelâ kendisine bir kese altın ihsan edilip ahiren korkulacak bir kişi olarak görüldüğünden Cezayir’e sürülmüş ve orada ölmüştür.
