Bitki örtüsünün yüksekliğe göre değişimi nasıl olur? Yükseltinin ve bakının bitki örtüsü üzerindeki etkileri nelerdir? Hakkında bilgi
Bitki Örtüsünün Yüksekliğe Göre Değişimi
Bitki tür ve topluluklarının yayılışı üzerinde topoğrafik faktörlerden bakı, yükselti, dağ sıralarının uzanışı son derece etkili olmaktadır. Özellikle dağlık alanlarda yükselti, bakı ve eğim koşullarının sık sık değişmesi çok farklı ortam şartlarının oluşmasına ve bu yüzden de farklı bitki topluluklarının gerek yatay ve gerekse dikey mesafede sık sık değişmesine ve oldukça zengin bitki topluluklarının barınmasına neden olmaktadır. Bu faktörlerin bitki hayatı üzerindeki etkileri şöyledir:
Yükselti
Yükselti arttıkça sıcaklık azalmakta ve belli bir yükseltiden sonra yağışta da azalma olmakta ve günlük sıcaklık değişmeleri de artmaktadır. Bu koşullara bağlı olarak, özellikle alçak ve orta enlemlerde bir dağ yamacı boyunca farklı yükselti basamaklarında birden fazla bitki kuşakları oluşmaktadır. Nitekim, genel bir kural olarak, yükseltinin her 100 metrede artması, güneyde kuzeye veya alçak enlemlerden yüksek enlemlere doğru 100 km uzaklaşmaya denk gelmektedir. Bu bakımdan dağlık alanlardaki yükselti kuşakları, ova üzerindeki bitki örtüsünden yüz misli daha daralmaktadır.
Yükseklere doğru çıkıldıkça sanki yüksek enlemlere doğru gidiyormuş gibi bitki örtüsü değişmektedir, yani yüksek enlemlerdeki bitki örtüsü, alçak enlemlerin yüksek dağlık alanlarında yer almaktadır. Yükselti kuşaklarının sınırları iklim bölgelerine göre değişmektedir. Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe bitki kuşaklarının sınırları azalmakta ve yüksek enlemlerde hemen alpin kata geçilmektedir.
Ekvatoral bölgede 5000 metre yüksekliğinde bir dağ yamacı boyunca, ekvatordan kutuplara kadar olan bitki kuşaklarını görmek mümkündür. Böylece bir dağ yamacı boyunca stepler ve daimi yeşil ağaçlara 1250 – 2500 metre, yaprağını döken nemli – ılıman ormanlara 2500 – 3500 metre, iğne yapraklı soğuğa dayanıklı ormanlara 3500 – 4000 metre ve son olarak tundralara 4000 – 5000 metre arasında geçilmektedir.
Farklı iklim bölgelerinde yükselti ile bitki kuşaklarının oluşumunu göstermek bakımından aşağıdaki tablo sunulmuştur.
I – Nemli tropikal bölge | |
0- 1000 m | Her zaman yeşil tropikal orman |
1000- 2000 m | Tropikal dağ ormanı |
2000 – 3500 m | iğne yapraklı ormanlar |
3500 – 5000 m | Alpin kat |
5000 m + | Daimi karlar |
II – Akdeniz bölgesi | |
0 – 500 m | Daimi yeşil meşin yapraklılar |
500 – 1500 m | Yapraklı ormanlar |
1500 – 2000 m | iğne yapraklı ormanlar |
2000 – 3500 m | Alpin kat |
3500 m + | Daimi karlar |
III- Subtropikal çöller ve stepler | |
0 – 500 m | Çöl veya yarıçöl |
500 – 2500 m | Step ve savan |
2500 – 3000 m | iğne yapraklı orman |
3000 – 4500 m | Alpin kat |
4500 m + | Daimi karlar |
IV – Ilıman orta kuşak (Alpler) | |
0- 1200 m | Yapraklı orman |
1200 – 2000 m | İğne yapraklı orman |
2000 – 2800 m | Alpin kat |
2800 m + | Daimi karlar |
V – Soğuk orta kuşak (Kuzey İskandinavya) | |
0- 1000 m | İğne yapraklı orman |
1000 – 2000 m | Alpin kat |
2000 m + | Daimi karlar |
VI – Kutbi bölge (Grönland) | |
0 – 500 m 500 m + | Tundra (Alpin kat) Daimi karlar |
Bakı Durumu
Dağlık alanların kuzey ve güneye bakan yamaçları arasında güneyden gelen sıcaklık değerlerinin farklı olması ve yağış getiren nemli rüzgarları alıp almaması, bitkilerin dağılışında önemli rol oynamaktadır.
Kuzey Yarımküre’de dağların güneye bakan yamaçları, güneydeki ovalar kadar ısınırken, kuzeye bakan yamaçlar ise daha kuzeydeki alçak sahalar kadar güneş ışını almaktadır.
Sonuç olarak, yüksek enlemlerde dağların güneşe bakan yamaçları, daha alçak enlemlerdeki düz sahaların bitki türlerini barındırmaktadır. Buna karşılık, alçak enlemlerde, özellikle Kuzey Yarımküre’de, kuzeye bakan yamaçlar daha kuzeydeki düz sahaların bitki örtüsünün yerleşmesine neden olmaktadır.
Yorum yapılmamış
Allah razı olsun sizden funda hocanın harita ödevini sayenizde buradan yaptım