Bitkilerde Üreme Nasıl Olur? Bitkilerde Eşeyli ve Eşeysiz Üreme Hakkında Bilgi

Bitkilerde üreme nasıl olur. Eşeyli ve eşeysiz üreme hakkında bilgi. Bitkilerde eşeyli ve eşeysiz üreme ile ilgili açıklayıcı şekiller.

Bitkiler de bütün öteki canlılar gibi varlıklarını kendilerinden sonra gelenlere devam ettirmek için ürerler. Bitkilerde üreme genel olarak eşeysiz üreme ve eşeyli üreme diye ikiye ayrılır.

Eşeysiz Üreme

— Eşeysiz üreme:

Çok basit bir üreme şeklidir. Bitki önce parçalara ayrılır sonra da her parça yeni bir bitki şekline geçer. Bazı yosun cinsleri iki parçaya ayrılacak olursa her parça yeni bir bitki olarak yaşamaya devam eder. Bunun gibi bir bakteri hücresi de ikiye bölününce iki parça birer yeni bakteri olarak yaşar. İlkel bitkilerin büyük bir kısmı bu şekilde ürerler.

Çiçeğin Yapısı ve Üreme Organları

— Eşeyli üreme :

Genç bitki önce hücrelerini çoğaltarak büyür ergin hale gelince tohum yolu ile kendine benzeyen yeni bir bitki meydana getirir. Bitkiler aleminin büyük bir şubesini meydana getiren çiçekli bitkilerde üreme çiçek vasıtasıyla olur. Çiçek bitkinin gözle görünen bir üreme organıdır. Çiçekler bir müddet sonra meyva ve tohum meydana getirirler. Tohumlar çeşitli şekillerde toprağın içine düşerler orada zamanla çatlayarak yeni bir bitki meydana getirirler. Bitkilerin bu şekilde üremelerine eşeyli üreme adı verilir.

Çiçek aslında yaprak aralıkları çok kısalmış adeta birbiri üzerine yığılmış yaprakların şekil ve renk değiştirmelerinden meydana gelmiş bir organdır. Tam bir çiçekte erkek ve dişi organların ikisi birlikte yer almıştır. Bitkilerin bir kısmında ise yalnız erkek bazılarında da yalnız dişi çiçekler bulunur. Gül, badem, menekşe gibi bitkilerde erkek ve dişi organlar aynı çiçektedir. Fındıkta erkek ve dişi çiçekler aynı bitkinin üzerinde fakat başka başka yerlerdedir. Söğütte ise erkek çiçekler başka bir söğüt ağacında dişi çiçekler de başka bir söğüt ağacındadır.

Bir çiçeğin döllenmesi demek erkek ve dişi üreme hücrelerinin birleşip kaynaşarak çoğalma kabiliyeti olan yeni bir hücre meydana getirmesi demektir. Bunun için de bir erkek üreme hücresinin dişi organın tepeciğine konması gerekir. Bu olaya tozlaşma adı verilir. Olgun hale gelen erkek üreme hücreleri ya rüzgarla sürüklenerek veya kuşlarla böceklerle bir bitkiden ötekine taşınır. Bilhassa arılar ve bazı böcekler çiçeklere konarak balözlerini emerlerken üzerlerine çiçek tozcukları sürünür. Mesela incir çiçeklerinin tozlaşmasında ilek adı verilen bir sinek büyük rol oynar.

Çeşitli yollarla dişi üreme hücrelerinin tepeciğine konan erkek üreme hücreleri burada gelişirler tohumu meydana getirirler. Tohum gelişirken de bazı değişikliklere uğrayarak meyvayı meydana getirir. Bitkiler tohumla üredikleri için meyva ve tohumlarda bunların kolayca dağılıp saçılmalarını mümkün kılacak bazı özellikler bulunur. Bunların havada kolayca uçup daha uzaklara gidebilmeleri için kanada benzer tüycükler veya zar uzantıları bulunur. Mesela dişbudak meyvaları kanatlıdır hafif bir rüzgarla bile çok uzaklara kadar sürüklenirler. Hindiba ve marul tohumları tüylüdür. Bazıları da dikenli olduklarından bir yere kolayca tutunurlar.

İçinde yavru bitki bulunan tohumun yeni bir bitki meydana getirmek üzere açılıp gelişmesine çimlenme denir. Toprağa gömülen bir tohumun çimlenebilmesi için tamamen olgunlaşmış olması içinde yavru bitki bulunması tohumun çok eskiyip çimlenme kabiliyetini kaybetmemiş olması gerekir. Ayrıca toprağın ve çevrenin sıcaklığı çimlenmeye uygun olmalı yeter derecede hava ve nem bulunmalıdır. Toprağın bütün bu şartlarına çiftçiler tav adı verirler.

Çiçeksiz bitkilerin çiçek gibi gözle görülen birer üreme organları yoktur. Bunlar spor adı verilen üreme hücreleriyle çoğalırlar. Sporları meydana getiren kısımlar çeşitli bitkilerde değişik yerlerde bulunur.

BİTKİLER NASIL ÜRERLER? – KAYNAK 2

Bitkilerde iki türlü üreme vardır:
1) Eşeysiz üreme;
2) Eşeyli üreme.

EŞEYSİZ ÜREME.

Basit bir üreme şeklidir. Bitki önce parçalara ayrılır; sonra, her parça yeni bir bitki olup büyümesini sürdürür. Hemen bütün ilkel bitkiler böyle ürerler.

EŞEYLİ ÜREME.

Genç bitki, önce hücrelerini çoğaltarak büyür. Ergin hale gelince, tohum yoluyla, kendine benzeyen yeni bir bitki meydana getirir.

Bitkiler Dünyası’nın büyük bir şubesini meydana getiren çiçekli bitkiler’de, üreme çiçek yoluyla olur. Çiçek, bitkinin gözle görünen bir üretim organı’dır. Çiçekler meyva’larla tohum’ları meydana getirirler. Tohumlar çeşitli yollarla toprağa düşer, çatlayarak, yeni yeni bitkiler olurlar.

Tam bir çiçekte, erkek organ’larla dişi organ’lar birlikte bulunur. Bir çiçeğin döllenme’si demek, erkek ve dişi üreme hücrelerinin birleşip kaynaşarak, yeni bir hücre meydana getirmesi demektir. Bunun için de, erkek üreme hücresinin dişi organın tepeciğine konması gerekir. Bu olaya tozlaşma adı verilir. İçinde yavru bitki bulunan tohumun yeni bir bitki meydana getirmek üzere açılıp gelişmesine de çimlenme denir.

Çiçeksiz bitkilerde ise, çoğalma spor (spora) adı verilen üreme hücreleriyle olur.

Bitkilerde Farklı Hayat Belirtileri

Bitkiler yer değiştirmezlerse de, gözle de görülebilecek birtakım hareketler yaparlar. Ayçiçeği hep güneşe doğru döner. Yonca, geceleri, yapraklarını indirir. Böcekçil bitkiler üzerlerine konan böcekleri yakalayıp kanlarını emerler. Bitkilerde, genellikle, duyu da, duyu organı da yoktur. Onun için, acı duymazlar. Yalnız, dokununca tepki gösteren, meselâ büzülen, rengi solan bitkiler vardır. Bu gibi olaylar o bitkilerin yapılarındaki birtakım özelliklerden ileri gelir.