Bitkilerin Yapısal Özellikleri Nelerdir? (Kök, Gövde, Yapraklar ve Görevleri)

0
Advertisement

Bitkilerin yapısı nasıldır? Bitkileri oluşturan bölümler, görevleri ve özellikleri nelerdir, yapısını oluşturan bölümler hakkında bilgi.

Bitkilerin Yapısal Özellikleri;

Tohumlu bitkiler sınıfı “Açıktohumlular” (Gymnospermae) ve “Kapalıtohumlular” (Angiospermae) olmak üzere iki alt bölüme ayrılır. Bu iki grup arasında anatomik açıdan birtakım ayrımlar olmakla birlikte doku ve organları büyük ölçüde birbirinin aynıdır.

bitki kökleri

Kaynak : pixabay.com

Kök

Bitkiyi toprağa bağlayan ve bitkinin topraktaki su ve madensel maddeleri almasına aracılık eden toprakaltı organıdır. Çeşitli bitkilerde değişik biçimlerde olmakla birlikte, bir bitkinin, tohumun çimlenmesi sırasında embriyondaki kökçükten gelişen bir primer kökü vardır. Kapalıtohumluların birçenekliler sınıfında ayrıca, gövde tabanından birçok “ekkök” çıkarak kök sistemine katılır. Bunun dışında çeşitli bitkilerde gövdenin tırmanmasını sağlama, gövdeyi destekleme, özümleme olayına katılma gibi görevleri olan ek kökler de bulunabilir. Bazı kökler biçim değiştirerek turp, havuç, patates, vb bitkilerde olduğu gibi besin deposu biçimini alırlar.

Bitkilerin Yapısı

Gövde

Bitkinin, toprak yüzeyinden yükselerek hava içinde gelişen ve yaprakla çiçekleri taşıyan organıdır. Gövdenin öteki görevleri besin maddelerini köklerden yapraklara, yapraklardan da bitkinin öteki bölümlerine iletmek, bazı bitkilerde üremeyi sağlamak (vegatatif üreme, sürgünle üreme), yine bir bölümünde besin depo etmektir. Bitki gövdeleri, bitkinin bir, birkaç ya da çok yıllık oluşuna göre çeşitli görünümlerde olabildiği gibi, bitki türlerine göre de önemli değişiklikler gösterirler. Bir yıllık bitkilerin gövdeleri, özellikle de genç gövdeler, yeşil renkli olurlar. Oysa çok uzun yıllar yaşayan bir ağacın gövdeki odunlaşmış ve özel bir yapı kazanmıştır. Pek çok bitkide gövdenin topraktan yukarı dik olarak büyümesine karşın, bazı türlerin gövdeleri toprağın yüzüne yatık ya da eğimli olarak gelişebilirler. Bazı gövdeler bir desteğe tutunmadan yükselemezler. Bazı bitkilerin gövdeleri ise kaktüslerde olduğu gibi etlenmiştir. Birtakım bitkilerin gövdeleri de toprak altında gelişir. Bu tip gövdeler, özelliklerine göre köksap (rizom), yumru (tuber), gövde yumrusu (kormus), soğan ve stolon gibi çeşitli adlar alırlar. Bazı bitkilerde ise gövde, biçim değiştirerek yaprağa benzer bir görünüm alır ve onun görevini üstlenir.

yaprak

Kaynak : pixabay.com

Yaprak

Gövde ya da dallar üzerinde yer almış, fotosentez ve terleme gibi önemli görevleri olan, geniş yassı ve yeşil organlardır. Bir yaprak başlıca üç bölümden oluşur: Yaprağın yassı ve genişlemiş bölümü olan “yaprak ayası”; ayayı gövdeye bağlayan “yaprak sapı”; sapın gövdeyle birleştiği “yaprak tabanı”. Yaprak ayası çok çeşitli biçimlerde ve o bitkilerin tanınmasında önemli bir öğe olarak kullanılır. Yapraklar, ayası parçalanmamış “basit yapraklar” ya da ayası çeşitli biçimlerde parçalanmış ve yaprakçıklara ayrılmış “bileşik yapraklar” olmak üzere başlıca iki tipe ayrılırlar. Bu iki ana grup içinde de çeşitli biçimlerde adlandırılan değişik yaprak tipleri vardır. Yaprakların biçimlerinden başka gövde üzerindeki dizilişleri de önemlidir. Ayrıca, bitkinin öteki bölümlerinde olduğu gibi yapraklarda da zaman zaman biçim ve görev değişiklikleri görülür: Etlenebilir, diken biçimini alabilir, sülüklere dönüşebilirler. Bazısı da tümüyle değişik biçimlere bürünür, örneğin güneşgülü ve ibrikotlarında olduğu gibi böcek yakalayan ve onları sindiren organlar biçimini alırlar.

Advertisement

Çiçek

Kök, gövde ve yapraklar bir bitkinin gelişme organlarıdır (vegetatif organlar). Çiçekler ise bitkilerin üreme organları olup “generatif organlar” adını alırlar. Açık ve kapalıtohumlu bitkilere özgü bir üreme organı olan çiçek, bu iki grupta birbirinden önemli değişiklikler gösterir. Çiçekler, Kapalıtohumlulardan olan bitkilere özgü parlak renkli oluşumlardır. Oysa Açıktohumlulardan olan çam ağacının kozalakları da bir çiçektir. Kapalıtohumlu bitkilerin çiçekleri genel olarak erkekorgan, dişiorgan ve bunları çevreleyen çanak ve taçyapraklardan oluşur. Bazı bitkilerin çiçeklerinde erkek ya da dişiorganlar bulunmaz. Böyle bitkilerin dişi ve erkek çiçekleri yarı yarıyadır. Bu çiçeklere bir cinsli adı verilir. Erkek ve dişi çiçekler aynı bitki üzerindeyse bitki birevcikli, ayrı bitkilerdeyseler ikievciklidir. Açıktohumluların çiçekleri bir cinslidir. Kapalıtohumlularda ise her iki tip de görülebilir.


Leave A Reply