Böcekler hakkında genel bilgilerin yanı sıra eklem bacaklılar hakkında da bilgilerin yer aldığı yazımız. Böcekler hakkında genel bilgiler.
Öncelikle eklem bacaklılar hakkında kısa bir bilgi verelim. Eklem bacaklılar (Arthropoda) Hayvanlar Dünyası’nın kalabalık bir sınıfıdır. Bu sınıftaki hayvanların vücutları birbirine eklenmiş halkalardan meydana gelmiştir. Ayak parçaları da, eklemler halinde birbirine bağlanmıştır. Eklem bacaklıların vücutlarını meydana getiren halkalar kitin denilen sertçe, gevrek bir maddeden yapılmıştır.
EKLEM BACAKLILARIN VÜCUT YAPISI
Eklem bacaklıların vücutları, genel olarak, baş, gövde, karın olmak üzere üç ayrı parçadan meydana gelmiştir. Sinir sistemleri, az-çok ayrılıklar gösterirse de, hepsinde bir beyin, bir de sinir zinciri vardır.
Eklem bacaklıların kanı renksizdir. Dolaşım sistemi, genellikle, bir tek damardan meydana gelmiştir. Bu damar, sırt boyunca kollara ayrılarak ilerler. Sindirim sistemleri ise, ağız, yemek borusu, mide, bağırsaklardan oluşmuştur. Solunum kimisinde kitapsı akciğerlerle, kimisinde de trake denilen özel bir soluk borusuyla olur. Eklem bacaklılar’ da işitme organları vardır. Gözleri ya basit ya da bileşiktir. Tadım, dokunma duyuları çoğunlukla duyargaların üzerindedir.
Eklem bacaklılar’ın yavruları, yumurtadan çıktıktan sonra, annelarine benzeyinceye kadar birçok değişikliğe uğrarlar. Buna başkalaşım denir. Başkalaşım sırasında, hayvan kurt (larva) halinden krizalit haline, daha sonra da ergin hale geçer.
Eklembacaklılar 4 sınıfa ayrılırlar :
- 1) Böcekler;
- 2) Örümcekler;
- 3) Çok ayaklılar,
- 4) Kabuklular.
BÖCEĞİN VÜCUT YAPISI
Böcekler hayvanlar Dünyası’nda çok geniş yer tutan küçücük yaratıklardır. Yeryüzünün her yanına dağılmışlardır. 700.000 kadar türleri vardır. Başlıca özellikleri hepsinde üç çift bacak bulunmasıdır.
Herhangi bir böceği yakından incelersek, vücudunun şu üç bölümden meydana geldiğini görürüz:
1) Baş;
2) Göğüs;
3) Karın.
BAŞ
Hayvanın gözlerinin, duyargalarının, ağzının bulunduğu yerdir. Böceklerin bütün hayvanlar gibi iki gözü vardır ama, bunlar binlerce küçük gözün birleşmesiyle meydana gelmiştir. Buna petek göz denir.
Gözlerin yakınında, başın iki yanında böceğin duyargaları vardır. Bunlar hayvanın dokunma, koku alma organlarıdır. Duyargalar her böceğin özelliğine göre, çeşitli biçimlerdedir.
Böceklerin ağızları da, beslendikleri maddelere göre değişir. Ağız aletleri de değişiktir; kesip parçalayıcı, çiğneyici, emici biçimde olabilir.
GÖĞÜS
Böceğin ayaklarının, kanatlarının bulunduğu bölümdür. Üç bölümden meydana gelmiştir; her bölümden sağdan, soldan birer ayak çıkar. Böceklerin ayakları da bulundukları ortama göre çeşitli biçimlerdedir; yürüyücü, koşucu, sıçrayıcı, yüzücü, kazıyıcı, yakalayıcı olabilir. Gene göğsün ikinci, üçüncü bölümlerinde birer kanat bulunur.
Böceklerin çoğunda iki çift kanat vardır. Yalnız, kimisinde kanatlar bir çift olur; kimisinde de hiç yoktur.
KARIN
İç içe halkalardan meydana gelmiştir. Böceğin vücudu sert, dayanıklı kireçli bir tabakayla kaplıdır. Buna kitin denir. Bu madde böceğin vücudunu dış etkilere karşı korur. Böceklerde karın halkaları genellikle 10 tanedir. Çoğu böceklerde karın bölümünde ayak yoktur. Karnın ucunda, kimi böceklerde sokaç (iğne) vardır. Sokaç, böceğin kendini düşmanlarından korumasına yarar. Kimi böceklerin dişilerinde, karnın arkasında yumurtlama organları vardır.
Birçok böceklerde solunum incecik kanalcıklarla sağlanır. Bu kanallar bütün vücuda yayılmıştır. Bunlara trake adı verilir.
BÖCEKLERİN KANI RENKSİZDİR
Trake sistemi çok gelişmiş olduğu için, böceklerde dolaşım sistemi daha basit kalmıştır. Oksijenin çoğunu da trakeler taşır. Dolaşım sistemi bir sırt damarından meydana gelmiştir. Bu damar yürek işini görür; 8-9, ya da 11 bölmelidir. Sırt damarlardaki bölmeler, biribirinin ardı sıra kasılıp gevşer; böylece, kan da hayvanın vücudunda arkadan öne doğru ilerler. Genellikle böceklerin kanı renksiz bir sıvıdır.
Böceklerin sindirim sistemi de, iki yanı açık bir borudan meydana gelmiştir. Tükürük bezleri ağza açılır. Sindirim borusu, karın bölgesinde şişkinleşerek, bir çeşit kursak meydana getirmiştir. Etle beslenen böceklerde bu şişkinlik iki bölümdür. Bağırsağın başlangıcında malpiki borucukları vardır. Bunlar böbrek işi görür, hayvanın boşaltım organlarıdır.
BÖCEKLER NİÇİN KABUK DEĞİŞTİRİR?
Böceklerde üreme yumurtayla olur. Bu ufacık hayvanların sayısız düşmanları olduğundan, onlar da, türlerini korumak için, bol bol yumurtlarlar, çok sayıda yavru yapmaya bakarlar.
Yavru, yumurtadan çıktıktan sonra, çeşitli biçimlerden geçerek, başkalaşım geçirir; böylece yavaş yavaş büyür. Üzerini örten kabuk ise gelişecek biçimde yapılmamıştır. Onun için, böcek büyüdükçe kabuk kırılır, parçalanır, dökülür. Buna böceğin kabuk değiştirmesi denir. Düşen kabuğun yerine, böceğin gelişmiş vücuduna göre, daha geniş bir kabuk oluşur.
BAŞKALAŞIM NEDİR?
Kimi hayvanların hayatında görülen biçim, ya da yapı değiştirme olayına başkalaşım denir.
Başkalaşım daha çok böceklerde olur. Ancak, Derisidikenliler’de, Yumuşakçalarda, Omurgalılar’ın balıklar, kurbağalar gibi türlerinde de önemli başkalaşım örneklerine rastlanır. Bu arada, yeni doğmuş kurbağa yavruları, analarına zerre kadar benzemezler; ancak uzun bir başkalaşım geçirdikten sonra, anaları gibi ergin kurbağalar haline gelebilirler.
Böcekler ise, yumurtalardan küçük kurtçuklar halinde çıkarlar. Çeşitli değişimlere uğrayarak, önce larva, sonra da krizalit olurlar. Ancak bundan sonradır ki, ergin böcek haline gelirler, îşin tuhafı, böceğin ergin hayatı, ömrünün en kısa dönemidir. Birçok böcek türlerinde, erkek böcek çiftleştikten hemen sonra ölür. Dişi böceğin ömrü de, yumurtladıktan sonra sona erer.
Kaynak: pixabay.com
BÖCEKLERİN ÇEŞİTLERİ
Bütün böcekler, vücut yapıları bakımından, birçok noktalardan birbirlerine benzerlerse de, türlerine göre ayrı ayrı özellikleri de vardır. Bunun için, hepsine birden «böcek» adı verilmişse de, gösterdikleri özelliklere, vücut yapılarındaki ufak-tefek ayrılıklara göre, ayrı ayrı takımlara ayrılmışlardır.
Böcekler 8 takıma ayrılırlar:
1. — Zarkanatlılar (örnek: arı, karınca).
2. — Çiftkanatlılar (sinek, sivrisinek).
3. — Pulkanatlılar (kelebek, güve).
4. — Kınkanatlılar (mayısböceği).
5. — Yarımkanatlılar (ağustosböceği).
6. — Sinirkanatlılar (susinekleri).
7. — Kanatsızlar (kitap güveleri).
8. — Düzkanatlılar (çekirge).
ARI İLE KARINCA AYNI SOYDAN
Zarkanatlılar’ın başlıca örnekleri arı ile karınca‘dır. Arı da, karınca da Hayvanlar Dünyası’nın en çalışkan yaratıklarındandır. Bu iki böcekte de toplum hayatı çok gelişmiştir. Arı, ayrıca, çiçek tozlarından, bal özlerinden yaptığı bal sayesinde, insanlara da çok yararlı bir böcektir.
Arı ile karınca, yalnız böceklerin değil, hemen hemen bütün hayvanların en akıllıları arasında sayılır. Gerçekten, arıların, karıncaların yuvalarında kendi aralarında yaptıkları iş bölümü, birbirleriyle anlaşmak yollarını bulmuş olmaları insanları öteden beri çok şaşırtmıştır. Bu böcekler yuva yapmakta bir mühendis gibi hesaplı çalışırlar; toplu halde yaşayışlarında birbirlerine karşı ancak insanlardan bekleyebileceğimiz bir yardım duygusuyla davranırlar.
