Bor Nedir? Bor Elementinin Özellikleri Kullanım Alanları Elde Edilmesi

38
Advertisement

Bor elementinin özellikleri, atom numarası, bileşikleri, periyodik cetveldeki yeri, kullanım alanları, Bor elementi ile ilgili bilgi.

Bor

Bor 3A grubu elementlerindendir. Metal ve ametaller arasında bulunur ve Bor yarı metal bir elementtir. Yarı iletkendir. Kimyasal olarak silikona, galyum, indiyum ve talyum ve alüminyumdan daha yakındır.

bor

Bor doğada tek başına element haliyle bulunmaz. Genellikle bir bileşiği olan boraks şeklindedir. İki çeşit bor allotropu bulunur. Amorf bor, kahverengi tozdur. Metalik (kristal) bor siyah ve sert, oda sıcaklığında zayıf bir iletkendir.

Bitkilerin yaşaması için bor gerekmektedir. Hayvanların vücutlarında bulunan çok küçük miktarda bor, hayvanların bedenlerini çok sağlıklı yapar. Borun hayvan sağlığına olan bu etkisinin detayları bilinmemektedir.

  • Sembolü: B
  • Atom Numarası: 5
  • Atom Ağırlığı: 10,811(7) g/mol
  • Elektron Sayısı: 5
  • Elemet serisi: Metaloid
  • Periyodik Tabloda Yeri: 3A
  • Maddenin Hali: Katı
  • Görünümü: Siyah-kahverengi

Fiziksel Özellikleri:

Doğal bor iki izotopun karışımından oluşmuştur. B-10 (% 18.83) ve B-ll (% 81.17). Bunların dışında kütle numaralan 9.12 ve 13 olan kısa ömürlü yapay izotopları elde edilmiştir. Elementel borun kristalleri elmas kadar serttir. Siyah bor çok inceyken saydamdır. Bor bir yarı iletkendir. Yüksek sıcaklıkta elektriği iyi iletir. Elektrik iletkenliği 20°C’den 600°C’ye çıkıldığında yaklaşık 100 kat artar.

Advertisement

Kimyasal Özellikleri:

Elektron yapısı: 1s22s22p’dir ve katyon oluşturma yerine kovalent bağ oluşturmayı tercih eder. Kristalize bor, kimyasal bakımdan kesinlikle inerttir. Kaynar durumda bile klorür ve flüorür asitleri etkilemez. Sıcak derişik sülfat asidi ve derişik nitrat asidi çok yavaş olarak etkir. Erimiş sodyum hidroksiti çok yavaş, buna karşın erimiş sodyum peroksiti hızlı etkir. Amorf bor tüm kimyasal etkilere açıktır ve kolayca tepkime verir.

Doğada Bulunuşu:

Dünyadaki toplam bor rezervinin 500 milyon ton olduğu sanılır. Bunun % 60’ı Türkiye’de % 25’i ABD’de % 5-10’u Rusya’da geri kalanı da Çin ile Hindistan’ da bulunur. Türkiye’deki bor mineralleri başlıca dört bölgede toplanmıştır. Eskişehir’in Kırka yöresinde boraks, Kütahya’nın Emet yöresinde kolemanit, Balıkesir’in Bigadiç yöresinde başlıca kolemanit ve bir miktar üleksit, Bursa’nın Mustafakemalpaşa yöresinde de pandermit yatakları vardır. Bununla birlikte Türkiye’deki bor yataklarının en önemli minerali kolemanittir. Türkiye, dünya bor üretiminin % 25-30 dolayında bir bölümünü karşılar. Önceleri bor mineralleri ham olarak satılırken Bandırma’da kurulan fabrikada borik asitle boraks üretilir ve bunlar işlenmiş olarak dış pazara satılır.

Borun Elde Edilmesi:

Elementel bor, çok özel amaçlarla ve çok az miktarda kullanıldığından elde edilmesi önemsizdir. Buna karşılık borik asit ve bor trioksit, bor kimyasının başlangıç maddeleri olduklarından saf olarak elde edilmeleri büyük önem taşır. Bu nedenle bor mineralleri işlenerek; boraks, borik asit ve bor trioksit elde edilir. Öteki bor bileşkeleri ise bunlardan yola çıkılarak elde edilirler. Bunun için yola çıkılan mineralin cinsine göre çeşitli yollar izlenir. Sodyum borat mineralleri arıtılarak, göl sulan, fraksiyonlu kristallendirme yoluyla boraksa dönüştürülür. Ele geçen boraks kızdırılarak susuz boraks, sülfat asidiyle işlenerek borik asit ve borik asidin kızdırılmasıyla da bor trioksit elde edilir. Kalsiyum içeren minerallerden (örneğin kolemanit) yola çıkıldığında bunlar sülfat asidiyle işlenerek borik asit ve bu da kızdırılarak bor trioksit ya da sodayla işlenerek boraks elde edilir.

En yaygın bor kaynakları turmalin, boraks [Na2B4O5 (OH) 4.8H2O], ve Kernit [Na2B4O5 (OH) 4.2H2O]. Saf elde etmek zordur. Bu, magnezyum oksitin, B2O3 ile indirgemesi yoluyla yapılabilir.
B2O3 + 3Mg → 2B + 3MgO

Isıtmalı tantal tel kullanılarak hidrojen gazı ile BBr3 gibi bileşiklerin termal bozunma yoluyla yüksek saflıkta bor Samm miktarda mevcuttur. Sonuçlar üzerinde 1000 tmeperatures sıcak teller ° C ile daha iyi

Borun Kullanım Alanları

Çeşitli bileşikleri biçiminde kullanılan borun tüketiminin % 40-50’si cam, emaye ve seramik yapımında kullanılır. Cama boratlar katılarak ısı genleşme katsayısı küçük olan borsilikat camları elde edilir. Bu tür camlar ısı değişimlerine ve kimi asitlere karşı dayanıklı olduklarından laboratuvar araçlarının yapımında kullanılır. Cam elyafı yapımında da bor silikat camları kullanılır.

Advertisement

Boratlar seramik ve emayeler parlak ve düzgün bir yüzey sağlar. Dünya bor bileşikleri tüketimin % 20-30’u ağartma ve temizleme tozlarının yapımında kullanılır. Sabun, toz sabun ve temizleme tozlarına yumuşatıcı olarak boraks katıldığı gibi deterjanlara da ağartıcı olarak sodyum perborat katılır. Bor bileşiklerinin % 5-10 kadarı tarımda gübre olarak ve tarım ilaçlarının (herbisitler yapımında harcanır. Geriye kalan % 25 ise çok çeşitli sanayi dallarında kullanılır. Bunlar arasında, kimya, kâğıt, tekstil, çimento endüstrisi, dericilik, fotoğrafçılık, eczacılık, ateşe dayanıklı malzeme üretimi, çelik üretimi, antifriz yapımı, başlıca kullanım alanlarını oluşturur.


38 yorum

  1. allah razı olsun ama bence bu sitenin adını deiştirek gıcık fenciler koyak yanlışmıyım arkadaşlar

  2. Güler Ve Hanzade Oğur on

    Teşekkür ederim yüksek alacağıma eminim bu site kadar güzel
    site gö rmedim

  3. gerçekten harika bir site gerçekten çok yardımcı performans ödevimi bu site sayesinde yaptım teşekkürler

Reply To Anonim Cancel Reply