Boris Yeltsin kimdir? SSCB’nin dağılma sürecini başarı ile durdurmuş olan Rus politikacı Boris Yeltsin hayatı, biyografisi ve siyasi kariyeri
Boris Yeltsin
Boris Yeltsin; Rus devlet adamıdır (1 Şubat 1931, Butka, Rusya – 23 Nisan 2007, Tsentral’naya Klinicheskaya Bol’nitsa S Poliklinikoy, Moskova, Rusya). Sibiryalı yoksul bir köylü ailesinin oğludur. İnşaat mühendisliği öğrenimi gördü; mesleğinde hızla yükseldi. Komünist Partisi’ne katılınca (1961), profesyonel parti çalışmalarına başladı ve Sverdlovsk Bölgesi Parti Komitesi birinci sekreterliğine atandı; aynı zamanda SSCB Komünist Partisi Merkez Komitesi’nin üyesi oldu (1976). Komünist Partinin başına geçmesi için Mihail Gorbaçov tarafından Moskova’ya çağrıldı (1986), kısa sürede Politbüro’ya yükseldi. Milletvekili olarak SSCB Halk Temsilcileri Kongresi’ne seçildi (1989); muhalefetin başlıca liderlerinden oldu. Rusya SSFC devlet başkanlığına seçilişinden (Haziran 1990) kısa bir süre sonra SSCB Komünist Partinin 28. Parti Kongresi’nde istifa etti (Temmuz 1990).
Gorbaçov’ un reformlarından umudu kestiğini; öteki cumhuriyetlerin yükünü Rusya SSFC’nin çektiğini, bu nedenle SSCB’ den ayrılabilineceğini açıkladı. Doğrudan yapılan ilk serbest seçimleri kazanarak Rusya Federasyonu cumhurbaşkanı seçildi (Haziran 1991).
Boris Yeltsin ve Putin
Mihail Gorbaçov’a karşı düzenlenen darbe girişiminin (Ağustos 1991) başarısızlığa uğramasında kararlı tutumuyla önemli rol oynadı ve kamuoyunda parlayan yıldızı doruğa ulaştı. Leningrad’a eski adının (St Petersburg) verilmesi, öteki Slav cumhuriyetleri (Beyaz Rusya, Ukrayna) ile birlikte Bağımsız Devletler Topluluğu’nun (BDT) kurulmasına (Aralık 1991) öncülük etmesi; Orta Asya ve Kafkasya cumhuriyetlerinin de Alma-Ata Bildirgesi (21 Aralık 1991) ile BDT’ye katılmasıyla SSCB’ nin dağılma sürecini noktalayan kişi oldu.
SSCB Ordusu’nun (Kızılordu) paylaşımı, Kırım’ın hangi cumhuriyete bağlı kalacağı, uzay endüstrisinin kullanımı gibi konularda, Ukrayna ve Kazakistan devlet başkanlarıyla görüş ayrılığı içerisine düştü. Almanya (Aralık 1991), Büyük Britanya (Ocak 1992), Fransa (Şubat 1992) gezilerinde, bu ülkelerin liderleriyle karşılıklı ekonomik ve askeri işbirliği antlaşmaları imzaladı. ABD’ye yönelik nükleer başlıklı füzelerin söküleceğini açıkladı (Mart 1992). Reformların yeterince hızlandıramamasından sorumlu tuttuğu Halk Temsilcileri Kongresi ile arasındaki çekişme 1993’te uç noktasına ulaştı.
Boris Yeltsin ve Bill Clinton
Kongre’nin kendisini görevden alma girişimi sonuçsuz kalmasına (Mart 1993) karşın, yürütme erkinde istediği değişiklikleri elde edemedi. ABD Başkam Bill Clinton ile Kanada’nın Vancouver Kenti’nde bir araya gelerek reformlar için gerekli parasal ve siyasal destek sözü aldı (Nisan 1993). 1995 başkanlık seçimlerini de kazandı. Ardından geçirdiği bir by-pass ameliyatı sonrasında görevini sürdürdü.
