Buhara Nerededir? Buhara Tarihi, Buhara Hanlığı Hakkında Bilgi

0
Advertisement

Buhara Nerededir? Orta Asya’da günümüzde Özbekistan sınırları içerisinde yer alan Buhara şehrinin tarihçesi, Buhara Hanlığı hakkında bilgi.

Buhara

VI. yüzyılda GökTürk İmparatorluğuna dahil olan şehir, 674’ten 709’a kadar Araplar’ın hücumuna dayanmış, bu tarihte Araplar tarafından işgal edilmiştir. İran asıllı Samanoğulları devleti kurulunca, Buhara bu devlete, merkez oldu. 999’da şehri ele geçirip Samanoğulları’na son veren Karahanlılar, birkaç yüzyıl sonra Buhara’da tekrar Türk hakimiyetini kurmuş oldular. Sonra Gazneliler’in ve Moğol Karahıtaylar’ın nüfuzuna giren şehir, 1207’de Harzemşah Muhammet Tekeş tarafından alındı, 10 şubat 1220’de Cengiz Han tarafından işgal edilinceye kadar Harzemşah Türk İmparatorluğumda kaldı.

Buhara'da yer alan sütunlu bir cami

Buhara’da yer alan sütunlu bir cami

Cengizliler’in Çağatay kolu tarafından idare edildi. Çağataylar’ı 1370’e doğru Büyük Timur ve halefleri takip etti. 1500’de şehri Özbek Türkleri’nin başına geçen Cengiz Han neslinden Şıbanoğulları hanedanı ele geçirdi. Sonradan hanedan değişmekle beraber Buhara, 1920 yılına kadar bir Türk hanlığı şeklinde devam etti. Fakat 1868’den başlayarak Rusya’nın nüfuzuna geçti ve Rus hakimiyetini kabul etti. Son Türk hükümdarı Alim Han, 1921 şubatında Komünistler’den kaçarak Afganistan’a sığındı, Mangıt hanedanı ile beraber Buhara devleti de sona erdi. 1924’te Buhara Halk Cumhuriyeti de Ruslar tarafından ilga edilip şehir ve bölgesi kurulan Özbekistan Türk Cumhuriyetine bağlandı.

Buhara’nın şevket devri, İslam hâkimiyetinin ilk yüzyıllarıdır. Türkler devrinde, yakınındaki Semerkant merkez yapıldığı için, Buhara, önemini kaybetmiştir. İslam hâkimiyetinin ilk çağlarında cihanın sayılı büyük şehirleri ve kültür merkezlerinden biri haline gelen Buhara’dan, adları «Buharî» şeklinde biten pek çok ve pek önemli Arap, Fars ve Türk bilgini yetişmiştir ki, en büyükleri Buhari‘dir.

Günümüzde Buhara Özbekistan sınırları içerisinde özgür bir şehirdir.

Tarihsel Eserler:

Sovyet yönetimi altında geniş ölçüde yenilenmesine karşın, ortaçağdaki görünümünden ve özelliklerinden çok az şey yitiren kentte camiler, türbeler, kerpiçten yapılma düz damlı evler, kapalı çarşılar bugüne kadar varlıklarını koruyabilen özgün yapılardır. Samanoğlu İsmail Türbesi (9 yüzyıl), Hazara Camisi (11. yüzyıl), Karahanlılar tarafından yaptırılan Kalan Minaresi (12. yüzyıl), yine aynı yüzyılda yapılan Muğak Attari Camisi ve Mescid-i Cuma, Uluğbey Medresesi (15. yüzyıl), Mir Arap Medresesi (16. yüzyıl), Abdülaziz Han Medresesi (16. yüzyıl), Emir Kalesi (18.-19. yüzyıllar) kentteki en önemli tarihsel eserlerdir.

Advertisement
buhara

Kaynak: commons.wikimedia.org

Buhara Hanlığı

Buhara Hanlığı; 16. yüzyıldan 1868’e kadar bağımsız, 1868-1920 arasında Rusya’ya bağlı yarı bağımsız yaşamış Türk devletidir.

1500’de Buhara’ nın Şibanoğullarından Muhammet Şaybak Han komutasındaki Özbekler tarafından ele geçirilmesiyle kuruldu. Bir yüzyıl egemen olan Şibanoğulları döneminde (1500-1599), Buhara bir sanat ve kültür merkezi oldu. Daha sonra başa geçen Canoğulları döneminde (1599-1785), Abdülaziz’in yönetimi sırasında son parlak dönemini yaşadı. Giderek zayıflayan hanlık, 1740’ta Nadir Şah tarafından ele geçirildi. Nadir Şah’ın ölümü üzerine yönetimi ele geçiren Mangıtlılar döneminde (1785-1920), Buhara bir şeriat merkezi oldu. Daha sonra Nasrullah döneminde hanlık yeniden güçlenerek sınırlarını Maveraünnehir’e kadar genişletti. 1868’de Ruslar, Türkistan içlerine doğru ilerleyerek hanlık kuvvetlerini Zirebulak’ta yendi. Rusya, Buhara Hanlığı’na yarı bağımsız bir özellik tanıdı. Önceleri hanlık egemen sayılırken daha sonraları Türkistan’da Rus dışişlerine bağlı bir ajanlık kurularak hanlığın politik ve askeri egemenliği kaldırıldı. Yapılan demiryolu çevresinde kurulan köylere Ruslar yerleştirilmeye başlandı. 1917 Devrimi sırasında çıkan karışıklıktan yararlanarak yöreyi egemenliği altına almak isteyen Mir Alim Han başarılı olamadı.Eylül 1920′ de hanlık tümüyle Ruslar tarafından ele geçirildi, Mir Alim Han Afganistan’a sığındı. Böylece Buhara Hanlığı sona erdi. Günümüzde Özbekistan’da bir yönetim birimidir.


Leave A Reply