Bulut tohumlama nedir, ne işe yarar? Bulut tohumlama nasıl yapılır, riskleri, sağlık açısından tehlikesi var mıdır? Yararları nelerdir, gerçekten işe yarıyor mu?
Su, buharlaşarak su buharı oluşturur. Bu, suyun Dünya’da ilk ortaya çıkmasından bu yana gerçekleşen bir işlemdir. Bu buharlar daha sonra yoğunlaşır ve büyük bir su damlası oluşturur. Bu damlacık, yerçekimi etkisi nedeniyle çok ağır hale geldiğinde çöker. Böylece yağış olgusu oluşur. İnsanların doğal süreçlerle uğraşma öyküsü vardır, bu yüzden şaşırtıcı olmayan bir şekilde, düşen yağmur miktarını manipüle etmenin bir yolunu keşfettik ve hatta dolu ve sis gibi diğer hava olaylarını bile değiştirebiliriz.
Bulut tohumlama nedir?
Bulut tohumlama, maddelerin, etrafında buz kristallerinin oluştuğu çekirdekler olarak hizmet eden havaya dağıtılmasıyla bulutlardan düşen yağış miktarını veya türünü değiştiren bir hava durumu değişikliği türüdür. Bu tekniğin en yaygın kullanımı yağış miktarını (yağmur veya kar) arttırmaktır, ancak dolu ve sis yapma da olası kullanımlar dahilindedir.
Bulut tohumlamada kullanılan en yaygın kimyasallar arasında Gümüş İyodür (AgI), Potasyum İyodür (KI) ve kuru buz (katı Karbon Dioksit (
Bulut tohumlama kimyasalları uçaklar veya yerdeki dispersiyon cihazları ile dağıtılabilir. Uçak bir bulutun içine uçtuğunda serbest bırakılan Gümüş İyodür patlamaları ateşlenir ve dağıtılır. Yerden tohumlamada, parçacıkların yayılması için genellikle uçaksavar silahlarından veya roketlerden ateşlenen jeneratörler kullanılır. İnce parçacıklar daha sonra serbest bırakıldıktan sonra hava akımları tarafından aşağı ve yukarı doğru taşınır.
Neden Bulutları Tohumluyoruz?
Yağışı Arttırmak
Bulut tohumlamanın en yaygın uygulaması, hem ılık hem de soğuk bulutlar ile mümkün olan yağış miktarını arttırmaktır. Teorik olarak bu tür bulutları yer tabanlı ekipman kullanarak tohumlamak mümkün olsa da, bu bulut oluşumunu uçaktan hedeflemek çok daha verimli ve doğrudur. Tohumlama maddeleri, doğal işleme kıyasla önemli ölçüde daha yüksek sıcaklıklarda buz üretebilir.
Kaynak: pixabay.com
Bulutlar, buz kristali büyümesi (karışık fazlı bulutlarda meydana gelen) süreci boyunca çökelti üretecek kadar uzun ve soğuk olmadığında, bu ılık bulutları higroskopik (su emici) tohumlama ajanları ile tohumlayarak çökelmeyi teşvik etmek mümkün olabilir. Bu yaklaşım, ılık bulut çökeltme işlemlerinin uyarılmasıyla oldukça başarılı olabilir. Higroskopik tohumlama normalde bu bölgede meydana gelen ilk bulut damlacık gelişimini etkilemek için bulutların altında uçan uçaklardan yapılır.
Dolu hasarını önleme
Bulut tohumlama, dolu fırtınalarının neden olduğu hasarı azaltmak ve mahsul verimlerini, evlerini ve diğer mülkleri korumak için bir araç olarak kullanılabilir. Dolu, bulutların içinde oluşan buzdur. Damlacıklar az sayıda büyük parçacık yerine çok sayıda küçük parçacık halinde donarsa, bir dolu fırtınasının yoğunluğu azaltılabilir. Çöken buz, atmosferin ılık tabakasından düştüğünde eriyebilir. Olmadığı durumlarda, yüzeye çok daha az hasar veren daha küçük buz parçaları kadar ulaşacaktır. Bunun için bulutların higroskopik tohumlama tekniklerinden ziyade buz kristallerinin oluşumunu kullanan tohumlama teknikleri kullanılır.
Sis Dağıtma
Bulut tohumlama için bir başka yararlı uygulama da sis olarak da bilinen yer bazlı bulutların dağıtılmasıdır. Küçük su damlacıklarından oluşan sis, buz kristallerinin oluşumu ile önlenebilir. Bunun için bulut tohumlama, hem zemin seviyesinde hem de havada yapılabilir. İkisi arasındaki seçim yerel altyapı, topografya ve rüzgar gibi çeşitli özelliklere bağlı olacaktır.
Ciddi Sağlık Riskleri
Gümüş İyodür, gümüş içerdiği ve gümüş solunduğunda tehlikeli olabileceği için sağlık açısından tehlikeli gibi görünüyor ve bulut tohumlamada atmosfere püskürtülür. Bununla birlikte, bu durumda Gümüş iyodürün gümüşe dönüşümü çok düşüktür ve endüstri emisyonlarının kabaca yüzde biridir. Atmosferdeki gümüş miktarını artırmamız gerekip gerekmediği konusunda süregelen bir tartışma var. Bununla birlikte, insanların kuraklık nedeniyle ölmekte olduğu düşünüldüğünde, askıda kalan metal konsantrasyonunun (endüstriyel emisyonlara kıyasla) artması bunu değiştirebilirse, bulut tohumlama uygulanabilir bir seçenek veya şimdiye kadarki tek seçenektir.
Gerçekten olması gerektiği gibi işe yarıyor mu?
Bulut tohumlama, teorik olarak ayrıntılı bir şekilde açıklanmasına rağmen, uygulanmasında bazı zorluklar yaşanmıştır. Bazı bilim adamlarına göre, belirli koşullar altında bazı yerlerde biraz daha fazla kar veya yağmur sıkıştırabilirsiniz, ancak bu, yağışı daha büyük ölçekte güvenilir bir şekilde artırdığını iddia eden bir programdan oldukça farklıdır. Bu tekniğin etkili olduğundan emin olmak zor, çünkü hava ve iklim ile ilgili deneylerin yapılması çok zor.
Bu nedenle, bazı bölgelerde yağış artarsa, tohumlama yapılmasaydı yağışın daha düşük olacağını kesin olarak söyleyemeyiz. İlk bulut tohumlama gösterilerini izleyen 55 yılda, günlük hava durumumuzu açıklayan doğal süreçleri anlamada önemli ilerlemeler kaydedildi. Buna rağmen, önemli tohumlama etkileri için bilimsel olarak kabul edilebilir kanıt elde edilmemiştir.
Çin ve Rusya gibi bazı ülkeler, bulut tohumlama işlemini başarıyla uyguladıklarını iddia ediyor. Hindistan’da, bulut tohumlama işlemleri, şiddetli kuraklık nedeniyle Tamil Nadu eyaleti tarafından 1983, 1984-87 ve 1993-94 yıllarında gerçekleştirildi. 2003 ve 2004 yıllarında, Karnataka eyaleti de bulut tohumlamaya başladı.
