Bursa Yüzey Şekilleri, İklimi, Bitki Örtüsü ve Ekonomisi Hakkında Bilgiler

0
Advertisement

Bursa ili nerededir? Bursa ilinin ilçeleri, iklimi, bitki örtüsü, yüzey şekilleri, özellikleri, gezilecek önemli yerleri ile ilgili bilgi.

Bursa

  • Yüzölçümü: 10.033 kilometrekare.
  • İlçeleri: Merkez, Büyükorhan, Gemlik, Gürsu, Harmancık, İnegöl, İznik, Karacabey, Keleş, Kestel, Mudanya, Mustafakemalpaşa, Nilüfer, Orhaneli, Orhangazi, Osmangazi, Yenişehir, Yıldırım.

Büyük bölümü Marmara Bölgesi’nin Güney Marmara Bölümü’nde, küçük bir parçası Ege Bölgesi’nin İçbatı Anadolu Bölümü’nde yer alan il ve bu ilin merkezi kenttir. Batıdan Balıkesir, güneyden Kütahya, doğudan Bilecik, kuzeydoğudan Kocaeli, kuzeyden Yalova ve Marmara Denizi kıyılarıyla çevrilidir.

Bursa

Yüzey Şekilleri

İlin başlıca yer şekillerini, kabaca doğu-batı doğrultusundaki dağlar ve bu dağlar arasında uzanan bir bölümü göllerle kaplı çukur havzalar oluşturur. Dağlık alanlar içinde en önemlisi, Bursa ve Marmara Bölgesi’nin en yüksek dağları olan Ulu Dağlar’dır. Kuzey-doğu-güneybatı yönünde uzanan dağların yüksek noktası Uludağ’dır (2.543 m). İlin ortasında. Bursa Kenti’nin güneydoğusunda yükselen volkanik yapıdaki Uludağ’ın doruk bölümünde buzul aşındırması sonucunda oluşan buzyalağı gölleri yer alır.

Öteki dağlık alanlar, Kuzey Anadolu Dağları’nın batı uzantılarını oluşturan ve yükseltileri 2.000 m’ye ulaşmayan, kuzeydeki Samanlı Dağları (batıda en yüksek noktası Taz Dağı, 925 m; orta kesiminde en yüksek noktası Keltepe, 1.602 m), İznik Gölü’nün güneyindeki Katırlı Dağları (1.282 m); Balıkesir il sınırında Çataldağ (1.336 m), güneyinde Domaniç Dağı (1.845 m) ile Yirce Dağı’dır (1.906 m).

Uludağ

Uludağ

Dağların doğrultusuna koşut uzanan ovaların en önemlileri; Nilüfer Çayı’nın suladığı, uzunluğu 40 km, genişliği 10 km olan batıya doğru gederek genişleyen Bursa Ovası; batıda bu ovanın uzantısı Karacabey Ovası; Sakarya Irmağı’nın kollarından Göksu’nun suladığı Yenişehir ve İnegöl ovalarıdır. İznik Gölü ve Ulubat Gölü’nün, Karacabey Ovası’nın batı kesiminde kalan bölüm, Bursa Ovası’nın kuzeyinde Mudanya Tepeleri, Katırlı Dağları ile Samanlı Dağları arasındaki çukur havza üzerindedir.

Advertisement
Bursa’nın, ırmaklar açısından oldukça zengin bir yapısı vardır.

İldeki ırmaklar, Susurluk ve kollarından oluşur. Susurluk (Simav) Irmağı’ nın kollardan Kocaçay, Kütahya il sınırları içinde doğar. Adırnaz Çayı adı altında, Domaniç Dağı’nın güneyinde Bursa İli sınırlarına girer. Genelde doğubatı doğrultusunda ilin büyük bölümünü aşan ırmak, Deveci Konağı, yakınında Balat Suyu ile birleşerek Kirmasti Çayı adını alır ve Ulubat Gölü’ ne dökülür. Susurluk Irmağı’nın bir başka kolu olan Nilüfer Çayı ise, Uludağ’dan doğar. Önce kuzeybatıya, sonra kuzeye, daha sonra da batıya yönelir. Bursa ve Karacabey ovalarından geçer, ovanın kuzeyinde Susurluk Irmağı’na karışarak Marmara Denizi’ne dökülür. İlin doğusunda, Sakarya Irmağı’nın kollarından Domaniç ve Yirce Dağları’ndan kaynaklanan Göksu Irmağı yer alır. Bütün bu ırmaklar, kış ve ilkbaharda kabararak taşkınlara yol açarlar.

Kocayayla - Bursa

Kocayayla – Bursa

Türkiye’nin önemli göllerinden İznik ve Ulubat gölleri, il sınırları içindedir. Tektonik bir çukurluğa yerleşmiş olan İznik Gölü (198 km2), çevresinden inen dereler, kaynaklar ve yağışlarla beslenir. Gölün batısındaki alüvyonlardan sızan sular, Garsak Deresi ile birleşerek Gemlik Körfezi’ne dökülür.Suları tatlı ve duru olan gölde balıkçılık gelişmiştir.Karacabey Ovası’nın bir bölümünü kaplayan Ulubat (135 km2) Gölü ise, 4 m derinliğinde sığ bir göldür. Rüzgârın oluşturduğu dalgalar, dipteki çamurları karıştırdığından, gölün rengi genellikle kızılkahverengidir. Gölde yayın ve sazan gibi tatlısu balıkları yaşar. Gölün, yazın suları çekilen bölümleri özellikle sebze ve bostan ürünleri tarımına çok elverişlidir. Gölbaşı Baraj Gölü, Susurluk Irmağı’nın denize döküldüğü yerde Dalyan ve Arapçiftliği kıyı gölleri (Kilimli, Aynalı, Karagöl gibi), öteki başlıca göllerdir.

İklim ve Bitki Örtüsü

Akdeniz ve Karadeniz iklimleri arasında bir geçiş iklimi tipi görülür. Yazlar, Akdeniz iklimine oranla ılık ve yağışlı, kışlar daha serindir. İç kesimlerde ise yazların sıcak ve kurak, kışların sert geçtiği karasallığa yaklaşan bir iklim tipi hüküm sürer. Balkan Yarımadasının karasal etkilerinin de görüldüğü ilde yıllık ortalama sıcaklık 14.4°C’dir. En soğuk ay 5.2°C ortalamayla ocak, en sıcak ay 24.2°C ortalamayla temmuzdur. Sert geçen kışlarda zaman zaman çok düşük sıcaklıklar görüldüğü gibi, yazın da yüksek sıcaklıklar saptanır. Günümüze kadar ölçülen en yüksek sıcaklık 42.3°C (21 Ağustos 1945), en düşük sıcaklık -25.7°C (9 Şubat 1929) olarak saptanmıştır. Sıcaklık yılda ortalama 34 gün 0°C’nin altına düşer, yıllık ortalama yağış tutarı ise 713.1 mm’dir.

bursa ulu cami

Kaynak: commons.wikimedia.org

İklimde görülen çeşitlilik, doğal bitki örtüsüne de yansır.

Marmara Denizi kıyılarında, güneye bakan yamaçlarda 300-400 m yükseltiye kadar, Akdeniz ikliminin özgün bitki topluluğu maki, kuzey yüzlerindeyse 500-600 m’lere kadar maki-benzeri (yaz, kış yapraklarını dökmeyen maki bitkileriyle, kışın yapraklarını döken çalıların oluşturduğu) bitki topluluğu yayılış gösterir. Makiler, güney yüzeylerdeki kuru ormanların, pösdömakiler kuzey yüzeylerdeki nemli ormanların ortadan kaldırıldıkları yerleri kaplamışlardır. Maki ve pösdömaki bitki toplulukları daha yukarılarda yerlerini ormanlara bırakır.

Bu ormanlar, dağların kuzey yüzlerinde nemli, güney yüzlerinde kuru orman yapısındadır. İlin kuzey kesimiyle Uludağ’ın kuzey yüzünde geniş bir yayılış gösteren nemli ormanlar, aşağılarda kestane ve meşelerden, yükseklerde çoğunlukla kayın ağaçlarından oluşur. Kayın ormanlarına yer yer meşe, kestane, gürgen, kızılağaç, ıhlamur, dişbudak, gibi yayvan yapraklı ağaçlar da karışır. Kayın ormanları 1.500 m yükseltiden sonra, yerlerini köknar (Uludağ köknarı) ağaçlarından oluşan iğneyapraklı ormanlara bırakır. Dağların güney yüzleriyle iç kesimlerindeki kuru ormanlarda ise, aşağılarda meşe, yukarılarda iğneyapraklı ağaçlar (kızılçam, karaçam) yaygındır. Orman üst sınırı Uludağ’da 2.100 m’de son bulur. Bu yükseltiden sonraki kesimler; cüce ardıçlar ve dağ çayırlarıyla kaplıdır. Dağ çayırları, Marmara Bölgesi’nde yalnız Uludağ’da görülür.

Ekonomisi

Ekonomi, tarıma ve endüstriye dayanır. İl topraklarının yarıdan fazlası tarıma ayrılmıştır. Toprağın verimliliği, ürünün çeşitliliği, birim alanda alınan verimin yüksekliğiyle, ülkenin tarım ekonomisinde önemli rol oynar. Toplam 210.155 hektarlık tarım alanının 141.500 hektarı tahıl, 14.100 hektarı baklagil, 15.470 hektarı endüstri bitkileri, 24.720 hektarı yağlı tohumlar, 13.990 hektarı yumru bitkilere ayrılmıştır. Tahıl ekiminde buğday, ilk sırayı alır. Buğdayı sırasıyla arpa ve mısır izler. Fasulye ve kuru soğan da yaygın olarak yetiştirilir. Endüstri bitkilerinden ayçiçeği, tütün, şekerpancarı ve pamuk ekimi de oldukça önemlidir.

Advertisement
Bursa Yeşil Cami

Bursa Yeşil Cami

Yılda 165 bin tonluk ürünle Marmara Bölgesi’nin soğan üretimi en yüksek ilidir. Sulak vadi tabanlarında ve göl çevrelerindeki verimli alanlarda sebze ekimi yapılır. Meyvecilik gelişmiştir. Özellikle şeftali, üzüm, elma ve zeytin yetiştirimi yaygındır. Gemlik ve Mudanya kıyılarında geniş yer kaplayan zeytinlikler büyük bir gelir kaynağı oluşturur. Yılda 76 bin ton sele tipi zeytin elde edilir. Meyve bahçeleri arasında şeftalilikler ön sırayı alır. Bağcılık, İznik Gölü’nün çevresinde ve ovaları çevreleyen yamaçlarda yaygın biçimde yapılır.

Hayvancılık, tarım etkinlikleriyle birlikte yürütülür (otlaklar il yüzölçümünün % 28’ini kaplar).

İlde yetiştirilen toplam küçük ve büyükbaş hayvan sayısı 1 milyonun üzerindedir (koyun, kılkeçisi, inek). Besiciliği en yaygın türler, yünü için yetiştirilen merinos koyunu ve keçidir. Karacabey ve Mustafakemalpaşa arasındaki Karacabey Harası’nda, koşum ve binek atlarıyla damızlık merinos koyunu ve inek yetiştirilir. Kümes hayvancılığı ve önemli bir geçim kaynağı olan arıcılık (36.150 kovandan, yılda 400 ton bal, 25 ton balmumu) hızlı bir gelişme içindedir. Marmara Denizi kıyıları, su ürünleri açısından oldukça zengindir.

İznik ve Ulubat göllerinde yapılan tat-lısu balıkçılığı da önemlidir. Bizans döneminde başlayan ipekçilik, Osmanlı döneminde gelişerek Bursa’yı ipekçilik merkezi haline getirmiştir. 1850’lerde Bursa ipekçiliği makineleşmeye başladı. 1846’da buhar gücüyle ipek çekme yöntemi kullanılırken aynı yıl Taşçıyan-Falkeise ortaklığında ilk ipek fabrikası kuruldu. 1835-1858 arasında Bursa’da ipek üreten 38 kuruluş etkinlik gösteriyordu. Bu dönemde bölgede koza üretimi 4.000 tona ulaşmıştı. Ancak 1857-1862 arasında ipek-böceklerinde görülen karataban ve muscardine hastalıkları Bursa ipekçiliğini olumsuz etkiledi. Önceleri dört bin ton olan koza üretimi 1865’te 400 tona kadar düştü.

İpek gelirinin 1881’de devlet borçları karşılığında Düyun-u Umumiye’ye verilmesiyle ipekçiliği geliştirecek önlemler alındı.

1890’larda uygulamaya konan önlemler Birinci Dünya Savaşı’ na kadar ipekçiliğin gelişmesine katkıda bulundu. 1915’ten sonra gerileyen ipekçilik, Bursa’nın günümüzde de ipekçilik merkezi” olmasını engellemedi. ikinci Dünya Savaşı sonrasında buyandan pamuklu dokumaların geliştirilmesi, bir yandan sentetik (naylon) ipliklerin gündeme gelişi ipekli kumaşı azınlığın lüks tüketimi durumuna getirdi. Günümüzde 2.000 ton dolayında olan yaş koza üretiminin 1/3’üne yakın bölümü Bursa’da üretilir. Günümüzde 350-400 ton dolayında olan Türkiye ipek gereksiniminin ancak 2/3’ü iç üretim yoluyla karşılanabilmektedir.

Marmara Bölgesi’nin İstanbul’dan sonra ikinci büyük endüstri merkezi olan Bursa, Türkiye’de ilk organize endüstrinin kurulduğu yerdir. Endüstri dallarında çalışanların sayısı, son yıllarda hızla artmaktadır. İki otomobil fabrikasının yanı sıra, havlu kumaş, yapay ipek, dokuma, konserve, süttozu, bitkisel yağ, un, gazoz, meyvesuyu, otobüs karoseri fabrikaları öteki önemli endüstri kuruluşlarıdır. Ayrıca, çok sayıda otomobil onarım, marangoz, mobilya atölyeleri ve hayvan ürünleri işleyen mandıra vardır. Maden yatakları bakımından da zengin olan ilde; krom, linyit, boraks, volfram, magnezit, amyant, kurşun, bakır madenleri işletilir; demir, çinko, kobalt, prit, molibden vb yatakları mevcuttur.


Leave A Reply