Bursa ilinin tarihi, tarihçesi. Bursa ilinde bulunan tarihi mekanlar, yerler ile ilgili bilgi. Bursa’yı ilk kim Türk topraklarına kattı?
BURSA TARİHİ; Kent, İÖ 6. yüzyılda Bitinya Kralı Prusias tarafından kuruldu. Kentin adı da kurucusu Prasias’tan Prusa biçimini aldı; Türkler tarafından Bursa’ya dönüştürüldü. İÖ. 74’te Bitinya, Kralı IV. Nikomedes’in ölümüyle ülkesi vasiyeti üzerine Roma imparatorluğuma bağlandı. Ancak IV. Nikomedes’in oğlu bu vasiyeti kabul etmeyerek Pontos Kralı VI. Mithadates’ten yardım istedi. Mithradates İÖ 73’te Bitinya’yı ele geçirdi. Bu sırada Kilikya’ da bulunan Romalı Komutan Lucullus Bitinya’ya gelerek Mithradates’i yendi ve Bursa’yı Roma İmparatorluğu’na bağladı. Roma İmparatoru Traianus döneminde (98-117) Bursa valisi olan Genç Plinius, kentte büyük bayındırlık çalışmaları yaptı. 325’te İznik’te toplanan Ökümenik Konsil, Hristiyanlık tarihi bakımından büyük önem taşır. Roma İmparatorluğu’nun 395’te ikiye ayrılmasından sonra kent Bizans İmparatorluğu’nun topraklarında kaldı.
Süleyman Şah
Malazgirt Zaferi’nden kısa bir süre sonra 1080’de İznik’i alıp Anadolu Selçuklu Devleti’nin temellerini alan Süleyman Şah, Bursa’yı topraklarına kattı.
Ancak, 1096’da Haçlı Ordusu uzun bir kuşatmadan sonra Haziran 1097’de İznik’i ele geçirerek Bizans İmparatorluğu’na geri verdi. 1113’te Bursa ve çevresi yeniden Türklerin eline geçtiyse de İmparator I. Aleksios Kommenos’un karşı harekete geçmesi üzerine Türk birlikleri geri çekildi. Dördüncü Haçlı Seferi’nde İstanbul Latinler tarafından işgal edilince (1204) İznik, Bizans Devleti’nin başkenti oldu, Bursa yöresi de bu topraklarda kaldığı kadar sürdü.
Osmanlı Beyliği’nin kurulmasını izleyen yıllarda Türkler, Bursa ve çevresine akınlara başladılar. Osman Gazi 1315’te Bursa yakınında iki kale yaptırarak kenti kuşatma altına aldı. Kuşatma 10 yıl kadar sürdü. Kentin düşmek üzere olduğu bir sırada Osman Gazi öldü ve yerine oğlu Orhan Bey geçti. Sonunda 6 Nisan 1326’da Bursa teslim olmak zorunda kaldı. Osmanlı Devleti’ nin başkenti olan Bursa, Orhan Bey, I. Murat ve Yıldırım Bayezit dönemlerinde çok gelişti ve Anadolu’nun önemli kültür merkezlerinden biri durumuna geldi. 1402 Ankara yenilgisinden sonra Yıldırım Bayezit’in oğulları arasındaki taht kavgalarında birkaç kez el değiştiren Bursa, sonuçta Mehmet Çelebi’nin eline geçti.
Mehmet Çelebi
1413’te Karamanoğullarının eline geçen Bursa, ikinci kez yakılıp yıkıldı.
Önce Edirne’nin daha sonra İstanbul’un başkent olmasıyla Bursa eski konumunu yitirdiyse de Osmanlı İmparatorluğu’nun en önemli kentleri arasındaki yerini korudu. II. Bayezit’in tahta geçtiği sırada kardeşi Cem Sultan Bursa’ya girdi ve 18 gün kadar saltanat sürerek adına para bastırdı. I. Ahmet döneminde Kalenderoğlu’nun başında bulunduğu Celalilerin eline geçen Bursa yakılıp yıkıldı. Abaza Hasan Paşa’nın ayaklanmasında da kent yine yakıldı. 1855’teki büyük depremde de çok zarar gördü, birçok tarihsel eser yıkıldı. İstanbul’un Osmanlı İmparatorluğu’ nun başkenti olmasından sonra Bursa, merkezi Kütahya olan Anadolu Eyaleti’nin bir sancağı, 1867’de Hüdâvendigâr Eyaleti’nin merkezi oldu.
İzmir’in Yunanlılarca işgali üzerine Batı Anadolu’da yer yer örgütlenen Kuvayı Milliyet Harekâtı’nda etkin bir rol oynadı, görünüşte İstanbul’a bağlı kalmakla birlikte, Kuvayı Milliye’ye, sonradan da Ankara’da Büyük Millet Meclisi’ne bağlandı. 9 Temmuz 1920′ de Bursa Yunanlılarca işgal edildi. Başkomutanlık Meydan Savaşı’nın ardından Türk Ordusu, 13 Eylül günü Bursa’yı düşmandan kurtardı. Kurtuluş Savaşı’nı sona erdiren Mudanya Mütarekesi 11 Ekim 1922’de Bursa topraklarında Mudanya’da imzalandı Bursa Cumhuriyetin ilanıyla birlikte il oldu.
Kaynak: commons.wikimedia.org
BURSA İLİ TARİHSEL ESERLERİ
14. yüzyıldan sonra bir Türk kenti görünümüne bürünen Bursa; cami, türbe, han, hamam, kitaplık, medrese ve imaret gibi yapılarla bezendi. Bunlardan 1339-1340’ta Orhan Bey’in yaptırdığı Orhan Gazi Camisi, erken Osmanlı mimarlığının en önemli eseridir. Çekirge’deki cami, medrese, imaret, türbe ve hamamdan oluşan Hüdavendigâr Külliyesi ise annesi Nilüfer Hatun’un isteği üzerine 1363’te I. Murat tarafından yaptırıldı.
Camisi iki katlı olup alt kat ibadete ayrılmış, üst kat ise medrese olarak düzenlenmiştir. Kentin doğusunda Yıldırım Mahallesi’nde yer alan Yıldırım Bayezit Külliyesi cami, medrese, darüşşifa, türbe, han, hamam, imaretten oluşur. 1390’da Yıldırım Bayezit’in buyruğuyla başlanan yapım Ankara Savaşı nedeniyle kesintiye uğradı ve oğlu Musa Çelebi’nin buyruğuyla 1407 ‘de tamamlandı. Caminin kuzeydoğusundaki Yıldırım Bayezit Türbe-si’ni 1406’da oğlu Emir Süleyman yaptırdı. Medrese ise Osmanlı mimarlığının en güzel örneklerindendir. Caminin doğusundaki Darüşşifa ilk Osmanlı hastanesi ve taş medrese olması nedeniyle önemlidir. I. Mehmet Çelebi’nin Mimar Hacı İvaz Paşa’ya yaptırdığı (1415-1419) Yeşil Külliyesi ise çinilerle bezeli olup Bursa’nın en güzel eserlerindendir.
Bursa’nın simgesi durumuna dönüşen I. Mehmet Çelebi’ nin türbesi ise 1421’de yaptırıldı.
1855’te bir depremde yıkılan kubbesi 1863’te Bursa Valisi Ahmet Vefik Paşa tarafından yeniletildi. II. Murat’ın aynı adla anılan semtte yaptırdığı Muradiye Küliyesi (1424-1426) de ötekiler gibi cami, medrese, imaret, hamam ve türbeden oluşur. 16 hücreli medresesi 1951’de onarılarak Verem Dispanseri’ne dönüştürüldü. Avlusundaki türbede II. Murat gömülüdür. Aym avluda daha birçok türbe vardır. Emir Sultan Mahallesi’nde, yer alan Emir Sultan Camisi; Yıldırım Bayezit’in damadı Mehmet Şemsettin Buhari ile eşi Hundi Fatma Hatun adına yaptırıldı. 1795′ te yıkılınca III. Selim’ce aynı plan üzerine yeniden yaptırıldı.
Ayrıca kentte Bursa Ulu Camisi (1396-1400), Alaattin Camisi (1335), Şehadet Camisi (1365), Demirtaş (Timurtaş Paşa) Camisi (1399), Hamza Bey Camisi (1477), Umurbey Camisi (1400), Üftade Camisi, Bedrettin (Hamsa Hatun) Camisi (1443), Koca Naib Camisi, Çelebi Hatun Camisi, Acem Reis Mescidi, Azep Bey Mescidi, Tuzpazarı Camisi, Yiğit Köhne Camisi (1449), Zeyniler Camisi, Nalbantoğlu Camisi, Başa İbrahim Camisi, Altıparmak Camisi ve Beşikçiler Camisi vardır. Bunun yanı sıra Osman Gazi, Orhan Gazi, I. Murat, II. Murat, Çelebi Mehmet, Yıldırım Bayezit gibi Osmanlı sultanlarının ve çok sayıda şehzadenin türbeleri de Bursa’dadır.
Orhan Gazi Cami Bursa
Ayrıca Tophane’deki kale kalıntıları, Şehitler Anıtı, Saat Kulesi, Çekirge Kaplıcaları (Eski Kaplıca, Kükürtlü Kaplıca, Yeni Kaplıca), 18. yüzyıl Osmanlı Dönemi Evi, Yıldırım Bedesteni, Nilüfer Hatun Köprüsü ve Cumhuriyet Alanı’ndaki Atatürk Heykeli (1932-1933; Mahir Tomruk-Ni-jad Siren) kentin öteki önemli eserleridir.
