C Harfi nedir? C Harfinin özellikleri nelerdir? Eski uygarlıklarda C harfi ve C harfinin tarihçesi, C harfi ile ilgili bilgi.
C Harfi; C, c, Türk alfabesinin üçüncü harfidir. Titreşimli, ünsüz, süreksiz bir dişdamak sesidir. Ana Türkçedeki temel sesler arasında yer almaz.
Kaynak : pixabay.com
Latin alfabesine Etrüsklerden girmiştir. Mısır Hiyeroglifi’nden başlayarak Byblos, Fenike, Thera Yunancası, Batı Yunancası, Klasik Yunanca alfabelerinde harf değişik biçimlerle gösterilmiştir. Göktürk alfabesinde c ve ç’nin işaretleri aynıdır. Bu alfabede “ic” ve “iç” heceleri için de ayrı bir işaret vardır. Uygur alfabesinde c ve ç’nin işareti eski Sogd yazısı ve dolayısıyla İran Arami kaynaklıdır.
Kimi Türk kavimlerinin kullandıkları Nasturi, Mani, İbrani yazılarındaki c’ler Sami alfabesinden alınmadır. “C” Osmanlı ve Fars alfabesinin beşinci harfidir ve her üç alfabesinin beşinci harfidir ve her üç alfabede de (cim) işareti ile gösterilir. Sesbilim bakımından “C” titreşimli bir diş etimsesdeşidir. Ç, c’nin titreşimsizidir. Türkçede “c” sesi genel olarak önseste hiç yer almaz. Yalnızca yansımalarda, (ses taklidiyle oluşturulan sözcükler) önseste görülür (cici bici, cır cır gibi), İçseste ise sık sık bu sese rastlanır (gece, baca gibi). Sonseste az bulunur ve genellikle titreşimsizi “ç” “c”nin yerini alır (Sığırtmaç, bulamaç gibi).
Türkçe lehçelerin hepsinde c sesi önseste temel ses olarak yer almaz. Ancak, Kaşgarlı Mahmut’un Divan’ında “c” önsesli birkaç sözcük vardır: cigi (sağlam), cetmek, (yetmek, yetişmek), cuğdu (uzamış deve tüyü) gibi. Türkçe lehçelerde “c” sesi bir takım ses değişmelerine de uğramıştır. Birçok Türkçe lehçelerde “c” sesi önseste y sesine dönüşmüştür. Bu durum yabancı dillerden alınan sözcüklerde de görülür.
Altay lehçesinde: çok (yok), cer (yer); Kazak lehçesinde: casa (yasa), caş (yaş, genç); Başkırt lehçesinde: yomhuriyet (cumhuriyet), yen (can) gibi. Kırgız lehçesinde önseslerde kimi sözcüklerde c sesi s sesine dönüşür: cüzdür (süzdür), celpin (silkin) gibi. Yine aynı lehçede sesli ile başlayan kimi sözcüklerin başına bir de c önsesi eklenir: cümüzdük (üzümlük, bağ), cüzüm (üzüm) gibi. Anadolu ağızlarında ise kimi j ve s önsesli sözcükler c’li biçimde söylenir: jandarma (candarma), sigara (cigara), jilet (cilet) gibi.
