Sahra Çölü nerededir, özellikleri nelerdir? Sahra Çölü hakkındaki gerçekler, Sahra Çölü ile ilgili ilginç bilgiler.
Sahra Çölü (Kaynak : pixabay.com)
Sahra Çölü
Sahra Çölü, Kuzey Afrika’nın çoğunluğunu kapsar. Dünyadaki üçüncü büyük çölüdür ve aynı zamanda en sıcak olanıdır. Sahra Çölünün sınırları doğuda Kızıl Deniz, Nijer Vadisi vadisi, güneyde Sudan, kuzeyde Akdeniz ve Atlas Dağları ve batıdaki Atlas Okyanusu’dur. Bugün Sahra Çölü çok kuru olmasına rağmen, yaklaşık 15000 yıl içinde yeniden yeşile kavuşması bekleniyor.
Sahra Çölü İle İlgili Gerçekler:
- Sahra Çölünde iklim değişikliği 41000 yıllık bir döngüden oluşmaktadır. Bu döngü sırasında yeryüzünün eğimi 22 ile 24.5 derece arasında değişir.
- Sahra Çölü dünyadaki üçüncü büyük çöldür. İlk ikisi Antarktika ve Arktik’tir.
- Sahra Çölü 3.6 milyon mil kareyi kapsar. Amerika Birleşik Devletleri veya Çin ile hemen hemen aynı boyuttadır.
Afrika’daki en büyük çöldür. - Sahra, Arapça ‘en büyük çöl’ anlamına gelir.
- Sahra’da 590 feet yüksekliğinde kum tepeleri vardır.
- Sahra Çölü’nde dinozor fosilleri bulundu.
- Sahra Çölü, kum tepeleri, kumul denizleri, çakıl ovaları, taş yaylaları, kuru vadiler, tuzlu evler, dağlar, nehirler, akarsular ve vahalardan oluşur.
- Zaman zaman yağan yağmurlar ve rüzgar Sahra Çölü’ndeki arazi formlarının oluşmasından sorumludur. Arazi oluşumları düzenli olarak değişir.
- Sahra Çölü’ndeki en yüksek nokta Emi Koussi’dir. Bu, kuzey Çad’da bir kalkan yanardağıdır.
- Sahra’daki akarsuların ve nehirlerin çoğu sadece mevsimseldir. Temel istisna Nil Nehri’dir. Sahra’dan geçer ve Akdeniz’e dökülür.
- Akiferler olarak adlandırılan birkaç yeraltı su kaynağı vardır. Bazen bu yeraltı suları yüzeye çıkar ve vahalar oluşturur. Bunlardan bazıları Siwa, Kufra, Timimoun ve Bahariva’dır.
- Sahra iklimi dünyanın en sert iklimidir.
- Sahra Çölü’nün yarısı her sene 1.79 inç’ten daha az yağış almaktadır. Çölün geri kalanı yılda sadece 3.9 inç yağış alır.
- Keçiler ve develer Sahra’nın en yaygın evcil hayvanlarıdır.
- Sahra’da çeşitli tilki türlerinin yanı sıra antilop, ceylan, çita, monitör kertenkele, vahşi köpekler ve devekuşları bulunur.
- Çöl, iklime bağlı olarak küçülür ve büyür.
- Sahra’da yaşayan insanlar çoğunlukla göçebedir. Göçebeler bir yerden bir yere taşınarak yaşarlar.
Kaynak : pixabay.com
Sahra Çölü Hakkında Ansiklopedik Bilgiler
Sahra Çölü; Yaklaşık 9 milyon km2’lik yüzölçümüyle dünyanın en büyük çölüdür. Kuzey Afrika’da, batıda Atlas Okyanusu’ndan başlayarak doğuda Kızıldeniz’e kadar 6.000 km’den fazla uzunluğu olan çöl, kuzeyde Akdeniz kıyı şeridi ve Atlas Dağları kenarından güneye Sudan bölgesi’ne kadar yaklaşık 2.000 km genişliğine ulaşır. Çöl, son 50 yıl içinde özellikle güney kenarından yaklaşık 650.000 km2 genişledi. Kuzeyde Atlas Dağları doğal bir engel oluşturduğu için genişleme daha çok güneye doğru gerçekleşti ve bazı yerlerde ilerleme hızı yılda 50 km’ye ulaştı. Denizden yüksekliği genelde 200-500 m olan olan Sahra, geniş havza ve kapalı çöküntü alanlarıyla bir yayla özelliği gösterir.
Bu yaylanın iç kesiminde Hoggar (denizden 3.000 m yüksekliğe ulaşır) ve Tibesti denizden 3.400 m yüksekliği 1.800 m’ye varan dağlık bölgeler (İforasadrarı Air) katılır. Sahra’nın kuzeydoğusunu oluşturan Libya Çölü, güneye doğru yükselerek Cebey Üveynat’da 1.892 m’ye ulaşır. Bunun güneyinde, denizden yüksekliği 1.450 m’ye varan Ennedi dağlık bölgesi yer alır. Sahra, Nil Vadisi’nin doğusunda Arap ve Nübye çöllerinde 2.500 m’ye kadar yükselir ve sonra dik olarak Kızıldeniz’e iner. Çölün, dağlarda ve eşiklerde ortaya çıkan billurlu toprak altı, büyük ölçüde paleozikneozoik tortularla ve volkanik örtülerle kaplı olup, yer yer bazalt bacaları yükselir. Kaya döküntüleriyle kaplı yüzeyler (hamada), reg ya da şerir denilen çakıl çölleri, Sahra’nın genel görüntüsünü belirler.
Rüzgarın vadilere taşıdığı kum kütleleri, geniş havzalarda rüzgarın etkisiyle büyük kumul alanlarına (erg. edeien) dönüşür. Kum çölleri Sahra yüzeyinin yaklaşık % 10’unu kaplar. Güney Sahra’da, passant rüzgarının yoğun etki alanında, kumun aşındırma etkisi özellikle büyüktür. Çoğunlukla ayaksız olan havza ve kapalı çöküntülerde (özellikle Kuzey Sahra’ da) tuzlu bataklıklar (ebha) ve bunların çevrelerinde tuzlu topraklar (şof) yaygındır.
Sahra iklimi yüksek ölçüde kuraklık gösterir (yıllık yağış ortalaması 100 mm’nin altında). Yazları gündüz ve gece arasında büyük farklılıklar gösteren (25-30°C) sıcaklık, ortalama 49°C, maksimum 50°C’ye kadar çıkar. Sahra’ da sıcak, çoğunlukla kumla yüklü, korkutucu fırtınalar (gibli, hamsin, samum; güney kenarında harmattan) eser. Yağmurlar kuzeyde kış yağmurları olarak, güneydeyse (Hoggar, Air, Tibesti) tropikal yaz yağmurları olarak da düşer. Sahra’dan doğmamakla birlikte yıl boyunca akan tek ırmak Nil’dir. Kısmen artezyen kuyularıyla çıkarılan ve 1.000 m kadar derinlikte bol miktarda zemin suyu vardır.
Sahranın yaklaşık 2 milyon olan nüfusunun % 60 kadarı yerleşik vaha köylülerinden, geri kalanı göçebeler ya da yan göçebelerden oluşur. Büyük yerleşme alanları özellikle Cezayir Sahrası’nın kuzey kıyısında (Beşar, Gardaya, Biskra, Uargla, Turgurt) kuruludur. Buradan Orta Sahra’nın dağlarına kadar oldukça çok sayıda dağınık biçimde vaha ve vaha kümeleri bulunurken, batıda ve Libya Çölü’nde geniş ıssız alanlar görülür.
Vahalarda hurmanın yanı sıra tahıl (darı, arpa, buğday), sebze ve meyve yetiştirilir. Deve kervanları, oto yollarının artmasıyla birlikte vadiler ve Sahra’nın kenar bölgeleriyle olan taşımacılık etkinliklerini büyük ölçüde yitirmişlerdir.
