Çağatay Devleti Ne Zaman ve Kim Tarafından Kuruldu?

0
Advertisement

Çağatay Devleti ne zaman, kim tarafından ve nerede kuruldu? Çağatay Devletinin özellikleri, tarihi hakkında bilgi.

Çağatay Devleti; Cengiz Han ın torunları tarafından, oğlu Çağatay adına Türkistan’da kurulan Moğol devletidir. Çağataş 1224’de öldü. Oğul Mutugen, 1221’de Mabiyan’da öldürüldü. Öteki oğlu Yesu Mönge ise Moğollar arasında oldukça saygın bir yere sahipti. Bu yüzden Çağatay’ın yerine kağan atanan Mutugen’in oğlu Kara Hülagü, kısa bir süre sonra yerini Yesi Mönge’ye bırakmak zorunda kaldı (1247).

Çağatay İmparatorluğu Haritası

Ancak beş yıl kadar kağanlık yapan Mönge, 1252′ de yerini yeniden Kara Hülagü’ye bıraktı. 1250’de Batu Han ile Mönge arasında çıkan anlaşmazlık sonucu, Moğol İmparatorluğu ikiye bölündü. Çağatay’ın çocuklarıyla yetişmiş üyeleri öldürülüp sürüldüler. Kara Hülagü’nün 1252’de öldürülmesi üzerine, dul kalan eşi Organa, Çağatay Devleti’nin başına geçti. On yıl süreyle ili Vadisi’nde devleti yönetti. Daha sonra başa geçen Algukısa zamanda, Çağatay’ın tımarı olarak yönetiminde bulunan ülkelerden başka bazı bölgeleri de ele geçirdi. Orta Asya’nın büyük bir bölümüne egemen olduktan sonra 1266’da öldü.

Algu’dan sonra başa geçen kimi Çağatay hükümdarlarının zayıf kişilikleri devlet yönetimini sarstı. Ancak, 1291-1307 arasında kağanlık yapan Duva, Çağatay Devleti’ni yeniden eski parlak günlerine kavuşturdu. Ülkede bundan sonra, Kebek önemli bir kişi olarak ortaya çıktı. Müslümanlığı benimsememesine karşın, Müslümanlara oldukça iyi davrandı. Kendisi için Nesef Kenti yakınlarında büyük bir saray yaptırdı. Yine Çağatay Devleti’nin ilk parası sayılan Kebekli adlı parayı bastırdı. Kebek’ten sonra, Elcigidey ile Tarmaşirin’in zayıf yönetimleri sayılmazsa, Kebek’in oğlu Alaattin adını alan ve Müslüman olan Tarmaşirin, önemli hizmetleri olan bir hükümdar olarak ortaya çıkar. Ancak ihmali yüzünden doğu bölgelerinde ayaklanmalar oldu. Yerine geçen Cengşi ise, Hristiyanların dostu bir kağan olarak gözüktü.

Bu tarihlerden sonra, Çağatay hükümdarları, etkinliği artan Türk komutanların elinde oyuncak olmaya başladı, onların naipliğinde pek bir şey yapamadılar. Timur döneminde ise Ögeday’ ın torunları saltanat sürdüler. Ancak Timur Maveraünnehir’i tam olarak ele geçirdiğinde, Çağatay Hanedanı’nın hiçbir politik etkinliği kalmadı. Özbekler tarafından buralardan çıkarıldıktan sonra ise ailenin önemli bir bölümü Hindistan’a göçmek zorunda kaldı. Hanedanın doğu koluysa, bir süre Yedisu ve Tarım havzalarında yaşadı. Buradan başlayarak Turfan’a doğru bir genişleme gösterip, 17. yüzyılın sonlarına kadar Kaşgar’da varlıklarını sürdürdüler.

Advertisement

Leave A Reply