Cam Nedir? Cam Çeşitleri Nelerdir?

0
Advertisement

Cam nedir? Cam nasıl üretilir, hammaddeleri, kısaca tarihçesi, özellikleri, cam çeşitleri, türleri hakkında bilgi.

cam-1CAM; çok eskiden beri insanların günlük hayatında büyük yeri olan bir maddedir. Cam, silisli kumun potas veya soda ile karıştırılıp yüksek derecedeki sıcakta ergitilmesiyle elde edilir. Sert, saydam, kolay kırılır, kimyasal olaylara dayanır, su geçirmez bir maddedir. İki türlü cam vardır: a) tabiî cam, b) suni cam.

İnsanlar suni cam yapmasını öğrenmeden çok daha önce tabiatta bulünan camlara elleriyle şekil vererek çeşitli cisimler meydana. getirdiler. Bu tabiî camların en meşhuru «obsidiyen» denilen maddedir ki yanardağdan çıkan koyu renkli, cama benzer çok sert bir taştır. Ekseriya yarı saydamdır, saydam, olanları da vardır. Bunlardan Taş Devrinde ok, mızrak ucu, bıçak ve biz yapılırdı, Daha ilerlemiş medeniyetlerde ayna, süs eşyası olarak da kullanıldı.

Camın suni olarak ilk defa ne zaman yapıldığı bilinmemekle beraber, medeniyet tarihinin başında olduğuna şüphe yoktur, Cam yapımının bir tesadüfle başlamış olması’ ihtimali de akla yakın gelmektedir. Mesela bir, yıldırımın sodalı ve kumlu bir yere düşmüş, hasıl ettiği yüksek derecedeki sıcakla burada cam parçalan meydana getirmiş olması düşünülebilir, Nitekim, kül içinde bulunan cam kütlelerine Fransız köylüleri «yıldırım taşı» derler.

Cam yapımının başlangıcı için diğer bir rivayet de Romalı Plinius’un naklettiği şu hikâyedir:

«Fenikeli gemiciler Suriye kıyılarında demir atarlar. Kumlukta yemek pişirmek isterler ve gemilerindeki güherçileden ocak yaparlar. Odunlar yanınca hâsıl olan hararetten kumla güherçile erir, o zamana kadar bilinmeyen saydam bir madde ortaya çıkar, böylece cam bulunmuş olur.»

Advertisement

Üzerinde tarihi yazılı en eski cam, M. O. 1551-1527 yıllarında yaşayan Firavun Amenhotep’e ait iri bir boncuktur, Bu boncuk İngiltere’de Oxford Müzesi’nde bulunmaktadır.

Cam Çeşitleri

Cam yapımı için kullanılan ham maddeler şunlardır: Silis, alkali (soda veya potas), kireç, kurşun oksidi, kalsiyum karbonat, asit borik vs. Bu maddeler muayyen nispetlerde karıştırılıp öğütüldükten sonra 1300-1500° de ergitilir. Elde edilen cam hamuru 800° ye kadar soğutulur. Bundan sonra işlenir, istenilen biçimde cam haline getirilir

Cam pencerelerde, elektrik sanayiinde, aydınlatmada, ev eşyaları, laboratuvar ve tıbbi malzeme, mercek yapımında kullanılır. Camdan mozaik, zımpara kâğıdı, türlü sanat eşyası yapılır.

Camların çeşitleri ile bunlardaki belli başlı ham maddeler şunlardır:

Pencere camı. — Silis-soda-kireç kullanmak suretiyle elde edilen ‘ normal camdır. Pencere camı,, bardak, şişe, kavanoz, ayrış gibi şeyler yapılır.

Advertisement

Şişe ve kavanoz camı. — Bileşim itibariyle soda-kireç-silis camları grubuna girer. İlkel maddeler fazla, miktarda demir oksidi ihtiva, ettiği zaman cam yeşil renkte olur. Demir oksidine az miktarda manganez oksidi katılırsa cam kahverengi olur. Karbon, kükürt ve sodyum sülfat katılırsa balrengi cam elde edilir. Bu tip camlar havuzlu fırınlarda yapılır.

Billûr (kristal cam). — İçinde kurşun bulunur. Bilhassa sofra eşyalarında, merceklerde, optik aletlerde kullanılır. Bu tıp camlar kapalı potalarda ergitilerek elde edilir. Renksiz ve tam saydamdır.

Optik camlar. İçinde kurşun bulunan bu camların en büyük özelliği ışının sapmaması için mümkün mertebe saf olmalarıdır. Mikroskop ve mercek camlan olarak kullanılan bu tip camlar potalarda ergitilir. Pofa ve içindeki soğumaya bırakılır. Soğuduktan sonra cam kırılır ve fena parçalar atılır. Ayrılan iyi parçalar tekrar bir ergitme işleminden geçirilir. Cama istenilen biçim pres ile verilir. Bu şekillendirilmiş parçalar uzun müddet tavlandıktan sonra son şekline getirilmek üzere işlenir.

Işığı aksettermeyen camlar. Bu camların yüzeyinde «fluoret» bulunur. Bu madde ber zar tabakası yerine hava boşluğu getirmek suretiyle ışığın yansımasını önler. Bunun için, fluoritle camlara «görünmez cam» da denir.

Renkli camlar. — Bileşim bakımından soda – kireç silis camlarındandır. Harmanına bazı metal veya metal oksitleri katarak istenilen renk elde edilebilir.

Buzlu camlar. — Fiziki veya kimyevi usullerle yapılabilen bu camlar genel olarak pencere ve abajur camı olarak kullanılır. Fiziki usulde, gayet ince kum, basınçla camın yüzeyine püskürtülür, böylece yüzey donuklaştırılır. Kimyevi usulde ise cam bileşimine flüorürler, fosfatlar vs. katılarak «opal» denilen cam elde edilir.

Telli camlar. — Ergimiş cam düz bir yüzeye dökülür. Üzerinde bir merdane gezdirilerek düzeltilir. Bundan sonra, sıcak bir merdane daha gezdirilir, bu merdane üzerindeki sıcak telden ağı camın üzerine bırakır. Çıkıntılı üçüncü bir merdane tel ağı sıcak camın içerisine girecek şekilde bastırır. Dördüncü merdane de cam levha ü-zerinden geçirilerek yüzünü düzeltir.

Emniyet camı. — İki levha cam arasına saydam olan plastik bir madde yerleştirilir, bütünü yüksek basınca tâbi tutularak bir tek parça haline getirilir. Plastik madde olarak ilk önceleri sellüloz nitrat veya sellüloz asetatr kullanılırdı. Bugün «vinyle» denilen plastik bir madde kullanılıyor.

Cam ipliği. — Hava süzgeçlerinde, yalıtkan maddelerde, kumaş sanayiinde kullanılır. İptidai maddesi, hususi tertipte yapılmış cam bilyelerdir. Platinden yapılmış, dibinde delikleri bulunan potalarda ergitilir. Cam iplikler, her ne şekilde olursa olsun, ateşe, böceklere, rutubete, çürümeye karşı dayanıklıdır.

İçeriyi göstermeyen cam. — Daha ziyade çocuk bakımevi ve hastanelerde kullanılan bu camlarda, içeriden dışarısı görülür; dışarıdan içerisi görülmez. Bu camlar, yüzeyleri çok ince bir gümüş tabakayla kaplanarak hazırlanır.

Cam inşaat blokları. — Yarı saydam olan bu bloklar iki ayrı parça olarak baskı usulüyle yapılır. Sonra, iki parça yüksek sıcaklığın tesiriyle birleştirilir. Bu şekilde yapılan blokun içinde kısmen bir hava boşluğu husule geldiği için bu çeşit cam aynı zamanda iyi bir yalıtkan madde vazifesini de görür.

Advertisement

Ampul camı. — Bileşim bakımından bîr soda – kireç silis camıdır.

Kırılmaz cam. — Türlü bileşimlerde soda – kireç – silis veya borosilikat olan bu cam, şekillendirildikten sonra, her tarafına aynı derece hararet verilmek üzere, tercihen elektrikle ısıtılan bir fırın içerisine konur. Burada yumuşama hararetine yakın bir sıcaklığa kadar ısıtılır, fırından çıkar çıkmaz çabucak soğutulur.

Hararete dayanıklı camlar. — Bilhassa mutfak ve laboratuvar eşyası yapılır. Genel olarak borosilikat camlarıdır. Basınç usulü ile yapılır.

Köpük cam. — Toz cama karbon katılarak ergitilir. Elde edilen köpüklü siyah madde kalıplara dökülür, mantar kadar hafif, dayanıklı, su geçirmez, geç ısınır, yanmaz döşeme plâkaları elde edilir.

Kesme cam. – Çok kere bu ad «kristal» için kullanılırsa da, bizde daha ziyade üzerinde oyma süsler bulunan kalınca adi camdan yapılmış eşyaya verilir. Türlü usullerle işlenir: Cam eşyanın yüzeyini sülfürik – hidroflüorik asitleri katışığıyla aşındırılarak şekiller işlenir; perdah ve cilası da amonyum biflüoritle yapılır. Bu şekiller, özel gravür iğnesiyle veya bakır çarkla oymak suretiyle de yapılır. Kumla dövmek, döner bir çarka bağlanmış kumtaşı veya silikon kar-bitle aşındırmak usulleri de kullanılır,

Metalize cam. — Teknik cihazlarda kullanılır. Hava, su ve rutubet , geçirmez, ateşe ve yüksek ısıya karşı dayanıklıdır. İki ucuna hususi bir ameliye görmüş lehim kaynağı ile türlü madeni kısımlar tesbit edilmiştir.

Ayna. — Kalın ve pürüzsüz camdan yapılır.


Leave A Reply