Çanakkale ili nerededir? Çanakkale ilinin ilçeleri, iklimi, bitki örtüsü, yüzey şekilleri, özellikleri ile ilgili bilgi.
Yüzölçümü: 9.950 km2.
Nüfus yoğunluğu: 44 kişi/km2.
İlçeleri: Merkez, Ayvacık, Bayramiç, Biga, Bozcaada, Çan, Eceabat, Ezine, Gelibolu, Gökçeada, Lapseki, Yenice.
Büyük bölümü Marmara Bölgesi’nin Güney Marmara Bölümü’nde yer alan il ve bu ilin merkezi kenttir. Güneyde bir bölümü Ege Bölgesi’nin Ege Bölümü’ nde; kuzeyde Trakya’da kalan bölümü de Marmara Bölgesi’nin Ergene Bölümündedir. Kuzeydoğudan Edirne, Tekirdağ, doğudan Balıkesir, kuzeyden Marmara; batı ve güneyden Ege Denizi kıyılarıyla çevrilidir.
Çanakkale Yüzey Şekilleri:
Çanakkale, Anadolu Yarımadasının kuzeybatı ucunda Biga Yarımadası ile Avrupa’nın güneydoğu ucunda Galibolu Yarımadası üzerinde yer alır. Yer yer vadilerle derinlemesine yarılmış engebeli görünümdeki ilin, güney ve güneydoğusu dağlıktır. Yükseltisi az olan dağların bulunduğu bu kesimde, Edremit Körfezi’nin kuzeyinde Kaz Dağı (1.774 m) en yüksek noktayı oluşturur. Kaz Dağı aynı zamanda Marmara Bölgesi’nin Uludağ’ dan sonra ikinci yüksek dağıdır. İlin doğusunda Balıkesir sınırında Armutçuk Dağı (905 m), Hamidiye’nin kuzeybatısında Işıklar (Ganos) Dağları’ nın (924 m) batı uzantıları ve Evreşe’nin (Kadıköy) kuzeyinde Koru Dağları (676 m) öteki yüksek noktalarıdır. Ege ve Marmara Denizi’ni birleştiren Çanakkale Boğazı, ili kuzeydoğu-güney-batı yönünde ikiye böler.
Ovalar, ırmakların ağız kesimlerinde ya da boylarında bulunan küçük alüvyal ovalardır: Biga Çayı üzerinde Biga Ovası ve ağzında Sinekli Ovası, Eski Menderes Çayı üzerinde Bayramiç, Ezine ovaları, bu ırmağın ağzında Truva Ovası, Saros Körfezi’nin doğusunda Evreşe Ovası.
Lozan Antlaşması ile Türkiye’ ye bırakılan Bozcaada ve Gökçeada (İmroz) il sınırları içindedir. Bozcaada (36.03 km2) basık bir adadır (en yüksek noktası 192 m). İlin batı kıyılarına 8 km uzaklıktaki adanın kıyıları oldukça yüksektir. Deniz yüzeyinden 10-15 metre derinlikte uzanan bir eşik, adayı kıyıya bağlar. Bozcaada’nın kuzeyinde birtakım küçük adalardan (Tavşan, Büyükada Yılan) oluşan Tavşan Adaları uzanır. Gökçeada (279.4 km2) ise, Gelibolu Yarımadası’na 18 km uzaklıkta adanın yüksekliği İlyas Tepe’de 597 metreyi bulur. En önemli ırmakları, Kocabaş Suyu (Biga Çayı) ile Eski Menderes Çayı’ dır.
Armutçuk ve Eğri Karaağaç Dağları’ndan doğan Biga Çayı (108 km) ilin kuzey kesimini kuzeydoğu-güney-batı yönünde keserek Karabiga’nın güneyinde Marmara Denizi’ne dökülür. Eski Menderes Çayı ise Kaz Dağı’ndan doğar önce batıya, sonra kuzeye yönelen ırmak, Ezine ve Bayramiç ovalarını sulayarak Kumkale yöresinde Karanlık Liman’da Ege Denizi’ne dökülür. Yine Çanakkale Boğazı’na dökülen Kocaçay (Sarıçay) ile Bengaz Çayı; Ege Denizi’ne dökülen Tuzlu Çayı, öteki başlıca ırmaklarıdır. Bütün bu ırmakların rejimleri düzensizdir. Yaz aylarında suları çok azalan ırmaklar, ilkbahar ve kış aylarında taşkınlara yol açarlar.
Atikhisar Baraj Gölü Çanakkale Kenti’ni Kocaçay’ın taşkınlarından korumak amacıyla yapılmıştır. Fatih Sultan Mehmet döneminde, Biga’nın oluşturduğu taşkınlara karşı, ırmağın kıyısına 700 m uzunluğunda, 2 m kalınlığında bir set yapılmıştır.
Çanakkale İklim ve Bitki Örtüsü:
Çanakkale’de Akdeniz iklimiyle Karadeniz iklimi arasında geçiş özelliği gösteren Marmara iklimi gözlenir. Marmara kıyılarında yazlar ılık, kışlar serin; Ege kıyılarında ise yazlar daha sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer. Güneydoğuda dağlık kesimde iklimin sertleştiği yazların serin ve kışların soğuk geçtiği görülür. Yıllık ortalama sıcaklık 14.9°C’dir. En soğuk ay 6°C ortalamayla ocak, en sıcak ay 24°C ortalamayla temmuzdur. İlde bugüne kadar ölçülen en düşük sıcaklık değeri -11.5°C (29 Şubat 1979), en yüksek sıcaklık değeri 38.7°C (22 Ağustos 1952). Sıcaklık yılda ortalama 26 gün 0°C altına düşer. Yıllık ortalama yağış tutarı 625 mm’dir. Yağışların büyük bölümü kış aylarında düşer.
Bitki örtüsü, iklimde olduğu gibi Marmara ikliminin özelliklerini yansıtır. Marmara ve Ege Denizi kıyılarında Akdeniz Bölgesi’nin tipik bitki topluluğu olan makiler yaygındır. Yok edilmedikleri yörelerde, Marmara kıyılarında 300-400 m, Ege kıyılarında 500-600 m’ye kadar yayılış gösteren maki toplulukları yukarılarda yerini ormanlara bırakır. Bu ormanlar dağların kuzeylerinde nemli, güney yüzlerinde kuru orman özelliği gösterirler. Biga Yarımadası’nın kuzey kesiminde ve Kaz Dağı’nın kuzey yüzünde görülen nemli ormanlar, genellikle kayın ormanlarıdır. Bu ormanlarda yer yer öteki yayvan yapraklı ağaçlara da (meşe, dişbudak, ıhlamur, kestane gibi) rastlanır. Yayvan yapraklı ağaçlar daha yükseklerde yerlerini karaçamlardan oluşan iğneyapraklı ağaçlara bırakırlar, ilin güney kesimindeki Kaz Dağı ve çevresi, karaçam ormanlarının yayılışının en geniş olduğu yörelerdir. Bu dağlık alanda ortaya çıkan ve kazdağı köknarı denilen köknar türü 1.200 metreden daha yukarılarda karaçam ve kayınlarla birlikte doruklara kadar yayılır.Dağların güney yüzlerinde ise kurakçıl ormanlar yaygındır. Bu ormanlarda yaygın ağaçlar, Gelibolu Yarımadası ve Koru Dağları’nda kızılçam, Ganos Dağlan’ndaysa meşedir. Eteklere doğru giderek bodurlaşan kurakçıl orman, yerini ormanın yok edilmesi sonucu ortaya çıkan ve geniş alanlara yayılan makilere bırakır. Ormanlık alanların, il toplam yüzölçümündeki payı % 50’dir.
1995 yazında çıkan büyük çaplı bir yangında Gelibolu ormanları büyük zarar gördü. Alınan sıkı ölemler sonucunda bu alanlar yeniden ekildi ve yeşertildi.
