Çanakkale Savaşı Nedenleri ve Sonuçları, Savaşın Detayları Hakkında Bilgi

0
Advertisement

Çanakkale Savaşı ne zaman, kimler arasında ve neden gerçekleşmiştir? Çanakkale Savaşının detayları ve sonuçları hakkında bilgi.

Çanakkale Savaşı

Çanakkale Savaşı; Bu savaşlar 1914 kasımında başladı, 1915 ocak ayına kadar sürdü.

Çanakkale Savaşı

Savaşın sebebi şuydu:

İtilâf Devletleri (İngiltere, Fransa, Rusya), İttifak Devletleri (Almanya, Avusturya) safında savaşlara katılan Osmanlı İmparatorluğunu, İstanbul’u almak suretiyle, savaş dışı etmek istediler. Bundan daha önem verdikleri nokta da Boğazlar’ı açıp Rusya ile irtibat kurmak, yıkılmak üzere bulunan Rusya’yı kurtarıp, Doğu cephesindeki büyük İttifak kuvvetlerinin Batı’ya yığılmasına engel olmaktı. Bunun için de Çanakkale Boğazı’nı zorlayıp geçmeyi düşündüler.

Çanakkale Savaşı 3 kasım 1914’te İtilâf kuvvetleri donanmasının kısa bir hücumu ile başladı. Bu daha ziyade istihkâmların savunma gücünü ölçmek için yapılmış bir keşif hücumu idi. Şubat ayına kadar düşman donanmasının başka hücumu olmadı. Nihayet 19 şubat 1915’te Amiral Carden’in komutasında 12 parça gemiden kurulu bir filo Seddülbahir ve Kumkale’yi ateş yağmuruna tuttu. Sabahtan akşama kadar dövülen Türk siper ve tabyalarına 1100 mermi atıldı. Bu harekâta katılan uçaklar da, Türk siperlerini bombardıman ettiler. Buna karşılık Türk topları da İngilizler’in Agamemnon zırhlısıyla diğer bir zırhlıyı hafif hasara uğrattılar.

28 şubatta İngilizler’le Fransızlar yeni bir hücuma da geçtilerse de bu sefer de hasara uğrayan “Agamemnon” zırhlısını “Gaulois” zırhlısı ile yedekte götürmek zorunda kaldılar.

Advertisement

İtilâf Devletleri bir an önce Çanakkale’yi aşıp İstanbul’u ele geçirmek istiyorlardı. Bunun için, Amiral Carden’in yerine Amiral J. M. de Robeck’i getirdiler. 18 mart 1915′ te büyük bir hücuma geçtiler. Bir hafta önce Boğaz’ın aşağı kesimindeki mayınları dikkatle temizlemişlerdi. Fakat bir gece önce Türk mayın gemisi “Nusret” Karanlık limanın yukarı kısmına yirmi mayınlık bir hat döşemişti. Bunu fark edemediler. Böylece, bütün kuvvetleriyle, ihtiyatlarıyla savaşa giren İtilâf Devletleri donanması bin beş yüze yakın topu ‘le Türk siperlerini ve tabyalarını gülle yağmuruna tutarlarken gemileri büyük kayıplara uğradı. Bu arada, başta Fransızlar’ın Bouvet, İngilizlerin Irresistible, Ocean zırhlıları olmak üzere, ona yakın gemi battı; Inflexible, Gaulois, Suffren zırhlılarıyla yedi, sekiz muhribi yaralandı. İtilâf Devletleri donanması böyle ağır bir yenilgiye uğrayarak, geri çekilmek zorunda kaldı. Onların bu ağır kaybına karşılık Türklerin kaybı bir cephanelik, bir ağır top, 25 şehit, 61 yaralıydı.

Savunmanın bu kısmını o zaman Çanakkale Müstahkem Mevki Komutanı olan Cevat Paşa idare etmişti. Bundan dolayı, ona 18 Mart Kahramanı unvanı verildi.

Bu ağır yenilgi karadan yardım görmedikçe donanmanın Boğaz’dan geçemeyeceğini ortaya koydu. Bu işleri düzenlemesi için Akdeniz Kuvvetleri Başkumandanlığına getirilen Sir İan Hamilton’un isteği üzerine bir çıkarma ordusu hazırlanırdı. Bu kuvvetlerden Avustralya – Yeni Zelânda Kolordusu Arıburnu’na İngiliz ve Fransız kuvvetleri de Seddülbahir’e çıkartılacaktı.

V. Türk Ordusu Türk hizmetindeki Mşl. Liman von Sanders’in emrine verildi. Düşman kuvvetlerinin çıkarma hareketi 24/25 nisan 1915 gecesi donanmanın bombardımanı altında Arıburnundan başladı. Seddülbahir, Kumtepe ve Arıburnu kıyılarına çıkan düşman askerleri, sayıları ve silâhları pek az olmakla beraber fedakârlıkları eşsiz olan Türk öncü kuvvetlerinin şiddetli savunması sonunda ancak kıyıda tutunabildiler.

Anafartalar

Anafartalar Savaşı

O sırada XIX. Tümen Komutanı olan Kurmay Yarbay Mustafa Kemal Bey (Atatürk), Arıburnu’nda düşmanı durdurmak,a kalmayarak hücuma da geçti; İstanbul’u istilâ edilmekten kurtardı. Arıburnu cephesi, Kuzey Grupu adı ile Esat Paşa’nın, Seddülbahir cephesi de Güney Grupu adı ile Vehıp Paşa’nın komutaları altındaydı. Bu iki cephede aylarca çok şiddetli siper çarpışmaları oldu. 21 haziranda Kerevizdere, 28 haziranda Zığındere çarpışmaları çok kanlı geçti. 6/7 ağustos gecesinde düşman Arıburnu’nun kuzeyinde Suvla’ya asker çıkararak Anafartalar’a doğru ilerlemeye başladıysa da, Saros Grupu Komutanının başarısızlığı üzerine savaşa sürülen Anafartalar Grupu Komutanı Mustafa Kemal’in kuvvetli idare ve iradesi sayesinde düşmanın ilerlemesi durduruldu. Böylece, 7 ağustosta Birinci Anafartalar Savaşını kazanan Mustafa Kemal 21 ağustosta da İkinci Anafartalar Savaşını kazandı

Advertisement

Bu arada, İngilizler’in Goliath, Triumph ve Majestic zırhlıları, ayrıca 4 ingiliz, 4 de Fransız denizaltı gemisi battı, düşman donanmasının eski kuvveti kalmadı Bilhassa Yüzbaşı Ahmet Bey’in komutasındaki Mukavemet-i Milliye muhribinin Goliath İngiliz zırhlısını batırması pek cesurane bir hareket sayılır. İtilâf Devletleri Komutanlığı, uğrunda büyük can kaybına uğradıkları Çanakkale’nin geçilmez olduğunu en sonunda anladı. Her iki taraf da bir metre ilerlemek veya bir metreyi tutmak için kahramanca çarpışıyordu. Cepheye gelen İngiliz Harbiye Nazırı Mareşal Lord Kitchener durumu ümitsiz gördü, 19/20 aralık 1915 gecesi Anafartalar’la Arıburnu cephesinden, 8/9 ocak 1916 gecesi de Seddülbahir’den çekilip gittiler. -Bu kuvvetler İttifak Devletleri’nin savaşı kaybetmesine sebep olan Makedonya Cephesine gönderildi.

Müttefikler’in Çanakkale önüne yığdıkları deniz kuvvetleri 18 zırhlı, 12 kruvazör, 27 muhrip, 12 denizaltı, 1 uçak gemisi, 1 balon gemisi, 36 mayın gemisi, 2 hastane gemisi, 86 nakliye ve 222 çıkarma gemisi ile 42. uçaktan ibaretti.

Çanakkale Savaşı’nda İngilizler (Avustralya ve Yeni Zelânda = ANZAC, Kanada, Hindu, Yunan, Yahudi birlikleri dahil) 400.000, Fransızlar da 80.000 kadar askerle katıldılar. Savaş boyunca bu- cepheye gelen Türk kuvvetlerinin sayısı 700.000 kadardı. İngilizler’in bu savaşlarda kaybı 205.000 kişidir, Fransızlar’ın kaybı 47.000’dir. Türklerin kaybı ise, şehit, yaralı ve hasta olmak üzere, 253.000’dür. Türkiye’nin doğu ve batı kültürlerini toplayan gençleri yedek subay olarak bu savaşta şehit oldular.

Bu savaş, Plevne’den sonra bir kere daha, savunma savaşında hiçbir ordunun Türk askerini alt edemeyeceğini bütün dünyaya gösterdi.


Leave A Reply