Candaroğulları Beyliği Tarihi (Kuruluşu, Hükümdarları ve Yıkılışı)

0
Advertisement

Candaroğulları Beyliğinin kuruluşu, Hükümdarları, Osmanlılarla akrabalıklar ve yıkılışı. Anadolu Beyliklerinden Candaroğulları Beyliği ile ilgili bilgi.

CANDAROĞULLARI; Anadolu Türk Beylikleri’ndendir. Sonradan 8. hükümdarının adından ötürü «İsfendiyaroğulları» diye daha çok tanınmıştır.

Bu hanedana sonuncu hükümdardan dolayı «Kızıl-Ahmedlular» da denilmiştir. Önceleri Candaroğulları diye anılan bu sülale, kurucusunun adını taşımaktaydı ki, diğer Anadolu Beylikleri de bu şekilde, kurucularının adını almışlardır.

İsfendiyaroğulları (Candaroğulları)

İsfendiyaroğulları (Candaroğulları) Haritası

Candaroğulları, 1291’den 1461’e kadar 170 yıl devam ettiğine göre, Dulkadir ve Karamanoğulları’ndan sonra Anadolu Beylikleri’nin en süreklisidir. 1309’a kadar Selçuklularda ve İlhanlılar’a tabi oldular, bu tabiiyet nazari şekilde 1335’e kadar sürdü. 1383’ten 1392’ye kadar 9 yıl Osmanlılar’a tabi oldular. Ankara Savaşı’na (28 temmuz 1402) kadar birer Osmanlı valisi durumuna düştüler. 1413’ten başlıyarak gene Osmanlılar’a tabi oldular. 1459- 1461 arasında tekrar birer Osmanlı valisi durumunda bulundular. Böylece, bağımsızlık yılları 1335 – 1383 ile 1402- 1413 arasındaki 59 yıldan ibaret kalmıştır.

Candaroğulları Hanedanı’nın merkezi Kastamonu idi. Bugünkü Kastamonu, Sinop, Samsun vilayetleriyle Çankırı ve Çorum vilayetlerinin de bir bölümüne yayılan beylik, en geniş zamanlarında 40.000 km2 bir büyüklüğe ulaşmıştı. Candaroğulları 1325’e doğru Sinop’a, 1326’ya doğru da Safranbolu’ya hakim olmuşlardır.

Hanedanın Kuruluşu

Hanedanın kurucusu Şemsettin Demir Yaman Candar Bey, Alp Arslan Yaman Candar Mehmet Bey’in oğludur. (Candar, Selçuklular’da bir payedir.) Candar Bey İlhanlılar’ın Kastamonu valisi olarak bu bölgeye yerleşmiş, oğulları da onun görevine varis olmuşlardır. Sülale bu şekilde kurulmuştur.

Advertisement

İkinci hükümdar I. Gazi Süleyman Paşa 1300 yıllarında babasının yerine geçti, İlhanlılar’ın zaafından faydalanıp 1309’da Kastamonu’da bağımsızlığını elde etti,

Osmanlılar’la Akrabalıklar

Candaroğulları Osmanlılar’la evlenme yolu ile birçok akrabalıklar kurmuşlardır. Altıncı hükümdar Damat Bayezit Bey, Rumeli fatihi Veliaht Şehzade Süleyman Paşa’nın kızı Efenzed Hatun (Sultan) ile evlenmiştir. Bayezit Bey’in yerine geçen oğlu Damat II. Süleyman Paşa da Şehzade Süleyman Paşa’ nın küçük kızı Sultan Hatun’u, yani babasının aldığı kadının kızkardeşini aldı. II. Süleyman Paşa, 1383’te babasının yanından kaçıp I. Sultan Murat’a sığındı. Bu hükümdar Yıldırım Bayezit tarafından öldürülmüştür. Kızı ile I. Sultan Murat evlendi. Yerine geçen kardeşi İsfendiyar Bey, 1402’den 1413’e kadar ismen Timuroğulları’na tabi gözükmüştür. Yıldırım’ın oğlu Musa Çelebi, 1402 -3’te bunun yanında misafir kalmıştır.

İsfendiyaroğulları (Candaroğulları)

İsfendiyaroğulları (Candaroğulları) Bayrağı

İsfendiyar Bey 1423’te Bolu Meydan Savaşı’nda II. Murat’a yenildi. Bu savaşta bir kulağı sağır kaldı. Timur Anadolu’ya gelince onu ta Erzincan’da karşılayıp Ankara Savaşı’nda Yıldırım’a karşı savaşan da bu İsfendiyar Bey’dir.

İsfendiyar Bey’in yerine oğlu Damat II. İbrahim Bey geçti. Çelebi Sultan Mehmet’in kızı Selçuk Hatun ile evlendi. Kızkardeşini de Çelebi Mehmet’in oğlu II. Sultan Murat’a verdi. Fatih’in annesi Hüma (Halime, Hatice) Hatun’un bu hanım olması muhtemeldir. II. İbrahim Bey’in kardeşi Damat Kasım Bey de Çelebi Sultan Mehmet’in diğer bir kızı ile evlenmiştir.

Fatih’in Elini Öptürmediği Adam

II. İbrahim Bey’in yerine oğlu Damat İsmail Bey geçti. Fatih‘in hem dayısının oğlu, hem de eniştesi olan İsmail Bey, devrinin bilginlerindendi. Fıkh (İslâm hukuku) üzerine «Hulvîyât» adındaki eseri bugüne kadar gelmiştir. İstanbul’un fethinde bir kıta askeriyle Fatih’in yanında bulunup kuşatma boyunca önemli rol oynamıştır. Fatih, Sinop Limanında görününce, İsmail Bey, Türk kanı dökmemek için, karşı koymadı. Hükümdarlıktan feragat etti. Fatih kendisini önce Bursa Yenişehri’ne, sonra Filibe’ye sancakbeyi olarak gönderdi.

İsmail Bey, Filibe’de öldü. Kastamonu’da 3 cami, 2 han, imaret, medrese, hamam; Filibe’de 3 cami, hamam, su yolları, çeşme ve daha sayılamıyacak kadar çok hayır eserleri yaptırmıştır. Filibe’deki türbe ve camisi, 1914’te Bulgarlar tarafından yıkılmıştır. İsmail Bey de «Damat» olup, Fatih’in kız kardeşi Hatice Sultan ile evliydi.

Advertisement

İsmail Bey, şahsiyeti ve meziyetleriyle, insan psikolojisine olağanüstü vakıf olan Fatih’in saygısını kazanmıştı. Sinop’ta Fatih’in huzuruna çıkmak üzereyken, Fatih çadırından birkaç adım dışarıda kendisini karşılamış, elini öpmek istediği zaman 29 yaşındaki Fatih, alçak gönüllülük göstererek müsaade etmemiş, elini sıkmış: «Sen benim ulu kardeşimsin; reva mıdır ki elim öpesin?» demiştir.

Fatih, bu kadarla da kalmamış, ayrıca kendisine Bursa civarında Yenişehir, İnegöl ve Yarhisar’ı tımar olarak vermiştir.

Son Candaroğulları

İsmail Bey’in 5 oğlu, 2 de kızı olmakla beraber, sülale, kardeşi Kızıl Ahmet Paşa’ dan yürüdü. Bu zat 1459-1461 arasında Fatih’in Kastamonu sancakbeyliğini yapmıştır; esasen 1443’ten beri Osmanlı hizmetinde sancakbeyi bulunuyordu. Fatih’in hem dayısının, hem de halasının oğlu olan Kızıl Ahmet Paşa, Fatih’le birlikte Trabzon’un fethine katıldı. 1461 ‘de atandığı Mora sancakbeyliğini kabul etmiyerek Fatih’in can düşmanları olan Konya’daki Karamanoğulları’na, az sonra da Tebriz’deki Akkoyunlu İmparatoru Uzun Hasan Bey‘e misafir oldu. 20 yıl bu şekilde geçirdikten sonra, 1481’de Fatih’in oğlu II. Bayezit tahta çıkınca, ikinci derecede amcası olduğu bu padişahın affına sığınıp İstanbul’a geldi. Osmanlı teşkilatında beylerbeyi (orgeneral) rütbesine kadar yükseldi.

Kızıl Ahmet Paşa’nın küçük oğlu Musa Paşa, Osmanlı beylerbeylerindendir. 1544’te Gürcistan’da şehit oldu. Kızıl Ahmet Paşa’ nın büyük oğlu Damat Mirza Mehmet Paşa ise, 11. Sultan Bayezit’in kızı ile evlenmiş, 1530 yıllarında ölmüştür. Bunun büyük oğlu Ahmet Paşa, bir ara Rumeli beylerbeyi olmuş, yakın akrabası bulunduğu II. Selim’le oğlu III. Murat’ın musahipliklerinde vazife görüp 1588’de 95 yaşlarında ölmüştür. Küçük kardeşi Vezir Kara Mustafa Paşa 1555’te Rumeli beylerbeyi (umumî valisi), 1561’de Kanuni’nin beşinci veziri oldu. 1 nisandan 8 eylül l565’e kadar süren Malta seferinde 200 harb gemisi, 30 000 askerle kara harekatında görev almış, seferden dönünce kendi isteğiyle emekliye ayrılmıştır. Ahmet ve Mustafa Paşaların ortanca kardeşi vezir Musahip Şemsi Ahmet Paşa ise, III. Murat’ın baş musahibiydi. İyi bir şairdi. “Şemsi” mahlası ile yazardı. Üsküdarda hala adını taşıyan Şemsipaşa’da 1580’de Mimar Sinan’a yaptırdığı camisi, medresesi ve türbesi vardır. Büyük oğlu Mahmut Paşa ise Nahcuvan Beylerbeyi iken 1602 sonunda şehit olmuştur. Oğlu Yahşı Paşa’dan İsfendiyaroğulları devam etmiştir.

Hükümdarlık Eden Candaroğulları

  1. Şemsettin Demir Yaman Candar Bey (1291-1300)
  2. Bedrettin Şucaettin Gazı Süleyman Paşa I, (1300-1340)
  3. Tacettin Gıyasettin İbrahim Paşa I. (1340-1342)
  4. Emir Yakup Bey (1342-1345)
  5. Adil Bey (1345-1365)
  6. Damat Kötürüm Celâlettin Bayezit Veli Bey (1365-1385)
  7. Damat Süleyman Paşa II (1385-1392)
  8. İftiharettin Mubarizettin İsfendiyar Bey (1392-1440)
  9. Damat Tacettin İbrahim Bey II. (1440-1443)
  10. Damat Kemalettin Ebu’l Hasan İsmail Bey (1443-1461)
  11. Cemalettin Kızıl Ahmet Paşa (1459-1461)


Leave A Reply